Hơn 3000 năm trước, tại vùng Lưỡng Hà cổ đại, một người phụ nữ đã ghi tên mình vào lịch sử với tư cách là nhà hóa học đầu tiên được ghi nhận. Tên bà là Tapputi-Belatekallim, một chuyên gia nước hoa tài ba, người đã tiên phong sử dụng các kỹ thuật hóa học để chiết xuất tinh dầu và sáng tạo ra những mùi hương độc đáo.

Tấm phiến đất sét lưu giữ bí mật thời gian

Câu chuyện về Tapputi được hé lộ từ một phiến đất sét mang tên KAR 220, được khai quật từ đống đổ nát của Thư viện Hoàng gia Assyria cổ đại. Trải qua biến động lịch sử và những cuộc chiến tranh tàn khốc, tấm phiến đất sét này vẫn tồn tại một cách kỳ diệu, lưu giữ những dòng chữ hình nêm ghi lại công thức và kỹ thuật điều chế nước hoa của Tapputi.

Ảnh minh hoạ

Danh hiệu "Belatekallim" (người giám sát cung đình) cho thấy Tapputi không chỉ là một nhà hóa học mà còn nắm giữ vị trí quan trọng trong hoàng gia. Bà là người đứng đầu nhóm muraqqītu, những chuyên gia nước hoa có nhiệm vụ tạo ra những mùi hương đặc biệt dành riêng cho vua chúa và giới quý tộc.

Vào thời cổ đại, nước hoa không chỉ đơn thuần là sản phẩm làm đẹp mà còn mang ý nghĩa tâm linh và y học. Tapputi đã sử dụng kiến thức sâu rộng về thực vật và hóa học để chiết xuất tinh dầu từ hoa, lá, rễ cây, tạo ra những mùi hương đa dạng, từ hương hoa cỏ dịu nhẹ đến hương gỗ trầm ấm, đáp ứng nhu cầu của hoàng gia.

Điều đáng kinh ngạc là Tapputi đã sử dụng kỹ thuật chưng cất để chiết xuất tinh dầu, một phương pháp tưởng chừng như chỉ xuất hiện trong thời kỳ cận đại. Bà đã biết cách đun sôi nguyên liệu thô, thu hơi nước chứa tinh dầu rồi làm lạnh để ngưng tụ, tạo ra sản phẩm nước hoa tinh khiết.

Ngoài chưng cất, Tapputi còn áp dụng phương pháp lọc để loại bỏ tạp chất, nâng cao chất lượng nước hoa. Bà tỉ mỉ trong từng công đoạn, từ việc lựa chọn nguyên liệu, điều chỉnh nhiệt độ, thời gian chưng cất đến việc pha trộn các loại tinh dầu để tạo ra mùi hương hoàn hảo.

Một phần mảnh vỡ của phiến đất sét ghi lại công thức chế tạo nước hoa của Tapputi-Belatekallim. Ảnh: Wikipedia

Di sản vô giá về nghệ thuật điều chế nước hoa

Mặc dù những ghi chép về Tapputi còn nhiều hạn chế, nhưng những gì mà phiến đất sét KAR 220 hé lộ đã đủ để khẳng định tài năng và tầm nhìn vượt thời đại của bà. Tapputi-Belatekallim không chỉ là nhà hóa học đầu tiên được ghi nhận trong lịch sử mà còn là người tiên phong mở đường cho ngành công nghiệp nước hoa và mỹ phẩm hiện đại.

Câu chuyện về Tapputi là minh chứng cho sự đóng góp to lớn của phụ nữ trong khoa học kỹ thuật từ những buổi đầu sơ khai của nền văn minh nhân loại. Bà là nguồn cảm hứng cho các thế hệ sau, đặc biệt là phụ nữ, dám theo đuổi đam mê khoa học và phá vỡ những định kiến giới.

Ảnh minh hoạ

Theo: Ancient Origins, The Conversation