Sáng 26/12, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng dự và phát biểu chỉ đạo Hội nghị tổng kết công tác năm 2025, triển khai nhiệm vụ năm 2026 của ngành khoa học và công nghệ (KH&CN). 

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng phát biểu chỉ đạo Hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026 của ngành KH&CN. Ảnh: Minh Ngọc

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết đối với Việt Nam là phải đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và chủ động tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Trong tiến trình đó, KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là động lực, mà phải trở thành nền tảng tái cấu trúc toàn bộ mô hình phát triển, bảo đảm tăng trưởng nhanh nhưng bền vững.

Theo Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng, việc xác lập mô hình tăng trưởng mới cần được đặt trong bối cảnh những quyết sách mang tính lịch sử đã và đang được triển khai ngay từ đầu nhiệm kỳ. Đó là cuộc cải tổ, sắp xếp tinh gọn bộ máy; việc tổ chức chính quyền địa phương hai cấp; hợp nhất hai bộ; sự thay đổi lãnh đạo ở nhiều cấp; cùng với việc triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Khối lượng công việc rất lớn, yêu cầu rất cao, trong khi thời gian thực hiện lại hết sức gấp rút, đòi hỏi toàn ngành phải hành động quyết liệt và có trọng tâm.

Nhìn lại năm 2025, thay mặt Chính phủ, Phó Thủ tướng ghi nhận và biểu dương những nỗ lực của lãnh đạo Bộ KH&CN cùng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức toàn ngành trong việc hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Đặc biệt, Bộ KH&CN đã phát huy vai trò đầu mối trong tổ chức triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Liên quan đến Nghị quyết 57, Bộ KH&CN được giao tới 473 nhiệm vụ. Đến nay, phần lớn các nhiệm vụ đã được hoàn thành cơ bản; các nội dung còn lại đang tiếp tục được hoàn thiện theo đúng kế hoạch. Từ thực tiễn triển khai, Phó Thủ tướng chỉ ra ba nhóm kết quả nổi bật: công tác xây dựng thể chế có nhiều đột phá; vị thế và tiềm lực KH&CN quốc gia được nâng lên rõ rệt; tư duy quản lý nhà nước trong lĩnh vực KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số có sự chuyển dịch theo hướng tích cực, hiện đại hơn.

Tuy nhiên, từ góc độ quản trị phát triển quốc gia và với vai trò giúp Thủ tướng Chính phủ theo dõi, chỉ đạo lĩnh vực KH&CN, Phó Thủ tướng cũng thẳng thắn nêu ra những vấn đề cần tiếp tục nhìn nhận nghiêm túc. Trong đó, vẫn còn tình trạng lúng túng trong cách tiếp cận và tổ chức thực hiện một số nhiệm vụ được Ban Chỉ đạo Trung ương, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ giao. Đóng góp của KH&CN vào tăng trưởng kinh tế đã được cải thiện, song chưa tạo ra sự bứt phá rõ nét. Không ít chương trình, kế hoạch, đề án triển khai chậm tiến độ, chất lượng chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra.

Bên cạnh đó, hạ tầng số còn khoảng cách so với đòi hỏi của thực tiễn; nhiều cơ chế, chính sách dù đã ban hành nhưng chậm đi vào cuộc sống, thậm chí phát sinh vướng mắc trong quá trình thực thi. Cơ chế tài chính cho KH&CN vẫn còn rườm rà về thủ tục. Đặc biệt, “điểm nghẽn” về văn hóa chấp nhận rủi ro vẫn hiện hữu, cùng với tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm ở một bộ phận cán bộ, công chức các cấp, làm giảm tốc độ và hiệu quả đổi mới.

Trong bối cảnh đó, Phó Thủ tướng nhấn mạnh ý nghĩa chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Theo đó, năm 2026 được xác định với phương châm “hành động đột phá, lan tỏa kết quả”, chuyển từ “có làm” sang “làm đến nơi đến chốn”, cùng bảy định hướng lớn đòi hỏi các bộ, ngành, địa phương phải bắt tay triển khai ngay, không chậm trễ.

Cụ thể hóa tinh thần đó, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đề nghị Bộ KH&CN cùng các bộ, ngành, địa phương tập trung vào năm nhóm nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện nghiêm túc các chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bộ KH&CN cần tiếp tục phát huy vai trò cơ quan Thường trực của Ban Chỉ đạo Chính phủ, tăng cường theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ; tổ chức sơ kết, tổng kết định kỳ; kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc phát sinh. Đồng thời, khẩn trương rà soát, xây dựng Chương trình công tác của Chính phủ năm 2026 triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW, cập nhật đầy đủ các nhiệm vụ mới được giao và báo cáo Chính phủ, Thủ tướng trước ngày 10/1/2026.

Thứ hai, đẩy nhanh việc đưa thể chế vào cuộc sống. Các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành những luật vừa được Quốc hội thông qua phải được ban hành đầy đủ, kịp thời, chậm nhất trong quý I/2026. Song song với đó là tiếp tục rà soát, điều chỉnh các cơ chế, chính sách để tháo gỡ “điểm nghẽn”, hướng tới biến thể chế thành lợi thế cạnh tranh và động lực kiến tạo phát triển cho KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Thứ ba, tập trung nguồn lực cho những nhiệm vụ cốt lõi. Theo Phó Thủ tướng, cần xác định rõ lộ trình và thứ tự ưu tiên, bảo đảm đầu tư hiệu quả cho hạ tầng, dữ liệu, công nghệ chiến lược và nhân lực chất lượng cao, đi kèm với cơ chế kiểm soát chặt chẽ. Năm 2026, Bộ KH&CN cần tiếp tục tái cơ cấu các chương trình KH&CN quốc gia, tập trung nguồn lực cho những lĩnh vực Việt Nam có tiềm năng bứt phá, đặc biệt là sáu nhóm sản phẩm công nghệ chiến lược đã được lựa chọn; đồng thời triển khai hiệu quả các chính sách thu hút, đãi ngộ nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước.

Thứ tư, lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia. Nhà nước không làm thay, không bao cấp, mà đóng vai trò kiến tạo môi trường, tạo bệ đỡ và chia sẻ rủi ro. Cùng với việc vận hành hiệu quả Quỹ Phát triển KH&CN quốc gia và Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia, cần khuyến khích hình thành các viện nghiên cứu tư nhân, trung tâm R&D của doanh nghiệp trong và ngoài nước; thúc đẩy mô hình doanh nghiệp khởi nguồn từ trường đại học, viện nghiên cứu và tăng cường chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp Việt Nam.

Thứ năm, gắn kết chặt chẽ KH&CN với chuyển đổi số và Đề án 06. Bộ KH&CN cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan trong khai thác dữ liệu, bảo đảm an toàn, an ninh thông tin và xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật cho hạ tầng số quốc gia.

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng khẳng định Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đặt trọn niềm tin vào đội ngũ trí thức, nhà khoa học, cán bộ, công chức, viên chức ngành KH&CN trong việc thực hiện sứ mệnh quan trọng đối với tiến trình phát triển đất nước. Trước vận hội mới, với truyền thống đoàn kết, trí tuệ và khát vọng cống hiến, Phó Thủ tướng tin tưởng ngành KH&CN sẽ hoàn thành tốt nhiệm vụ năm 2026, tạo nền tảng và động lực cho sự bứt phá của giai đoạn 2026–2030, xứng đáng với vai trò là quốc sách hàng đầu và động lực then chốt của phát triển nhanh, bền vững.