Rất nhiều người dân ở  thành phố Lan Châu, phía tây bắc Trung Quốc sốn xung quanh nhà máy sản xuất dược sinh học ở Lan Châu đã mắc căn bệnh khó chữa do nhiễm khí thải nhà máy ô nhiễm. Hầu hết đều cho kết quả dương tính với kháng thể Brucella, nhưng rất ít người được chẩn đoán chính thức. 

Dù giới chức địa phương khẳng định căn bệnh này sẽ biến mất theo thời gian nhưng, nhiều người dân vẫn đang bị tổn hại sức khỏe. Các bác sĩ dường như không muốn đưa ra chẩn đoán bệnh Brucella hoặc nhanh chóng chỉ định các phương pháp điều trị tích cực.

Nhà máy Dược sinh học Lan Châu. Ảnh: Caixin.

Tháng 12/2019, giới chức y tế địa phương cho biết nhà máy đã sử dụng chất khử trùng hết hạn khi sản xuất vaccine Brucella trong khoảng thời gian từ ngày 24/7 đến ngày 20/8. Điều này dẫn đến việc vi khuẩn Brucella xâm nhập vào khí thải của nhà máy và lây nhiễm cho những người gần đó.

Có hơn 10 tổ dân phố với tổng dân số hơn 10.000 người nằm trong bán kính 1 km từ nhà máy với 3000 nngười đã nhiễm vi khuẩn. Không có bằng chứng về việc bệnh có thể lây truyền từ người sang người. Căn bệnh này thường xảy ra ở gia súc, tuy nhiên khi con người có thể mắc bệnh khi tiếp xúc gần với mô động vật nhiễm khuẩn hoặc do ăn phải các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng từ động vật nhiễm bệnh. Nó còn có tên gọi khác là sốt Malta hoặc sốt Địa Trung Hải, có thể gây sốt tái phát, đau khớp và đau đầu dữ dội, cũng như các triệu chứng khác.

Bệnh Brucella mạn tính đặc biệt khó chữa và gây ra tình trạng mệt mỏi nói chung và sốt dai dẳng. Các triệu chứng có thể kéo dài hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm và gây tổn hại đến khả năng sinh sản của con người, dù căn bệnh này hiếm khi gây chết người. Bệnh này từng có ở Trung Quốc những năm 1970-1980 nhưng đã được kiểm soát hiệu quả, đồng thời được liệt kê bệnh Brucella là bệnh truyền nhiễm loại II cùng với AIDS và SARS.

Một số người dân tại khu phố Diêm Trường Bảo xung quanh Nhà máy Dược sinh học Lan Châu nói rằng họ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng không rõ nguyên nhân, bao gồm sốt nhẹ và đau khớp, vào khoảng tháng 9/2019. Nhưng đến tháng 12, khi Ủy ban Y tế tỉnh Cam Túc và chính quyền thành phố Lan Châu tổ chức, họ mới nhận ra rằng mình có thể đã mắc Brucella.

Các quan chức cho hay đến ngày 25/12, 181/671 mẫu máu cho kết quả dương tính với kháng thể Brucella. Sau đó chính quyền đã tổ chức xét nghiệm máu và tư vấn sức khỏe miễn phí cho người dân ở quận Diêm Trường Bảo, nhưng không có kết quả xét nghiệm nào được công khai. 

Cuối tháng 2 năm nay, khoảng 20.000 người ở Lan Châu đã được xét nghiệm kháng thể xác định trực khuẩn Brucella và có 3.000 người cho kết quả dương tính. Các quan chức cho biết những người có kết quả xét nghiệm dương tính nhưng không có triệu chứng gì thì không cần điều trị y tế.

Cư dân Diêm Trường Bảo có kết quả xét nghiệm dương tính đều còn các triệu chứng sau 1 năm vụ rò rỉ xảy ra. Nhưng chỉ có ai trong số những người được phỏng vấn được chẩn đoán mắc bệnh Brucella một cách chính thức. Sự bùng phát Covid-19 khiến việc tiếp cận dịch vụ y tế khó khăn hơn và buộc nhiều người phải trì hoãn việc điều trị.

Ngày 16/7, cư dân Diêm Trường Bảo từng dương tính đã nhận được thông báo từ cán bộ khu phố yêu cầu họ thực hiện một xét nghiệm khác tại các bệnh viện được chỉ định để đánh giá lại nhưng không ai nhận được kết quả. 

