Đây là một dấu mốc quan trọng, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước đối với đội ngũ trí thức, lực lượng giữ vai trò then chốt trong phát triển kinh tế tri thức, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Chiến lược đặt ra nhiều mục tiêu cụ thể, trong đó nhấn mạnh xây dựng đội ngũ trí thức chất lượng cao, chú trọng các lĩnh vực mũi nhọn, đồng thời bảo đảm sự tham gia ngày càng thực chất của phụ nữ trong khoa học, công nghệ, giáo dục và quản lý. Nhân dịp này, phóng viên Tạp chí Phụ nữ Mới đã có cuộc trò chuyện với GS.TS Lê Thị Hợp, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam, để lắng nghe những chia sẻ từ góc nhìn của người nhiều năm gắn bó với hoạt động khoa học và phong trào nữ trí thức cả nước.

Thưa Giáo sư, khi đón nhận thông tin Chiến lược quốc gia về phát triển đội ngũ trí thức được phê duyệt, cảm xúc đầu tiên của bà là gì?

Thực lòng mà nói, tôi cảm thấy rất mừng và cũng có chút xúc động. Trong suốt nhiều năm qua, đội ngũ trí thức nước ta, trong đó có rất đông nữ trí thức, vẫn âm thầm làm việc, nghiên cứu, giảng dạy và phục vụ xã hội bằng tinh thần trách nhiệm cao, đôi khi không đặt nặng chuyện được ghi nhận hay biểu dương.

Việc Nhà nước ban hành một Chiến lược dài hạn, có tầm nhìn xa đến năm 2045, cho thấy trí thức đã được nhìn nhận đúng với vai trò của mình trong sự phát triển bền vững của đất nước. Điều đó không chỉ mang ý nghĩa về mặt chính sách, mà còn là sự động viên về tinh thần, giúp những người làm khoa học thêm vững tin vào con đường mình đã chọn.

Với cá nhân tôi và với nhiều chị em nữ trí thức, Chiến lược này mang ý nghĩa như một sự khẳng định rõ ràng rằng những nỗ lực âm thầm ấy là cần thiết, có giá trị và đang được xã hội ghi nhận, trân trọng.

GS.TS Lê Thị Hợp

Chiến lược đặt ra nhiều mục tiêu lớn. Dưới góc nhìn của một nhà khoa học nữ và cũng là người đứng đầu Hội Nữ trí thức Việt Nam, bà tâm đắc nhất điều gì?

Điều khiến tôi quan tâm nhất là Chiến lược đã nhấn mạnh việc phát triển đội ngũ trí thức một cách toàn diện, cả về số lượng lẫn chất lượng, đồng thời chú trọng đến những lĩnh vực then chốt của đất nước trong giai đoạn mới. Đặc biệt, Chiến lược có đề cập rõ ràng đến yêu cầu bảo đảm sự tham gia ngày càng nhiều của phụ nữ trong nghiên cứu khoa học, đào tạo và quản lý.

Trong thực tế, nữ trí thức thường phải đảm nhận nhiều vai trò cùng lúc. Ngoài công việc chuyên môn, chị em còn là người giữ gìn tổ ấm gia đình, chăm sóc con cái, người thân. Những trách nhiệm ấy không phải lúc nào cũng dễ dàng cân đối với yêu cầu ngày càng cao của công việc khoa học.

Chính vì vậy, để nữ trí thức có thể gắn bó lâu dài với nghề, rất cần một môi trường làm việc ổn định, công bằng và nhân văn. Khi Chiến lược đề cập đến tỷ lệ phụ nữ tham gia trong nghiên cứu, giảng dạy và lãnh đạo, tôi nghĩ đó không chỉ là một con số, mà là một thông điệp tích cực, giúp chị em yên tâm rằng nỗ lực của mình có chỗ đứng, có cơ hội phát triển và cống hiến.

GS.TS Lê Thị Hợp và các nhà khoa học trẻ.

