Đồng tiền quý hiếm này là loại 1/4 drachma, được chế tác gần như hoàn toàn từ vàng nguyên chất (99,3%). Nó được đúc vào khoảng năm 246 – 241 trước Công nguyên để vinh danh Nữ hoàng Berenice II, vợ của Vua Ptolemy III – vị vua Hy Lạp cai trị Ai Cập thời kỳ Hy Lạp hóa.

Theo các chuyên gia, trên thế giới hiện chỉ còn khoảng 20 đồng tiền tương tự, và đây là lần đầu tiên một đồng tiền như vậy được phát hiện trong bối cảnh khảo cổ học.

Mặt trước đồng tiền khắc chân dung Nữ hoàng Berenice với vòng hoa, khăn trùm đầu và vòng cổ. Mặt sau thể hiện biểu tượng “sừng sung túc” (cornucopia) biểu trưng cho sự thịnh vượng, kèm theo hai ngôi sao và dòng chữ Hy Lạp ghi tên nữ hoàng.

Cả hai mặt của đồng xu vàng khắc họa hình Nữ hoàng Berenice II của Ai Cập, vợ của Ptolemy III, được khai quật tại Thành phố David của Jerusalem vào ngày 20 tháng 8 năm 2025.

Berenice II, sinh ra vào khoảng năm 267 – 221 TCN, còn được gọi là Euergetis (“người ban ân”), là một trong những nữ hoàng nổi bật nhất thời kỳ Hy Lạp hóa.

Bà từng cai trị vùng Cyrenaica (nay thuộc Libya) sau cái chết của cha là Magas. Bà từng kết hôn với Demetrius the Fair, nhưng triều đại của ông không kéo dài. Sau đó, bà kết hôn với người anh họ Ptolemy III, đưa vùng đất này trở lại dưới quyền kiểm soát của vương triều Ai Cập.

Trong thời gian trị vì, bà tích cực tham gia chính sự và được tôn vinh trong giáo phái hoàng gia, thậm chí được thờ phụng như một vị thần. Di sản văn hóa đáng nhớ nhất của bà là việc cắt một lọn tóc dâng tế thần linh, hành động truyền cảm hứng cho tên gọi chòm sao Coma Berenices.

Triều đại của bà kết thúc trong một bi kịch xảy ra năm 221 TCN, khi bà bị sát hại theo lệnh quan nhiếp chính Sosibius sau khi con trai Ptolemy IV lên ngôi.

Đồng tiền quý hiếm này do nhà khảo cổ Rivka Langler phát hiện khi sàng lọc đất tại bãi đỗ xe Givati.

Theo nhận định của ông Robert Kool, Trưởng phòng Tiền cổ của IAA, cùng chuyên gia Haim Gitler (Bảo tàng Israel), điểm đặc biệt của đồng tiền này nằm ở dòng chữ bất thường“basilisses” (nghĩa là “của nữ hoàng”). Đây có thể là một trong những lần hiếm hoi một nữ hoàng Ptolemy được ghi nhận chính thức với tước hiệu này ngay khi còn sống, cho thấy vị thế chính trị vượt trội của Berenice.

Các nhà nghiên cứu cho rằng đồng tiền nhiều khả năng được đúc tại thành Alexandria, có thể như một phần thưởng cho binh sĩ sau cuộc xung đột giữa Ai Cập nhà Ptolemy và Vương quốc Seleucid, hay còn gọi là Chiến tranh Syria lần thứ ba.

Theo hai giám đốc khai quật Yiftah Shalev (IAA) và Efrat Bocher (Trung tâm Nghiên cứu Jerusalem Cổ đại), phát hiện này cung cấp thêm dữ liệu quan trọng về sự phát triển của Jerusalem sau khi Đền thờ Thứ nhất bị phá hủy năm 586 TCN.

“Đây là phát hiện nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn trong việc tìm hiểu lịch sử Jerusalem. Những cuộc khai quật tại Thành phố David đang dần hé lộ chương sử phong phú, từ thời Vương quốc Giu-đa đến sau khi Đền thờ Thứ nhất sụp đổ”, Bộ trưởng Di sản Israel Amichai Eliyahu nhấn mạnh.

Đồng tiền vàng sẽ được trưng bày cùng các hiện vật khác tại khu khai quật bãi đỗ xe Givati trong khuôn khổ Hội nghị Nghiên cứu Thành phố David sắp tới.