Một liệu pháp âm thanh mới vừa được các nhà khoa học Nhật Bản công bố có thể giúp giảm đáng kể các triệu chứng say tàu xe mà không cần dùng đến thuốc, mở ra kỳ vọng về một tương lai di chuyển dễ chịu hơn cho hàng triệu hành khách trên toàn thế giới.

Say tàu xe là tình trạng phổ biến ảnh hưởng đến người ở mọi lứa tuổi khi di chuyển bằng ô tô, máy bay hay tàu thủy. Các triệu chứng như buồn nôn, chóng mặt, đổ mồ hôi... không chỉ gây khó chịu mà còn có thể biến hành trình trở thành nỗi ám ảnh.

Trong bối cảnh giao thông hiện đại ngày càng phát triển, đặc biệt với xu hướng xe tự lái, nhu cầu về một phương pháp giảm say tàu xe đơn giản, an toàn và không xâm lấn ngày càng cấp thiết.

Trả lời cho nhu cầu này, các nhà nghiên cứu tại Trường Cao học Y khoa Đại học Nagoya (Nhật Bản) đã phát triển một liệu pháp mới sử dụng sóng âm tần số thấp. Kết quả nghiên cứu, được công bố trên tạp chí Environmental Health and Preventive Medicine, cho thấy việc tiếp xúc ngắn hạn với âm thanh 100 Hz có thể làm giảm các triệu chứng của say tàu xe cả về thể chất và tâm lý.

Theo nghiên cứu do hai nhà khoa học Takumi Kagawa và Masashi Kato đứng đầu, say tàu xe là hệ quả của sự xung đột giữa thông tin thị giác và tín hiệu từ hệ thống tiền đình trong tai trong. Khi hai nguồn thông tin không đồng bộ, não bộ bị "lẫn lộn", dẫn đến các phản ứng như buồn nôn hay mất thăng bằng.

Trong loạt thử nghiệm, nhóm nghiên cứu tập trung vào túi bầu dục (utricle) – một phần của hệ thống tiền đình chịu trách nhiệm phát hiện chuyển động tuyến tính. Họ phát hiện rằng việc sử dụng sóng âm tinh khiết ở tần số 100 Hz, phát trong 1 phút với áp suất âm thanh 80–85 dBZ có thể kích thích các kênh ion trong túi bầu dục, đặc biệt là khi có sự hiện diện của otoconia - các tinh thể canxi cacbonat cần thiết cho sự cân bằng.

Âm thanh này, được gọi với tên “sound spice®”, tạo ra rung động nhẹ nhàng giúp kích hoạt hệ thống tiền đình - yếu tố cốt lõi giúp duy trì cảm giác thăng bằng và định hướng không gian.

Hiệu quả của liệu pháp âm thanh đã được xác minh thông qua một loạt thử nghiệm. Thí nghiệm trên chuột cho thấy những con chuột được nghe âm thanh 100 Hz trước khi bị "lắc" cho thấy khả năng giữ thăng bằng tốt hơn so với nhóm đối chứng. Đáng chú ý, hiệu quả này kéo dài đến hai giờ.

Tiếp đó, các thử nghiệm trên người cũng mang lại kết quả khả quan. Những người có tiền sử say tàu xe tham gia vào các mô phỏng lái xe, ghế xoay hoặc hành trình thực tế trên xe, đồng thời được yêu cầu đọc sách khi di chuyển - một yếu tố dễ gây say xe.

Kết quả cho thấy nhóm được nghe âm thanh 100 Hz trong một phút trước chuyến đi ít gặp các triệu chứng say xe hơn, có chỉ số cân bằng tốt hơn (đo bằng posturography) và phản ứng thần kinh tự chủ ổn định hơn (đo qua biến thiên nhịp tim).

“Kích thích ngắn bằng âm thanh ‘sound spice®’ giúp giảm đáng kể triệu chứng của say tàu xe như buồn nông và chóng mặt”, ông Kagawa chia sẻ.

Điểm đáng chú ý của liệu pháp này là mức âm thanh được sử dụng – từ 80 đến 85 dBZ – nằm trong giới hạn an toàn theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới, và chỉ cần tiếp xúc trong thời gian ngắn 1 phút. Các thử nghiệm cũng xác nhận âm thanh này không gây ảnh hưởng đến thính lực, ngay cả khi phát gần tai.

Theo nhóm nghiên cứu, 4 yếu tố cần thiết để liệu pháp này đạt hiệu quả là phát đều 2 bên tai, tần số đúng 100 Hz, mức áp suất âm thanh an toàn và thời lượng phát đúng 1 phút. Các thiết bị sử dụng âm thanh này có thể dễ dàng tích hợp vào gối tựa đầu trên ô tô, ghế máy bay hoặc tai nghe đeo cá nhân.

Hiện tại, các nhà nghiên cứu đang tiếp tục mở rộng thử nghiệm, bao gồm việc phát âm thanh trong suốt quá trình di chuyển thay vì chỉ trước đó. Họ cũng kỳ vọng công nghệ này có thể hỗ trợ điều trị các bệnh lý liên quan đến tai trong như hội chứng Meniere – một chứng bệnh gây chóng mặt và mất thăng bằng.

Với tiềm năng to lớn, sự đơn giản, tính an toàn và hiệu quả rõ ràng, liệu pháp âm thanh “sound spice®” có thể sớm trở thành một tính năng phổ biến trên các phương tiện giao thông hiện đại.

Một bước sóng nhỏ, nhưng có thể mang đến một cuộc cách mạng lớn trong cách chúng ta trải nghiệm hành trình.