Sự xuất hiện bất thường của bệnh Brucella ở Lan Châu lần đầu tiên được phát hiện tại Viện Nghiên cứu Thú y Lan Châu, một thành viên của Học viện Khoa học Nông nghiệp Trung Quốc. Viện này cách Nhà máy Dược sinh học Lan Châu chưa đầy 500 m về phía bắc.

Theo các nghiên cứu sinh tại viện, vào giữa tháng 11, một nhà nghiên cứu đã phát hiện một số con chuột thí nghiệm nhiễm trực khuẩn Brucella, và hai sinh viên tham gia nghiên cứu đã cho kết quả dương tính với mầm bệnh. Nhiều nhân viên đã đi xét nghiệm và nhận về kết quả dương tính. Viện Nghiên cứu Thú y Lan Châu đã tạm dừng mọi hoạt động để truy tìm nguồn lây nhiễm và khử trùng cơ sở.

Ngày 26/12, những người ở viện mới nhận ra rằng vi khuẩn đến từ nhà máy lân cận. Chính quyền xác nhận 181 kết quả kháng thể dương tính tại viện mà không cung cấp thêm thông tin gì. Người dân tại các khu phố gần đó đã tràn vào bệnh viện để kiểm tra. Bệnh viện Lan Châu số 2 cho biết họ đã xét nghiệm 1.274 mẫu trong khoảng thời gian từ ngày 28/12 đến ngày 1/1. Chỉ riêng ngày 1/1, 11 cơ sở được chỉ định đã xét nghiệm khoảng 1.000 người.

Đến cuối tháng 2, hơn 3.000 người nhận kết quả dương tính với kháng thể Brucella ở hầu hết nhóm tuổi, bao gồm 213 người ở Viện Nghiên cứu Thú y Lan Châu, 8 người ở Nhà máy Dược sinh học Lan Châu, hơn 2.500 cư dân ở các khu vực lân cận và hơn 150 người sống xa nhà máy.

Các quan chức khẳng định khí thải ô nhiễm chứa hàm lượng vi khuẩn thấp và sẽ không gây hại cho sức khỏe người dân, ngay cả khi xét nghiệm phát hiện ra kháng thể.

Thông thường, chẩn đoán bệnh Brucella rất phức tạp vì bệnh thường có các triệu chứng tương tự các bệnh thường gặp như cúm và thấp khớp. Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc từng ban hành tiêu chuẩn điều trị bệnh này, trong đó yêu cầu chẩn đoán thông qua điều tra dịch tễ học, biểu hiện lâm sàng và xét nghiệm, nhưng các cư dân lại không được kết luận mắc bệnh mà chỉ nhận đơn thuốc đơn lẻ. 

Ngay cả những người muốn được điều trị Brucella, họ lo lắng khi ký vào văn bản chấp thuận đã được thông báo, có nghĩa là phải tự chịu trách nhiệm với bất kỳ tác dụng phụ nào từ việc điều trị.

Bác sĩ Mao của Bệnh viện số 1 Đại học Lan Châu cho biết kết quả dương tính từ xét nghiệm kháng thể không nhất thiết có nghĩa là một người bị bệnh. Vì vậy khuyên cáo những người không có triệu chứng không cần điều trị. 

Một số bác sĩ chuyên về bệnh truyền nhiễm cho rằng, bệnh Brucella rất có thể được điều trị khỏi trong vòng sáu tháng kể từ khi nhiễm bệnh. Tuy nhiên nếu thời điểm đó bị bỏ lỡ, bệnh nhân có thể bị tổn thương không thể phục hồi. Người dân Diêm Trường Bảo nói họ đã nhận được các cuộc điện thoại theo dõi sức khỏe của họ, nhưng không có thêm thông tin hoặc sự hỗ trợ nào.

Tại Viện Nghiên cứu Thú y Lan Châu, các nghiên cứu sinh đã thảo luận về việc liệu họ có thể khởi kiện hay không. Một số khác không muốn kiện cáo vì sợ ảnh hưởng đến sự nghiệp. Vì theo quy định của ngành, những người có tiền sử mắc các bệnh lây truyền từ động vật sang người sẽ bị cấm làm việc trong ngành thú y hoặc chăn nuôi.

Việc bị nhiễm vi khuẩn đã gây ra những nỗi đau lớn hơn cả chấn thương thể xác của người dân, nhất là nhiều người lo lắng cho con cái của họ. 

Những người thân cận với giới chức địa phương cho biết chính quyền Lan Châu hồi tháng 3 đã ban hành báo cáo nội bộ về việc bồi thường cho những người bị ảnh hưởng bởi vụ rò rỉ vi khuẩn, nhưng chính sách chính thức vẫn chưa được công bố.