Nhật Bản đang nổi lên như quốc gia tiên phong trong lĩnh vực điều trị bằng tế bào gốc nhờ chiến lược đầu tư quy mô lớn và những thành tựu mang tính đột phá. Với hơn 110 tỷ yên (tương đương khoảng 760 triệu USD) từ ngân sách chính phủ, cùng hàng tỷ USD từ khu vực tư nhân, đất nước Mặt trời mọc đang từng bước hiện thực hóa tham vọng dẫn đầu thế giới trong y học tái tạo.

Theo tạp chí khoa học Nature, Nhật Bản hiện đứng trước cánh cửa của một cuộc cách mạng y học, đặc biệt với các nghiên cứu sử dụng tế bào gốc đa năng cảm ứng (iPS). Những kết quả khả quan trong điều trị bệnh Parkinson gần đây đã củng cố vị thế của nước này trong lĩnh vực y học tái tạo.

Dưới sự dẫn dắt của tiến sĩ Jun Takahashi, nhóm nghiên cứu tại Đại học Kyoto đã cấy từ 5 đến 10 triệu tế bào iPS vào não của 7 bệnh nhân Parkinson. Sau hai năm theo dõi, ít nhất 4 người có dấu hiệu cải thiện rõ rệt về các triệu chứng như run và cứng cơ. Một số bệnh nhân thậm chí đã có thể tự lập, không còn phụ thuộc vào thuốc như trước.

Trong lĩnh vực nhãn khoa, tiến sĩ Masayo Takahashi cũng ghi dấu ấn khi điều trị thành công bệnh thoái hóa điểm vàng, nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người cao tuổi. Một bệnh nhân 70 tuổi sau 10 năm điều trị vẫn duy trì được thị lực cho thấy hiệu quả lâu dài của phương pháp này. Hiện tại, nhóm của bà đang phát triển phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn hơn, sử dụng dải tế bào mỏng nhằm đẩy nhanh thời gian phục hồi và nâng cao độ an toàn cho bệnh nhân.

Đáng chú ý, các nghiên cứu điều trị chấn thương tủy sống của giáo sư Hideyuki Okano tại Đại học Keio cũng mở ra tia hy vọng mới. Trong số 4 bệnh nhân tham gia thử nghiệm, một người đã có thể đứng và tập đi trở lại, trong khi một người khác có thể cử động một số cơ ở tay và chân, cho thấy những kết quả bước đầu nhiều triển vọng.

Song song với những đột phá khoa học, Nhật Bản đang đẩy mạnh đầu tư hạ tầng sản xuất tế bào gốc. Sumitomo Pharma đã xây dựng nhà máy đầu tiên trên thế giới chuyên sản xuất tế bào iPS tại Osaka. Đồng thời, nhóm của tiến sĩ Takahashi cũng phát triển robot tự động có thể sản xuất đủ lượng tế bào phục vụ hơn 800 ca điều trị chỉ trong 4 tháng, đánh dấu bước tiến lớn trong tự động hóa và tối ưu hóa quy trình.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp tế bào gốc tại Nhật Bản vẫn đối mặt với không ít thách thức. Mỗi ca điều trị hiện có thể tiêu tốn tới 10 triệu yên (khoảng 1,8 tỷ đồng), khiến việc tiếp cận trở nên khó khăn với phần lớn bệnh nhân. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu phải thường xuyên kiểm soát để đảm bảo tế bào không phát triển thành ung thư, một rủi ro tiềm ẩn dù hiếm gặp.

Để khắc phục vấn đề chi phí, dự án myiPS tại Osaka đang hướng đến việc giảm giá thành sản xuất tế bào tự thân xuống còn 1 triệu yên mỗi bệnh nhân. Dự án đã lắp đặt 48 máy nuôi cấy tế bào hiện đại và lên kế hoạch mở rộng thêm 150 máy, mở ra kỳ vọng phổ biến hóa liệu pháp tế bào gốc trong tương lai gần.

Tại Phòng khám Đại học Fujita Haneda, cơ sở tiên phong trong ứng dụng các liệu pháp tiên tiến, bác sĩ Yoko Ozawa đang hợp tác với tiến sĩ Takahashi để xác định nhóm bệnh nhân tiềm năng. Bà tin rằng, dù ban đầu còn e ngại, nhưng "sau một số ca điều trị thành công, sẽ có nhiều người tìm đến hơn."

Với sự cộng hưởng giữa khoa học công nghệ hiện đại, nguồn lực đầu tư mạnh mẽ và quyết tâm từ đội ngũ chuyên gia, Nhật Bản đang vững bước trên hành trình đưa liệu pháp tế bào gốc từ phòng thí nghiệm vào thực tiễn, mở ra chương mới cho ngành y học tái tạo và hy vọng cho hàng triệu bệnh nhân trên toàn thế giới.