Với hơn 6.000 hội viên trên cả nước, Hội Nữ trí thức Việt Nam nhìn nhận Chiến lược này như thế nào, thưa Giáo sư?

Hội Nữ trí thức Việt Nam hiện quy tụ hơn 6.000 hội viên là các chị em đang công tác trong rất nhiều lĩnh vực khác nhau: từ khoa học tự nhiên, y dược, giáo dục, nông nghiệp đến khoa học xã hội, công nghệ và môi trường. Phần lớn hội viên đều là những người làm việc nghiêm túc, bền bỉ, gắn bó lâu dài với nghề, dù điều kiện làm việc ở mỗi địa phương, mỗi đơn vị còn nhiều khác biệt.

Chiến lược quốc gia lần này mang lại cho chị em một niềm tin rất rõ ràng: xã hội ngày càng quan tâm hơn đến vai trò của trí thức nữ, và con đường mà các chị em đang đi là con đường đúng đắn, được khuyến khích và bảo vệ.

Đối với Hội, đây cũng là cơ sở quan trọng để chúng tôi tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức hoạt động, tăng cường kết nối giữa các nữ trí thức, hỗ trợ nhau trong nghiên cứu, đào tạo, chuyển giao tri thức, đồng thời tham gia đóng góp ý kiến xây dựng chính sách từ thực tiễn.

Không chỉ là một nhà khoa học xuất sắc với những nghiên cứu mang tính ứng dụng cao, PGS.TS. Nguyễn Minh Tân còn là người tiên phong trong việc đưa công nghệ vào giải quyết những thách thức của nông nghiệp Việt Nam.

Trong đời sống thường ngày, nữ trí thức vẫn phải đối mặt với không ít khó khăn. Bà có thể chia sẻ thêm từ thực tế mà bà quan sát được?

Nhiều khó khăn của nữ trí thức rất đời thường và không dễ nhìn thấy. Có chị em vừa hoàn thành một đề tài nghiên cứu thì lại tất bật với công việc gia đình; có người chỉ có thể dành thời gian cho khoa học vào buổi tối, khi con cái đã ngủ. Những nỗ lực ấy không phải lúc nào cũng được phản ánh đầy đủ qua báo cáo hay thành tích.

Bên cạnh đó, ở một số nơi, điều kiện nghiên cứu, cơ sở vật chất, cơ hội tiếp cận các dự án lớn vẫn còn hạn chế. Với nữ trí thức, những hạn chế này đôi khi trở nên rõ ràng hơn vì họ phải phân chia thời gian và sức lực cho nhiều vai trò khác nhau.

Vì vậy, tôi luôn cho rằng, ngoài những chính sách vĩ mô, điều nữ trí thức rất cần là sự thấu hiểu và chia sẻ từ cơ quan, đồng nghiệp và gia đình. Khi được tin tưởng và tạo điều kiện, chị em sẽ tự tin hơn, làm việc hiệu quả hơn và sẵn sàng gắn bó lâu dài với nghề.

Bà kỳ vọng điều gì trong quá trình triển khai Chiến lược, đặc biệt đối với thế hệ nữ trí thức trẻ?

Tôi mong rằng Chiến lược sẽ sớm được cụ thể hóa bằng những chính sách thiết thực, phù hợp với thực tiễn, nhất là đối với nữ trí thức trẻ. Các em hôm nay rất giỏi, rất năng động và có nhiều khát vọng cống hiến. Điều quan trọng là tạo được môi trường để các em yên tâm học tập, nghiên cứu, dấn thân vào khoa học mà không phải lo lắng quá nhiều về những rào cản vô hình.

Tôi luôn tin rằng, khi nữ trí thức được tin tưởng, được trao cơ hội và được tạo điều kiện công bằng, họ sẽ làm việc bằng tất cả trách nhiệm và trái tim. Đó không chỉ là sự cống hiến cho khoa học, mà còn là đóng góp thiết thực cho sự phát triển bền vững của đất nước và cho một xã hội tiến bộ, nhân văn hơn.

Trân trọng cảm ơn Giáo sư !