Tại những bản làng của người Mông ở Quản Bạ, mèn mén không chỉ là món ăn quen thuộc mà còn là minh chứng cho sự cần cù, sáng tạo của đồng bào nơi đây. Từ hạt ngô trên nương đá, qua đôi tay khéo léo của người phụ nữ Mông, được chế biến thành mèn mén theo một quy trình tỉ mỉ, từ xay ngô, rây bột đến đồ chín trong chõ gỗ. Món ăn giản dị ấy không chỉ nuôi dưỡng tinh thần, thể chất mà còn gắn kết cộng đồng, là biểu tượng của bản sắc văn hóa vùng cao.

Ở Quản Bạ, cũng như các địa phương khác của Hà Giang, mèn mén ngày nay không chỉ có mặt trong bữa cơm gia đình mà còn trở thành phần không thể thiếu trong các lễ hội truyền thống. Những cuộc thi làm mèn mén được tổ chức trong các dịp lễ hội, nơi người dân địa phương trổ tài chế biến món ăn này, đồng thời quảng bá văn hóa ẩm thực và gìn giữ các giá trị truyền thống. 

Ngô là nguyên liệu chính để làm mèn mén, được người Mông ở Quản Bạ trồng trên những nương đá.

Người Mông sử dụng cối đá truyền thống để xay ngô, một bước quan trọng trong việc chuẩn bị bột ngô làm mèn mén. Cối đá giúp tạo ra bột mịn, giữ nguyên hương vị ngô tự nhiên, là yếu tố quyết định chất lượng của mèn mén.

Sau khi xay ngô, bột được rây kỹ để loại bỏ cặn, chuẩn bị cho công đoạn trộn bột làm mèn mén.

Để tạo độ dẻo và kết cấu hoàn hảo cho mèn mén, cần khéo léo trộn bột với nước theo tỷ lệ phù hợp.

Mèn mén được đồ trong chõ gỗ đặt trên bếp củi, tạo ra món ăn thơm ngon, đậm đà.

Sau khi mèn mén được đồ lần đầu tiên, sẽ được xới ra và tiếp tục cho vào chõ đồ lần thứ hai. Quá trình này giúp mèn mén trở nên dẻo, mịn màng.

Lửa củi làm cho mèn mén chín đều, giữ được độ mềm dẻo và hương thơm tự nhiên của ngô, mang lại món ăn đậm đà và thơm ngon mà các phương pháp khác không thể có.

Mèn mén sau khi hấp chín, mềm mịn và dẻo thơm. Đây là công đoạn cuối cùng để sẵn sàng cho bữa ăn.

Mèn mén không chỉ là món ăn dân dã mà còn là sản phẩm của nghệ thuật chế biến, được bày biện trang trọng trong các dịp lễ hội. Thường được kết hợp với các món ăn truyền thống như tẩu chúa, thịt treo gác bếp, hoặc canh xương, tạo thành một bữa ăn đậm đà, đầy đủ dưỡng chất.

Các đội thi làm mèn mén trình bày sản phẩm của mình sau khi hoàn thành công đoạn hấp. Mỗi đội đều chú trọng đến việc bày biện mèn mén một cách đẹp mắt, thể hiện sự khéo léo và sáng tạo trong việc chế biến món ăn truyền thống, đồng thời tôn vinh văn hóa ẩm thực đặc sắc của người Mông.