Được công bố trên tạp chí khoa học The Lancet Oncology, công trình nghiên cứu đã theo dõi 34 bệnh nhân, trong đó 14 người được điều trị tại Trung tâm Khoa học Sức khỏe Sunnybrook (Toronto, Canada).

Nhóm nghiên cứu phát hiện một kỹ thuật mới sử dụng bong bóng siêu nhỏ kết hợp sóng siêu âm hội tụ đã cho thấy khả năng mở tạm thời hàng rào máu não, từ đó giúp thuốc hóa trị xâm nhập hiệu quả hơn vào vùng khối u.

Theo kết quả quan sát, những bệnh nhân được áp dụng phương pháp này có thời gian sống trung bình lên tới hơn 31 tháng, tăng 40% so với 19 tháng ở những nhóm được điều trị theo phương pháp tiêu chuẩn. Thậm chí, một số bệnh nhân còn sống được tới 4-5 năm sau điều trị. Theo chuyên gia ung thư não, đây là điều gần như chưa từng xảy ra trước đó với người mắc u nguyên bào thần kinh đệm.

“Đây là một căn bệnh cần một phương pháp điều trị khẩn cấp”, tiến sĩ Nir Lipsman, chuyên gia phẫu thuật thần kinh và Giám đốc Trung tâm Điều biến Thần kinh Harquail, nhận định. “Phương pháp mới đã cho thấy mức độ an toàn tuyệt vời và hiệu quả rõ rệt. Đây có thể là bước khởi đầu để thực sự suy nghĩ về vai trò của siêu âm trong việc chăm sóc những bệnh nhân này”.

Hàng rào máu não từ lâu vốn là một trong những trở ngại lớn nhất trong việc điều trị bệnh thần kinh. Với cơ chế bảo vệ tự nhiên giúp ngăn độc tố xâm nhập vào mô não, đây cũng đồng thời là rào cản ngăn chặn nhiều loại thuốc điều trị ung thư đến được những vị trí cần thiết.

Kỹ thuật mới khắc phục hạn chế này bằng cách tiêm vào cơ thể bệnh nhân dung dịch chứa các bong bóng siêu nhỏ. Dưới tác động của sóng siêu âm hội tụ, các bong bóng rung lên và tạo ra những “khe hở” tạm thời tại hàng rào máu não, kéo dài trong vài phút. Nhờ đó, thuốc hóa trị temozolomide có thể đi vào khu vực quanh khối u, nơi tồn tại các tế bào u còn sót lại và thường là điểm khởi phát cho sự tái phát ung thư.

Từ năm 2018 đến 2022, phương pháp đã được thử nghiệm với 6 đợt điều trị siêu âm diễn ra hằng tháng. Trong mỗi chu kỳ, bệnh nhân uống thuốc hóa trị trong 5 ngày và thực hiện siêu âm có hướng dẫn MRI vào ngày được chỉ định. Ngoại trừ việc phải cạo đầu định kỳ, bệnh nhân vẫn có thể duy trì sinh hoạt bình thường.

Nhóm nghiên cứu cho biết, kỹ thuật cũng cho thấy khả năng hoạt động như một “cánh cửa hai chiều”. Nó không chỉ giúp thuốc đi vào, nó còn tạo điều kiện để các dấu ấn khối u đi ra ngoài, xuất hiện trong máu bệnh nhân trong vòng 30 phút sau điều trị.

Theo tiến sĩ Lipsman, phát hiện này mở ra triển vọng thực hiện sinh thiết lỏng không xâm lấn (xét nghiệm máu thay vì lấy mô não) nhằm theo dõi mức di truyền khối u, đánh giá đáp ứng điều trị và phát hiện sớm nguy cơ tái phát.

“Điều đó biến siêu âm trở thành công cụ vừa điều trị vừa chẩn đoán, một khả năng thực sự độc đáo”, ông nhấn mạnh.

Dù đem lại hy vọng mới, phương pháp hiện phụ thuộc vào hệ thống MRI vốn đắt đỏ và hạn chế về số lượng. Điều này đồng nghĩa số bệnh nhân tiếp cận được công nghệ vẫn còn rất ít.

Hiện các nhà khoa học Canada đang phát triển thiết bị siêu âm thế hệ mới gọn hơn để có thể bắt đầu thử nghiệm lâm sàng sớm nhất vào năm tới. Một phiên bản mũ siêu âm tạm thời, vẫn cần hỗ trợ của MRI, đã được sử dụng trong giai đoạn thử nghiệm ban đầu.

“Việc đưa thuốc vào não luôn là thách thức lớn. Nhưng nếu chúng ta làm được, điều đó có thể mở ra cánh cửa cho nhiều nghiên cứu mới và đưa chúng ta tiến gần hơn đến một phương pháp điều trị hiệu quả hơn”, tiến sĩ Mary Jane Lim-Fat, chuyên gia ung thư não tại Sunnybrook, nhận định.