Việc sử dụng sai cách có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Một trường hợp được bác sĩ chia sẻ mới đây đã gióng lên hồi chuông cảnh báo là một người đàn ông hơn 50 tuổi tử vong sau nhiều năm sử dụng cốc giữ nhiệt bị gỉ sét để đựng đồ uống, dẫn đến ngộ độc kim loại nặng, cụ thể là chì.

Bác sĩ chuyên khoa thận Hồng Vĩnh Tường, Đài Loan (Trung Quốc), từng chia sẻ ca bệnh này trong chương trình truyền hình “Doctor is so Spicy”. Theo đó, một người đàn ông khoảng 50 tuổi ngày nào cũng dùng cùng một chiếc cốc giữ nhiệt để đựng cà phê, thói quen này kéo dài hơn 10 năm. Dù bên trong cốc đã đổi màu, xuất hiện vết nứt và gỉ sét rõ rệt, người đàn ông vẫn không chịu thay mới.

Một ngày nọ, khi đang lái xe đi làm, ông bất ngờ rơi vào trạng thái lú lẫn, mất tập trung, gây tai nạn giao thông. Dù chấn thương bên ngoài không nặng, các xét nghiệm tại bệnh viện cho thấy vỏ não bị teo, nồng độ hemoglobin trong máu chỉ còn 9 g/dL (trong khi người cốc thường dao động từ 14-18 g/dL), chức năng thận suy giảm. Kết quả kiểm tra chuyên sâu xác nhận ông bị ngộ độc chì mạn tính.

Các bác sĩ nhận định, nguyên nhân ngộ độc là do uống cà phê, một loại đồ uống có tính axit, trong cốc giữ nhiệt đã gỉ sét suốt thời gian dài, khiến chì và các kim loại nặng khác có thể hòa tan rồi tích tụ dần trong cơ thể. Ngộ độc chì không chỉ làm tổn thương hệ thần kinh, gây suy giảm nhận thức, mà còn ảnh hưởng đến chức năng nuốt.

Sau khi được chẩn đoán ngộ độc chì, đến năm sau, người đàn ông này bị viêm phổi hít do thức ăn lọt vào đường thở trong lúc ăn uống và không qua khỏi.

Bác sĩ Hồng Vĩnh Tường nhấn mạnh, chiếc cốc giữ nhiệt đã được sử dụng quá lâu, lớp phủ kim loại bên trong bị phá hủy. Khi đựng đồ uống có tính axit như cà phê, kim loại nặng như chì có thể bị hòa tan, đi vào cơ thể, làm tổn thương gan, thận và thúc đẩy thoái hóa thần kinh, làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.

Cùng quan điểm, ông Dương Chấn Xương, Trưởng khoa Y học nghề nghiệp và Độc chất lâm sàng, Bệnh viện Vinh Dân Đài Bắc (Đài Loan, Trung Quốc), cũng cảnh báo cốc giữ nhiệt bằng thép không gỉ không thích hợp để đựng cà phê, trà, thuốc bắc hay sữa, vì dễ sinh vi khuẩn và lên men nếu để lâu.

Phó giáo sư Hà Vĩnh Thành, Khoa Khoa học Sự sống, Đại học Trung Văn Hồng Kông (Trung Quốc), cho biết thêm lớp phủ inox trong cốc giữ nhiệt là sự kết hợp của sắt và nhiều kim loại khác, nếu thường xuyên đựng đồ uống có độ axit hoặc kiềm cao như nước chanh, trà đặc, sẽ làm ăn mòn thành cốc, khiến kim loại nặng như chì, cadimi giải phóng và tích tụ trong cơ thể.

7 loại đồ uống tuyệt đối không nên cho vào cốc giữ nhiệt

Theo tổng hợp từ chuyên gia và Hội Bảo vệ Người tiêu dùng Hồng Kông (Trung Quốc), 7 loại đồ uống sau nên tránh đựng trong cốc giữ nhiệt, để ngừa rủi ro nhiễm kim loại nặng hoặc tai nạn “phát nổ”:

- Thuốc bắc, nước thảo mộc: Ví dụ như nước táo đỏ, dễ lên men sinh khí. Từng có trường hợp mở nắp cốc sau nhiều ngày, nắp bật mạnh gây vỡ nhãn cầu, mù vĩnh viễn.

- Trà đặc và cà phê: Dễ để lại cặn màu, mùi khó rửa sạch, lâu dài làm hỏng lớp phủ bên trong cốc.

- Sữa, latte, sữa đậu nành: Đồ uống giàu đạm dễ hỏng khi giữ ấm. Một nghiên cứu của Đức cho thấy, vi khuẩn trong sữa đậu nành có thể tăng gấp 30 lần chỉ sau 30 phút trong cốc giữ nhiệt.

- Đồ uống nhiều đường: Đường dư thừa tạo môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển.

- Đồ uống có tính axit: Như nước chanh, nước cam, dễ ăn mòn inox và giải phóng hóa chất.

- Nước có ga: Khí CO2 trong môi trường kín dễ gây áp suất cao, mở nắp có thể bắn tung tóe hoặc gây thương tích.

- Nước quá nóng: Đặc biệt với cốc có nắp bật. Nước trên 94 độ C có thể tạo nhiều hơi nước, làm tăng áp suất và gây bỏng khi mở nắp.

Lưu ý khi chọn cốc giữ nhiệt

Chất lượng inox rất quan trọng. Trên thị trường có 3 loại phổ biến: 

- Inox 200: dùng trong công nghiệp, dễ gỉ, nguy cơ nhiễm kim loại nặng cao. 

- Inox 304, 316: đạt chuẩn thực phẩm, y tế, an toàn hơn. 

- Inox 400: có từ tính.

Chuyên gia cảnh báo, inox công nghiệp chứa nhiều mangan, khi gỉ sẽ giải phóng mangan vào đồ uống. Mangan là vi lượng cần thiết, nhưng quá liều có thể gây thoái hóa thần kinh não.

Cốc giữ nhiệt không chỉ là vật dụng tiện lợi, mà nếu dùng sai cách, có thể trở thành nguồn gây ngộ độc âm thầm suốt nhiều năm. Thay cốc đúng lúc, chọn đúng chất liệu và đựng đúng loại đồ uống, đôi khi chính là cách bảo vệ sức khỏe đơn giản nhưng bị bỏ quên nhiều nhất.

Nguồn và ảnh: TOPick