Trước đây, TS. Lê Thị Phương (35 tuổi) học ngành Kỹ thuật Hóa học của Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia TPHCM. Sau khi tốt nghiệp đại học, cô lựa chọn làm việc ở Viện Khoa học Vật liệu Ứng dụng (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) để tìm kiếm cơ hội phát triển bản thân. Nỗ lực trong 2 năm làm việc ở Viện, cô có cơ hội đến Hàn Quốc để làm nghiên cứu sinh ở ĐH Ajou.

Trong 10 năm nghiên cứu và làm việc ở Hàn Quốc, TS. Phương thừa nhận, đây là một chặng đường không ngắn và phải đánh đổi rất nhiều thứ. Giai đoạn khó khăn và khốc liệt nhất với cô đó là trong 5 năm đầu tiên khi phải làm quen môi trường sống mới, phong cách làm việc mới ở Hàn Quốc - một trong những nơi có môi trường làm việc khắc nghiệt nhất thế giới. Những năm tiếp theo, nữ tiến sĩ đã dần quen với môi trường sống và đảm nhận công việc của một Post-doctor. Khi đã có được nhiều thành tựu, bài báo khoa học, công trình nghiên cứu được đăng ký bằng sáng chế, sở hữu quốc gia/quốc tế, TS. Phương quyết định về Việt Nam để tiếp tục hành trình của mình qua việc truyền đạt kiến thức, đam mê nghiên cứu khoa học cho các bạn sinh viên trẻ.

TS Lê Thị Phương (giữa) được vinh danh tại giải thưởng Quả cầu Vàng 2022.

TS. Lê Thị Phương được biết đến với hướng nghiên cứu chính là phát triển các vật liệu mới, có tính tương hợp sinh học cao và hỗ trợ quá trình điều trị bệnh hiệu quả hơn so với các phương pháp truyền thống. Trong số các nghiên cứu đã công bố, TS. Phương dành nhiều thời gian cho việc phát triển các vật liệu mới có tính tương hợp sinh học cao như hydrogel, hạt cấu trúc nano hỗ trợ cho quá trình chữa trị các loại bệnh như chấn thương mô mềm (chảy máu, bỏng da, đứt tay...), gãy xương, ung thư, tiểu đường... Vật liệu hydrogel là nghiên cứu đầu tiên trong lĩnh vực hydrogel tiêm không sử dụng H2O2 do TS. Phương thực hiện. Vật liệu này cho nhiều tác dụng như kháng khuẩn, thúc đẩy quá trình biệt hóa xương, có thể ứng dụng nhiều trong tái tạo mô hoặc điều trị các bệnh liên quan đến xương khớp.

Theo TS. Phương, Việt Nam có nguồn dược liệu chữa lành vết thương rất phong phú, nhưng thường được sử dụng theo bài thuốc cổ phương, gia truyền. Do đó, việc tận dụng các nguồn dược liệu sẵn có (dịch chiết từ các loại cây thảo dược như rau má, diếp cá, lô hội...) khi trộn lẫn với các polymer thiên nhiên để tạo hệ hydrogel mới với các đặc tính ưu việt (cầm máu nhanh, kháng viêm, kháng khuẩn, giảm hình thành sẹo...). Hướng nghiên cứu này có tiềm năng lớn trong tương lai, với mục tiêu chính là tạo ra sản phẩm y tế thương mại có thể chữa lành vết thương nhanh chóng, hiệu quả, giá thành hợp lý, giúp chăm sóc sức khỏe của bệnh nhân kịp thời. Nhóm nghiên cứu của TS. Phương đang xúc tiến thử nghiệm trên một số mô hình động vật khác nhau để tiến tới thử nghiệm lâm sàng trên người.

Sự khác biệt của sáng chế này là vật liệu có khả năng chuyển nhanh từ pha lỏng sang pha rắn (chỉ vài giây đến một phút) giúp che phủ nhanh và bám dính tốt trên bề mặt vết thương từ đó cầm máu và thúc đẩy quá trình lành vết thương. Hệ hydrogel được ứng dụng y sinh giúp chữa lành vết thương nhanh, tái tạo mô. Người dân có thể sử dụng ngay tại nhà mà không cần phải đến bệnh viện, cũng như yêu cầu tay nghề của bác sĩ trong các biện pháp phẫu thuật, khâu vá vết thương truyền thống, từ đó giảm thiểu được áp lực lên ngành y tế. Một nghiên cứu hydrogel tiêm tại chỗ sử dụng nano đồng như tác nhân xúc tác cho quá trình sản sinh nitric oxide (loại khí đóng vai trò như chất truyền tín hiệu liên quan đến nhiều hoạt động sinh lý và bệnh lý trong cơ thể). Công trình khác nghiên cứu các hydrogel trên cơ sở gelatin/chitosan và polyethylen glycol trong các ứng dụng y sinh khác nhau. Nhờ thành công của công trình, cô được nhận giải thưởng nhà khoa học nữ có công trình nghiên cứu nổi bật của Hiệp hội vật liệu sinh học Hàn Quốc năm 2021.

Ngoài hydrogel tiêm tại chỗ, TS. Phương cũng phát triển các loại vật liệu mới có kích thước nano để mang và nhả chậm thuốc điều trị ung thư, với mục tiêu chính làm giảm tác dụng đào thải thuốc của cơ thể, tác dụng phụ của thuốc tới các tế bào lành, nhờ vào các đặc tính hướng đích và nhạy với tế bào ung thư của các hệ nano này. Kết quả nghiên cứu đã được đăng trên tạp chí Journal of Controlled Release và đăng ký bằng độc quyền sáng chế tại Mỹ năm 2017.

Nữ Tiến sĩ trẻ hy vọng, trong tương lai sẽ sớm áp dụng các sáng chế này để tạo ra các sản phẩm thương mại đóng góp cho lợi ích chung của cộng đồng.