Một bà mẹ ở Hà Nội chia sẻ câu chuyện của con trai 15 tuổi, học lớp 9 tại một trường top của Thủ đô, khiến cả cộng đồng phụ huynh xôn xao. Theo lời chị, con trai chị rất thông minh, học rộng hiểu nhiều, thường xuyên được thầy cô khen là nhanh nhẹn và trí nhớ tốt. Điểm kiểm tra, thi cử trong suốt các năm học luôn đứng top, nhiều kỳ thi đều đạt trên 25,5 điểm.

Thế nhưng, song song với thành tích học tập, cậu bé lại có hàng loạt vấn đề khiến bố mẹ "đau đầu". Cậu gần như không tập trung khi học trên lớp và các lớp học thêm, ít khi nghe giảng, ghi chép sơ sài. Dù người mẹ "thuộc típ "bà mẹ quân phiệt" nên đã rèn bạn rất kỹ và đã thử đủ cách từ nghiêm khắc, quát mắng, đe dọa, đến nhẹ nhàng, động viên hiệu quả vẫn không được như mong đợi. Chị định cho con nghỉ, gửi về quê, "chơi chán thì lên học".

Ảnh minh hoạ

Nhưng điều khiến cộng đồng mạng chú ý hơn cả lại nằm ở chi tiết mà chị nhắc đến như một lời… giải thích: Con trai chị tuy học lớp 9 nhưng "trẻ lâu", vóc dáng nhỏ, tầm nhận thức trong chuyện học như trẻ 5 tuổi, thậm chí ở nhà, khi không có em gái vẫn thoải mái "tồng ngồng" chạy khắp nhà mà không mảy may ngại ngùng.

"Bất thường"?

Chỉ một mô tả ngắn của bà mẹ đã khiến một bộ phận phụ huynh bàng hoàng. Nhiều người cho rằng một đứa trẻ 15 tuổi, đang trong độ tuổi phát triển mạnh về cả tâm sinh lý mà vẫn vô tư như trẻ mẫu giáo, có thể là dấu hiệu của sự trì hoãn phát triển nhận thức, rối nhiễu tâm lý hoặc thiếu kỹ năng sống nghiêm trọng.

Một số ý kiến nhận định vấn đề có thể đến từ cách nuôi dạy: người mẹ quá áp đặt, chỉ chú trọng "rèn", "ép", "giáo huấn" mà chưa thực sự lắng nghe. Việc học thêm nhiều buổi mỗi tuần, cộng với áp lực từ cả nhà trường và gia đình có thể khiến cậu bé phản kháng theo cách riêng: bừa bãi, chống đối, lười biếng, thậm chí cố tình duy trì những hành vi "trẻ con" để tìm lại vùng an toàn.

Có phụ huynh nhận xét rằng cậu bé có thể đang thiếu kỹ năng xã hội nhiều hơn thiếu kiến thức. Việc học thêm 3 buổi/tuần, học trường top, thành tích cao tất cả đều không giúp ích nếu đứa trẻ không được dạy cách tự lập, cách nhận thức về cơ thể, ranh giới cá nhân và những quy tắc ứng xử tối thiểu.

Tuy vậy, cũng có người lên tiếng bênh vực, cho rằng có những đứa trẻ dậy thì muộn, vóc dáng nhỏ con nên không nhìn nhận bản thân là "đã lớn". Có bé trai lớp 9 vẫn sợ ma, phải nhờ mẹ hoặc em đứng canh khi tắm đó không phải là bệnh lý mà là sự phát triển cá nhân khác biệt. Không nên quy chụp tất cả những biểu hiện lạ là "bất thường".

Dù vậy, phần đông vẫn cho rằng việc một thiếu niên 15 tuổi hoàn toàn thoải mái xuất hiện trong nhà mà không mặc đồ là tín hiệu đáng để phụ huynh xem xét kỹ lưỡng, không nên xem nhẹ hay gạt đi đơn giản bằng câu nói "khi không có người thì ai chẳng ở truồng".

Phản ứng gây tranh cãi

Điều gây tranh cãi hơn cả lại đến từ chính phản hồi của bà mẹ. Chị cho rằng người góp ý chị có "suy nghĩ lệch lạc", việc không mặc đồ đi trong nhà ngay cả người lớn cũng có thể làm, và con trai chị hoàn toàn bình thường: biết nấu cơm, biết làm việc nhà, "trên thông thiên văn, dưới tường địa lý". Điều chị cần nói đến là ý thức học tập của con như trẻ 5 tuổi, chứ không phải lối sống.

Điều gây tranh cãi hơn cả lại đến từ chính phản hồi của bà mẹ.

 Không ít người nhắc nhở: nếu cha mẹ phản ứng phòng vệ trước mọi lời khuyên, rất khó để nhìn rõ vấn đề thật sự của con. Đặc biệt trong các trường hợp liên quan đến phát triển tâm lý tuổi dậy thì, việc trì hoãn hoặc bỏ qua đôi khi khiến trẻ mất đi "thời gian vàng" để cải thiện.

Nhiều ý kiến đồng thuận rằng điều cậu bé cần lúc này không phải là thêm lớp học thêm bởi con đã có khả năng tiếp thu tốt, điểm cũng rất tốt, không phải là việc ép buộc hay đình chỉ, càng không phải bị "mang lên mạng xã hội" để than thở. 

Điều con cần là: Một cuộc trò chuyện nghiêm túc và bình tĩnh với cha mẹ. Đánh giá tâm lý để hiểu rõ bản chất vấn đề. Không gian để nghỉ ngơi, giảm áp lực học tập. Các chương trình kỹ năng sống, kỹ năng tự lập và giao tiếp.

Một môi trường mà phụ huynh không xem con như "đối tượng phải rèn", mà là một người đang cần được thấu hiểu.

Tuổi dậy thì là giai đoạn giao thoa nhạy cảm: trẻ không còn là trẻ con, nhưng cũng chưa phải người lớn. Chúng cần được hướng dẫn để hiểu ranh giới cơ thể, trách nhiệm cá nhân, kỹ năng xã hội và quan trọng nhất là cần cảm giác được cha mẹ lắng nghe, chứ không phải bị điều khiển.

Nếu bố mẹ chỉ nhìn thấy điểm số mà bỏ qua những "tín hiệu vàng" về mặt tâm lý, thì ngay cả một đứa trẻ thông minh nhất cũng có thể lạc hướng.

Trẻ không chỉ cần được dạy để giỏi mà cần được dạy để lớn.