Ngày 17.10 tới tại TP.Pittsburgh (bang Pennsylvania, Mỹ), cô Amanda Nguyen (28 tuổi) cùng 4 người khác sẽ được trao giải thưởng Heinz năm 2019, trị giá 250.000 USD (hơn 5,8 tỉ đồng)/người.

Giải thưởng này được bà Teresa Heinz lập vào năm 1993 sau khi chồng bà là thượng nghị sĩ John Heinz qua đời trong một vụ rơi máy bay, nhằm trao cho những người có đóng góp vào các lĩnh vực mà ông quan tâm. “Amanda Nguyen nhận giải thưởng Heinz lần thứ 24 trong lĩnh vực chính sách công vì những hoạt động không ngừng của cô nhằm tìm kiếm các quyền dân sự cho những người sống sót trong cuộc tấn công tình dục và cho việc hỗ trợ thúc đẩy sự bảo vệ cấp bang, quốc gia và quốc tế dành cho nạn nhân bị tấn công tình dục”, theo thông báo của giải thưởng Heinz.

Cô Amanda Nguyen (bìa trái) phát biểu tại một hội nghị về phụ nữ ở Mỹ hồi tháng 6 Ảnh: Chụp từ Clip

Được đề cử giải Nobel Hòa bình

Hồi năm 2018, Amanda Nguyen được hai dân biểu bang California Mimi Walters và Zoe Lofgren đề cử cho giải Nobel Hòa bình năm 2019, theo báo The Huffington Post. Trong thư đề cử, bà Walters khẳng định người phụ nữ trẻ này đã tạo nên bước chuyển mang tính cách mạng, giúp đảm bảo những quyền cơ bản cho nạn nhân bị cưỡng bức. “Sự đề cử này không dành riêng cho tôi mà là hàng triệu nạn nhân của nạn tấn công tình dục”, Amanda chia sẻ với The Huffington Post. Trước đó vào năm 2016, Amanda nhận giải thưởng tôn vinh phụ nữ trẻ từ tạp chí Marie Claire và lọt vào danh sách những nhà tư tưởng toàn cầu hàng đầu của tạp chí Foreign Policy.

Việc Amanda kiên trì theo đuổi các quyền hợp pháp cho những người bị tấn công tình dục xuất phát từ trải nghiệm đau buồn của cá nhân.

Việc Amanda kiên trì theo đuổi các quyền hợp pháp cho những người bị tấn công tình dục xuất phát từ trải nghiệm đau buồn của cá nhân.

Khi còn là sinh viên năm cuối Đại học Harvard hồi năm 2013, Amanda bị cưỡng hiếp và sau đó gặp nhiều khó khăn trong quá trình đòi công lý. Amanda nộp bằng chứng cho nhà chức trách Massachusetts thông qua bộ dụng cụ điều tra vụ cưỡng hiếp hay bộ bằng chứng pháp y tấn công tình dục (rape kit). Theo luật Massachusetts, Amanda có tới 15 năm để quyết định có nên theo vụ kiện hay không. Tuy nhiên, khi ở bệnh viện, cô lại nhận được một tờ giấy thông báo nếu cô không có “yêu cầu gia hạn” theo luật, chính quyền bang có thể hủy rape kit của cô chỉ trong 6 tháng.

Luật này khiến cô rất khổ sở để nộp đơn yêu cầu gia hạn vì tờ giấy thông báo không giải thích nộp như thế nào, đồng thời việc tìm lại rape kit cũng gặp nhiều khó khăn. “Hệ thống pháp lý này khiến tôi ngày nào cũng phải nhớ đến vụ mình bị cưỡng hiếp”, tờ The Guardian dẫn lời Amanda cho hay.

Cô bắt đầu tìm hiểu luật pháp ở các bang khác như thế nào. Cô lập danh sách hơn 20 quyền những người bị tấn công tình dục được hưởng ở nhiều bang và thấy rằng mức độ bảo vệ khác nhau rất nhiều. Cô còn phát hiện không bang nào có luật đảm bảo giữ lại rape kit cho đến khi thời hiệu khởi kiện hết hạn.

