Trong nhiều cộng đồng vùng cao, nơi phong tục và tập quán truyền thống vẫn đậm nét, phụ nữ dân tộc thiểu số không chỉ đối mặt với thiếu thốn vật chất mà còn phải chịu đựng những rào cản vô hình: định kiến giới, sự phân biệt trong tiếp cận quyền lợi và nặng nề nhất là sự im lặng khi đối mặt với bạo lực.

Đó không phải là sự im lặng của cam chịu, mà là tiếng nói bị kìm nén bởi những giới hạn của văn hóa, của vị trí xã hội và cả sự thiếu thốn cơ hội để được lắng nghe.

Toàn cảnh buổi hội thảo (ảnh: Linh Phan)

Tại hội thảo khoa học tổ chức ngày 12/6/2025 do Học viện Phụ nữ Việt Nam chủ trì, các nhà nghiên cứu, cán bộ Hội và đại diện cơ quan chính sách đã cùng nhau nhìn lại thực trạng và bàn giải pháp nhằm tăng cường vai trò của phụ nữ dân tộc thiểu số trong phát triển kinh tế - xã hội. Hội thảo nằm trong khuôn khổ triển khai Dự án 8 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2021-2030.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Dương Kim Anh - Phó Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam thẳng thắn chỉ ra rằng, dù nhiều chính sách đã được ban hành, nhưng “việc thực thi hiệu quả còn hạn chế bởi rào cản lớn nhất là định kiến giới và phân công lao động truyền thống.” Câu chuyện “trọng nam khinh nữ” tuy cũ nhưng vẫn là thực tế nhức nhối ở nhiều vùng dân tộc thiểu số.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Dương Kim Anh, Phó Giám đốc Học viện Phụ nữ Việt Nam, phát biểu ý kiến tại Hội thảo.(ảnh Linh Phan))

Một nghiên cứu điển hình tại cộng đồng người H’Mông ở Lào Cai cho thấy: phụ nữ đóng vai trò quan trọng trong gìn giữ văn hóa, sản xuất nông nghiệp, nuôi dạy con cái. Thế nhưng, khi đối mặt với bạo lực gia đình, nhiều người vẫn chọn cách lặng im, không tìm đến hỗ trợ vì cảm giác "việc trong nhà không thể nói ra ngoài", vì sợ bị chê cười hoặc xa lánh.

Không chỉ dừng ở phân tích thực trạng, hội thảo còn mang đến nhiều mô hình thực tiễn và đề xuất chính sách thiết thực. Từ việc thành lập các nhóm hỗ trợ cộng đồng, phát triển hợp tác xã do phụ nữ lãnh đạo, đến các chương trình đào tạo kỹ năng mềm, kiến thức pháp luật và năng lực sinh kế tất cả đều hướng đến mục tiêu lớn hơn: phụ nữ dân tộc thiểu số không chỉ có mặt, mà còn có tiếng nói trong các quyết định cộng đồng.

Khi một người phụ nữ được tiếp cận giáo dục, được tham gia các khóa đào tạo kỹ năng, được hỗ trợ khởi nghiệp, thì họ có thể trở thành nhân tố thay đổi cuộc sống không chỉ cho bản thân mà còn cho cả gia đình, thậm chí là cộng đồng. Đó chính là hình ảnh của người phụ nữ bản lĩnh, không còn bị khuất sau sự im lặng, mà biết lên tiếng và biết đấu tranh cho điều đúng.

Các Đại biểu khách mời phát biểu tại Chương trình (ảnh Linh Phan)

Sự thay đổi của phụ nữ dân tộc thiểu số không thể đến từ một chiều. Đó là kết quả của chính sách nhất quán, sự vào cuộc của tổ chức Hội, sự nâng đỡ từ cộng đồng và cả bản lĩnh nội tại của từng người phụ nữ.

Không ai hiểu người phụ nữ dân tộc bằng chính họ - một đại biểu chia sẻ. Vì vậy, mọi sáng kiến hay mô hình hỗ trợ, nếu không được xây dựng từ nhu cầu thực tế và dựa trên sự tôn trọng tiếng nói của người trong cuộc, sẽ dễ rơi vào hình thức.

Hành trình thay đổi không dễ dàng. Nhưng chỉ cần một người phụ nữ dũng cảm bước ra khỏi bóng tối, đứng lên và lên tiếng thì đó đã là một chiến thắng đầu tiên cho cả cộng đồng.

Sự im lặng khi đối mặt với bất công không phải là lựa chọn, mà là kết quả của những giới hạn kéo dài. Đã đến lúc thay thế sự im lặng bằng tri thức, sự đồng hành và niềm tin, để mỗi phụ nữ dù ở bất kỳ dân tộc nào  đều có thể sống một cuộc đời tự do, an toàn và có tiếng nói trong chính hành trình của mình.