Ngày 24/7/2024, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khu vực 13 đã ban hành kết luận thanh tra đối với Chi nhánh Ngân hàng TMCP Việt Nam Thương Tín tại Long An (Vietbank Long An), nêu rõ nhiều sai phạm trong hoạt động cấp tín dụng của đơn vị này. Dù hoạt động của Vietbank Long An nhìn chung vẫn ghi nhận kết quả ổn định, lợi nhuận có tăng trưởng, song loạt vi phạm bị phát hiện đã làm lộ rõ những điểm yếu trong quản lý, tiềm ẩn rủi ro tín dụng, kéo theo nguy cơ gia tăng nợ xấu.

Một trong những sai phạm đáng chú ý được nêu trong Kết luận số 289/TB-TTRA là việc khách hàng tại Vietbank Long An sử dụng vốn vay sai mục đích so với cam kết ban đầu. Theo quy định tại khoản 2 Điều 4 Thông tư 39/2016/TT-NHNN, việc sử dụng vốn không đúng mục đích là hành vi bị nghiêm cấm. Tuy nhiên, việc kiểm tra sau giải ngân của ngân hàng chỉ được thực hiện một cách hình thức, thiếu thực chất.

Cơ quan thanh tra chỉ rõ, trách nhiệm thuộc về cả cán bộ tín dụng – người trực tiếp kiểm tra khoản vay – và ban lãnh đạo chi nhánh. Thay vì giám sát chặt chẽ, Vietbank Long An đã để lọt nhiều trường hợp không phát hiện sai phạm trong sử dụng vốn, dẫn đến rủi ro tín dụng tăng cao và giảm hiệu quả quản lý khoản vay.

Vietbank Long An lộ hàng loạt sai phạm trong hoạt động cho vay.

Thanh tra NHNN cũng thẳng thắn phê bình công tác thẩm định và xét duyệt hồ sơ vay vốn tại Vietbank Long An. Cụ thể, đơn vị đã không tuân thủ quy định tại khoản 1 Điều 17 Thông tư 39/2016/TT-NHNN khi tiến hành thẩm định sơ sài, không phân tích đầy đủ phương án kinh doanh, dòng tiền trả nợ, khả năng tài chính của người vay.

Nguyên nhân được xác định đến từ cả yếu tố chủ quan và khách quan: cán bộ thẩm định còn hạn chế năng lực chuyên môn, chưa tuân thủ nghiêm quy trình nội bộ; đồng thời, khách hàng tại chi nhánh chủ yếu là các hộ kinh doanh nhỏ lẻ nên gặp khó khăn trong việc cung cấp chứng từ, số liệu kế toán minh bạch. Tuy nhiên, điều đó không thể là lý do biện minh cho sự dễ dãi trong quy trình xét duyệt.

Kết luận cũng ghi nhận Vietbank Long An đã vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 28 Thông tư 39/2016/TT-NHNN khi xác định thời hạn cho vay không tương thích với chu kỳ kinh doanh, khả năng trả nợ của khách hàng. Trong một số trường hợp, thời hạn vay bị rút ngắn hoặc kéo dài bất hợp lý, gây khó khăn cho bên vay trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính.

Bên cạnh đó, mức cho vay cũng chưa tương xứng với phương án sử dụng vốn, dẫn đến tình trạng cấp vốn vượt quá nhu cầu thực tế. Những vi phạm này góp phần làm tăng tỷ lệ rủi ro trong hoạt động tín dụng của chi nhánh.

Công tác chuẩn bị hồ sơ tín dụng của Vietbank Long An bị đánh giá là sơ sài, thiếu đầy đủ thông tin quan trọng như: nguồn trả nợ, kế hoạch sử dụng vốn, tài liệu chứng minh tài chính... Điều này vi phạm đồng thời nhiều quy định pháp luật, gồm khoản 1 Điều 94 Luật Các tổ chức tín dụng 2010 (sửa đổi 2017), khoản 1 Điều 102 Luật Các tổ chức tín dụng 2024, và khoản 1 Điều 9 Thông tư 39/2016/TT-NHNN.

Cơ quan thanh tra nhận định, ngoài trách nhiệm từ phía khách hàng, đội ngũ cán bộ tín dụng đã không thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong việc yêu cầu, thu thập và thẩm định hồ sơ. Hậu kiểm – một khâu quan trọng để đảm bảo việc sử dụng vốn đúng mục đích – cũng chỉ được thực hiện sơ sài, mang tính đối phó, không tuân thủ quy trình nội bộ cũng như quy định pháp luật.

Thanh tra NHNN khu vực 13 còn cảnh báo về những bất cập trong xử lý tài sản bảo đảm (TSBĐ) tại Vietbank Long An. Cụ thể, ngân hàng này đã lập hợp đồng thế chấp với giá trị tài sản cao hơn nhiều so với giá trị chuyển nhượng thực tế được công chứng. Điều này có thể dẫn đến rủi ro khi xử lý tài sản nếu khách hàng mất khả năng trả nợ.

Ngoài ra, việc thu giữ TSBĐ cũng không thực hiện đúng quy trình nội bộ, vi phạm nguyên tắc pháp lý, tiềm ẩn khả năng tranh chấp với khách hàng hoặc bên thứ ba khi xảy ra nợ xấu.

Trước hàng loạt vi phạm đã nêu, Thanh tra NHNN đã yêu cầu Giám đốc Vietbank Long An tổ chức họp kiểm điểm tập thể, xác định rõ trách nhiệm cá nhân trong từng sai phạm. Đồng thời, đơn vị phải khẩn trương thực hiện 4 kiến nghị và 3 khuyến nghị từ cơ quan thanh tra để khắc phục triệt để các tồn tại, chấn chỉnh hoạt động, bảo đảm tuân thủ pháp luật và các quy định nội bộ.

Theo đánh giá, các vi phạm tuy chưa đến mức gây hậu quả nghiêm trọng, nhưng nếu không được xử lý dứt điểm sẽ tiềm ẩn nguy cơ lớn về tín dụng và pháp lý trong tương lai. Kết luận thanh tra cũng là lời cảnh báo chung cho các tổ chức tín dụng khác về việc không được buông lỏng trong hoạt động cấp tín dụng, đặc biệt trong bối cảnh nợ xấu đang có xu hướng tăng tại nhiều khu vực.