“Tôi nhận ra mình có một lựa chọn. Tôi có thể chấp nhận bất công này hoặc viết lại luật. Vì vậy tôi đã viết lại luật”. Đến tháng 11.2014, Amanda lập Rise, tổ chức phi lợi nhuận đấu tranh đòi các quyền dân sự cho nạn nhân bị bạo lực tình dục. Cô và các cộng sự của mình ở Rise đã viết dự luật về quyền của những người sống sót trong cuộc tấn công tình dục, trong đó vạch ra những quyền hợp pháp cho các nạn nhân, bao gồm việc đảm bảo rape kit được lưu giữ cho đến hết thời hiệu khởi kiện.

Đến tháng 7.2015, Amanda gặp thượng nghị sĩ Jeanne Shaheen thảo luận về dự luật cấp liên bang. Tháng 2.2016, bà Shaheen giới thiệu dự luật này ra quốc hội. Khoảng 3 tháng sau, dự luật được Thượng viện thông qua trước khi Hạ viện có động thái tương tự vào tháng 9 và được Tổng thống Barack Obama khi đó ký thành luật vào tháng 10.2016, với tên gọi Đạo luật về quyền của những người sống sót trong cuộc tấn công tình dục.

Lan tỏa rộng khắp

Trước khi dự luật nói trên được thông qua, Amanda cũng làm việc cho Bộ Ngoại giao Mỹ và học trở thành phi hành gia. Sau khi dự luật được ký thành luật, cô nhận nhiều dòng tweet và thư từ hàng triệu nạn nhân bị xâm hại tình dục trên thế giới muốn học cách theo đuổi các quyền dân sự của họ trong cộng đồng của mình.

“Tôi nhận ra chúng tôi đã có cơ hội độc nhất vô nhị để tạo ra một phong trào. Vì vậy, tôi rời khỏi chính quyền Obama và bắt đầu tập trung cho Rise”, Forbes dẫn lời cô kể. Kể từ năm 2016 đến nay, Amanda cùng Rise đã hỗ trợ thông qua hơn 20 luật ở Mỹ.

Cô Amanda Nguyen được nhận giải thưởng Heinz năm 2019 Ảnh: Heinzawards.net

Chưa dừng lại ở đó, Rise muốn dự luật về các quyền của những nạn nhân bị tấn công tình dục được thông qua ở tất cả các bang của Mỹ vì phần lớn các vụ hiếp dâm được xét xử ở tòa án bang.

Ngoài ra, Amanda cho hay Rise đang muốn tạo ra tác động toàn cầu. Theo tổ chức này, có khoảng 1,3 tỉ phụ nữ trên thế giới sống sót từ nạn bạo lực tình dục.

Cũng theo cô, Rise vừa soạn thảo một nghị quyết đề nghị các nhà lãnh đạo trên thế giới ưu tiên xem nạn cưỡng hiếp là một vấn đề, thay vì xem đó là một phần phụ của một vấn đề khác. Bên cạnh đó, Rise sẽ tổ chức một cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo trên thế giới và các nạn nhân bị xâm phạm tình dục bên lề kỳ họp Đại hội đồng LHQ (UNGA), diễn ra từ ngày 17 - 30.9.

“Dù họ xuất thân từ đâu và giới tính là gì, mỗi người đều xứng đáng được bảo vệ phẩm giá. Vì vậy, chúng tôi sẽ làm cầu nối bằng cách tập hợp các lãnh đạo khi họ bay đến dự kỳ họp UNGA và những người sống sót đến từ quốc gia của họ, để họ gặp nhau... Chúng tôi muốn không phải là tiếng nói cho những người yếu thế mà muốn chuyển micro cho họ”, Amanda chia sẻ với tờ The Boston Globesau khi được thông báo nhận giải thưởng Heinz.