Tại trụ sở UNESCO ở Paris hôm 12/6, nữ giáo sư Claudia Felser, nhà hóa học vật lý chất rắn hàng đầu và là một trong những nhà khoa học được trích dẫn nhiều nhất thế giới đã vinh dự trở thành đại diện duy nhất của châu Âu năm nay và là nhà khoa học Đức thứ ba nhận giải thưởng uy tín dành cho những nhà khoa học nữ xuất sắc nhất thế giới.

Là năm thứ 27 của giải thưởng thường niên tôn vinh những nhà khoa học nữ, giải thưởng là sự công nhận vai trò tiên phong của giáo sư Felser trong việc kết hợp vật lý, toán học và hóa học để khám phá và tổng hợp các vật liệu từ tính mới với tiềm năng lớn cho công nghệ năng lượng bền vững. Nghiên cứu mang tầm nhìn của bà đã đặt nền móng cho lĩnh vực hóa học lượng tử tôpô và tạo ra một sự thay đổi mô hình trong nghiên cứu vật chất tương đối tính.

Người tiên phong trong lĩnh vực hóa học lượng tử tôpô

Giáo sư Felser hiện là người đi đầu trong lĩnh vực phát triển các hợp chất vô cơ mới, đặc biệt là vật liệu lượng tử tôpô. Công trình của bà đã giúp đặt nền móng trong việc khám phá và tổng hợp hàng ngàn vật liệu từ tính mới với tiềm năng ứng dụng to lớn trong công nghệ năng lượng bền vững như siêu dẫn (hay truyền tải điện không mất mát). Theo ban tổ chức giải thưởng, nghiên cứu của bà đã bắc cầu từ khoa học cơ bản đến các thách thức trong thế giới thực về lưu trữ dữ liệu và năng lượng xanh.

Giáo sư Claudia Felser

Bên cạnh vai trò là Giáo sư và Giám đốc tại Viện Max Planck về Vật lý hóa học chất rắn (CPfS) ở Dresden, người phụ nữ 63 tuổi này còn là Phó Chủ tịch Hiệp hội Max Planck. Bà cũng là nhà nghiên cứu chính của cụm nghiên cứu xuất sắc ct.qmat (do Đại học Würzburg và Dresden cùng điều hành), đóng vai trò quan trọng trong việc định hình nghiên cứu liên ngành của cụm này ở giao điểm của hóa học và vật lý.

Một trong những lĩnh vực nghiên cứu ứng dụng ưu tiên mà cụm nghiên cứu sẽ đẩy mạnh từ năm 2026 là xúc tác tôpô, một lĩnh vực mới nổi do Claudia Felser đồng sáng lập. "Chúng tôi đặt mục tiêu biến chất thải CO₂ thành hóa chất hoặc nhiên liệu có giá trị", nữ giáo sư chia sẻ.

Mục tiêu của nghiên cứu là khai thác các tính chất lượng tử trong các chất xúc tác để làm cho các quá trình điện hóa cần thiết trở nên kinh tế hơn, hướng tới một "cuộc cách mạng trong việc giảm CO₂".

Đây cũng là lĩnh vực tập trung vào hydrogen xanh, một yếu tố hàng đầu trong nỗ lực loại bỏ sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, với kỳ vọng xúc tác tôpô sẽ giúp sản xuất hydrogen xanh hiệu quả và tiết kiệm chi phí hơn nhiều.

Việc nhận giải thưởng của Quỹ L'Oréal và UNESCO đánh dấu thêm một cột mốc đáng nhớ trong chuỗi những thành tích danh giá mà giáo sư Felser đã đạt được trong sự nghiệp của bà.

Với những công trình nghiên cứu đa ngành xuất sắc, bà đã từng nhận được nhiều giải thưởng như Giải thưởng Nghiên cứu Tsungming Tu (2015), Giải thưởng James C. McGroddy cho Vật liệu mới (2019), Giải thưởng Max Born (2022), Huy chương Tưởng niệm Liebig (2022), Huy chương Wilhelm Ostwald và Huy chương Blaise Pascal (2022), và Giải thưởng Europhysics của Ban Vật chất ngưng tụ EPS (2023).

Bà cũng là thành viên của nhiều viện hàn lâm và hội khoa học hàng đầu thế giới. Gần đây nhất, vào tháng 5 năm 2025, bà Claudia Felser đã được bầu vào Hội Hoàng gia Anh.

Truyền cảm hứng cho thế hệ tương lai

Không chỉ xuất sắc trong nghiên cứu, giáo sư Felser còn tích cực làm cố vấn và truyền cảm hứng cho thế hệ nhà khoa học nữ tương lai.

Bà là một trong những nhà vật lý nữ quốc tế nổi bật được giới thiệu trong triển lãm "Tái tư duy Vật lý. Một thế kỷ Cơ học lượng tử - Thời gian cho một góc nhìn nữ tính!", nhằm kỷ niệm Năm Quốc tế Khoa học và Công nghệ Lượng tử của Liên hợp quốc 2025. Triển lãm hiện đang được trưng bày tại Technische Sammlungen Dresden và sẽ tiếp tục lưu diễn tại hơn 50 địa điểm trên toàn thế giới trong năm 2025.

Bằng sự hiện diện của mình, nữ giáo sư Felser hy vọng có thể truyền cảm hứng cho những phụ nữ trẻ đã, đang và sẽ theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực khoa học.

"Chúng ta không thể để mất đi những tài năng. Đó là lý do tại sao các cấu trúc lỗi thời cần phải bị loại bỏ, cùng với những định kiến gán ghép những khả năng nhất định cho một giới tính trong khi lại phủ nhận chúng ở giới tính khác, đặc biệt là phụ nữ".

Những thành tựu và nỗ lực của Giáo sư Claudia Felser không chỉ góp phần vào sự phát triển của khoa học thế giới mà còn là nguồn cảm hứng mạnh mẽ, thúc đẩy sự bình đẳng giới trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học.