Trong khuôn khổ Hội thảo "Phát huy vai trò của phụ nữ trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc" do Hội LHPN Việt Nam và Tạp chí Cộng sản đồng tổ chức, PGS.TS. Trần Thị Minh Thi, Phó Viện trưởng Viện Thông tin Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đã có bài tham luận sâu sắc, phân tích những biến chuyển trong gia đình Việt Nam và vai trò quan trọng của phụ nữ trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị gia đình.

PGS.TS. Trần Thị Minh Thi, Phó Viện trưởng Viện Thông tin Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam với tham luận về "Giá trị gia đình Việt Nam trong kỷ nguyên mới và vai trò của phụ nữ". Ảnh: Hoàng Toàn

Truyền thống và hiện đại đan xen

Theo PGS.TS. Trần Thị Minh Thi, gia đình Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển đổi từ truyền thống sang hiện đại, mang trong mình những đặc điểm của cả xã hội truyền thống, hiện đại và hậu hiện đại.

"Các quá trình kinh tế xã hội cùng với những chính sách của Việt Nam đang tác động lớn đến quan điểm, lối sống và hành vi ứng xử của cá nhân trong xã hội, trong đó có giá trị gia đình", PGS.TS. Trần Thị Minh Thi nhấn mạnh.

Bà Thi cho biết, mặc dù có nhiều thay đổi, nhưng những giá trị gia đình cơ bản vẫn được người dân Việt Nam trân trọng. Hôn nhân vẫn được coi trọng với tuổi kết hôn trung bình là 27,2 tuổi. Con cái tiếp tục là một giá trị quan trọng, tuy nhiên mức sinh đang có xu hướng giảm. Quy mô gia đình chuyển dịch sang mô hình hạt nhân ít người. Đạo hiếu vẫn được đề cao, song mô hình chung sống nhiều thế hệ đang dần thay đổi.

Biểu đồ tỷ lệ kết hôn thô (CMR) của Việt Nam và Đông Á, giai đoạn 2001 - 2023. Nguồn: PGS.TS Trần Thị Minh Thi

Vai trò then chốt của phụ nữ

PGS.TS. Trần Thị Minh Thi khẳng định vai trò then chốt của phụ nữ trong việc vun đắp giá trị gia đình. Phụ nữ Việt Nam đang ngày càng chủ động, độc lập và có nhiều quan điểm hiện đại về hôn nhân và gia đình. Tuy nhiên, họ vẫn là những người giữ lửa hạnh phúc gia đình, truyền lại các giá trị văn hóa, đạo đức và truyền thống tốt đẹp qua các thế hệ.

Bên cạnh những điểm tích cực, PGS.TS. Trần Thị Minh Thi cũng chỉ ra những thách thức mà gia đình Việt Nam đang phải đối mặt, bao gồm:

- Xu hướng trì hoãn hôn nhân và sinh con: Giới trẻ, đặc biệt là ở thành thị, có xu hướng kết hôn muộn và sinh ít con do nhiều yếu tố như áp lực kinh tế, thay đổi giá trị cá nhân, thiếu hỗ trợ dịch vụ chăm sóc trẻ em...

- Ly hôn tăng nhanh: Tỷ lệ ly hôn đang có xu hướng tăng, đặt ra nhiều vấn đề về chăm sóc con cái, phân chia tài sản và hòa nhập xã hội sau ly hôn, đặc biệt là đối với phụ nữ.

- Bất bình đẳng giới trong an sinh xã hội và chăm sóc gia đình: Phụ nữ vẫn gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận an sinh xã hội, đồng thời gánh vác phần lớn trách nhiệm chăm sóc gia đình và con cái.

- Thách thức trong chăm sóc người cao tuổi: Dân số già hóa nhanh chóng đặt ra áp lực lớn về chăm sóc người cao tuổi, trong khi lực lượng lao động trẻ giảm và hệ thống dịch vụ chăm sóc còn hạn chế.

Để giải quyết những thách thức này, PGS.TS. Trần Thị Minh Thi đề xuất một số khuyến nghị chính sách, bao gồm:

- Hoàn thiện chính sách dân số: Xem xét nới lỏng chính sách sinh con, tạo điều kiện cho các gia đình tự quyết định quy mô gia đình.

- Phát triển hệ thống dịch vụ gia đình: Xây dựng các dịch vụ hỗ trợ hôn nhân, gia đình, chăm sóc người cao tuổi, trẻ em...

- Thúc đẩy bình đẳng giới: Bảo đảm cơ hội bình đẳng cho nam giới và nữ giới trong mọi lĩnh vực, chia sẻ trách nhiệm gia đình và con cái.

- Nâng cao nhận thức về giá trị gia đình: Truyền thông định hướng dư luận xã hội về giá trị của hôn nhân, gia đình và vai trò của phụ nữ.

Tham luận của PGS.TS. Trần Thị Minh Thi đã cung cấp cái nhìn toàn diện về những biến chuyển của gia đình Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Bà nhấn mạnh vai trò quan trọng của phụ nữ trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị gia đình, đồng thời đề xuất những giải pháp thiết thực để gia đình Việt Nam tiếp tục là nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của đất nước.