Một vật thể bí ẩn trong vũ trụ đang thu hút sự chú ý đặc biệt từ giới thiên văn học toàn cầu khi liên tục phát ra tín hiệu sóng vô tuyến và tia X theo chu kỳ 44 phút.

Vật thể mang tên ASKAP J1832-0911 lần đầu được phát hiện thông qua kính thiên văn vô tuyến ASKAP (Australian Square Kilometre Array Pathfinder) tại Úc. Theo nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí Nature ngày 28/5, vật thể này phát ra tín hiệu kéo dài khoảng 2 phút, sau đó “im lặng” trong 42 phút trước khi lặp lại chu kỳ.

Hình ảnh chụp bằng kính viễn vọng về vùng bầu trời xung quanh ASKAP J1832-0911.

Đáng chú ý, tín hiệu vô tuyến từ ASKAP J1832-0911 còn được đồng thời xác nhận bởi kính thiên văn không gian Chandra của NASA, vốn chuyên dùng để quan sát tia X. Đây là lần đầu tiên một vật thể dạng này được ghi nhận phát ra đồng thời hai loại bức xạ, đặt ra thách thức lớn đối với các mô hình vật lý hiện tại.

“Chúng tôi chưa từng thấy bất kỳ vật thể nào có hành vi như vậy. Nó có thể là một dạng sao hoàn toàn mới hoặc phản ánh một hiện tượng vật lý chưa được biết tới”, nhà thiên văn Andy Wang từ Đại học Curtin (Úc) cho biết.

Hiện các nhà khoa học đang cân nhắc hai giả thuyết chính: một là vật thể này có thể là magnetar, phần lõi siêu đặc của sao chết, có từ trường cực mạnh; hai là nó thuộc một hệ sao đôi trong đó có một sao lùn trắng có từ tính cao bất thường. Tuy nhiên, cả hai giả thuyết đều chưa giải thích được toàn diện các tín hiệu mà ASKAP J1832-0911 phát ra.

"Phát hiện này có thể hé lộ một mô hình vật lý mới, hoặc một giai đoạn tiến hóa sao mà chúng ta chưa từng ghi nhận", ông Wang nhận định.

ASKAP J1832-0911 hiện được xếp vào nhóm LPT (Long-Period Transients) - các vật thể thiên văn hiếm gặp, phát tín hiệu theo chu kỳ kéo dài từ vài phút đến hàng giờ. Khác với các pulsar truyền thống vốn phát xung đều đặn mỗi vài giây hoặc mili giây, các LPT “ngủ đông” trong thời gian dài trước khi bất ngờ phát tín hiệu trở lại.

Kể từ năm 2022, chỉ mới có khoảng 10 vật thể LPT được ghi nhận, và phần lớn vẫn là ẩn số đối với khoa học. Việc ASKAP J1832-0911 phát ra đồng thời sóng vô tuyến và tia X khiến giới nghiên cứu đứng trước một bài toán đầy thách thức. Bất kỳ mô hình lý thuyết mới nào trong tương lai cũng cần phải lý giải được cả hai dạng bức xạ này.

Theo nhà thiên văn học Nanda Rea thuộc Viện Nghiên cứu Không gian Catalan (Tây Ban Nha), phát hiện này có thể chỉ là phần nổi của tảng băng chìm.

“Nếu đã phát hiện được một, rất có thể ngoài kia còn nhiều vật thể tương tự đang ẩn mình trong không gian. Việc nó phát ra cả tia X đã mở ra một cánh cửa hoàn toàn mới trong việc khám phá bản chất thật sự của các nguồn sóng bí ẩn này”.

Giới khoa học hiện đang kêu gọi đẩy mạnh việc quan sát song song ở nhiều bước sóng, đặc biệt là sự phối hợp giữa kính thiên văn vô tuyến và tia X, nhằm tìm kiếm thêm các vật thể LPT khác.

Khám phá này không chỉ bổ sung dữ liệu quý giá cho bản đồ thiên văn học, mà còn có thể dẫn đến những bước tiến đột phá trong việc hiểu rõ hơn về cấu trúc vũ trụ, bản chất của vật chất tối, thậm chí là mở ra những định luật vật lý mới.