TS. Nguyễn Hồ Thùy Linh dành phần lớn thời gian cho các nghiên cứu và thử nghiệm tại phòng thí nghiệm nhằm tạo ra những vật liệu và dược chất mới. Ảnh: ĐP

Trong bức tranh phát triển sôi động của khoa học Việt Nam, ngày càng nhiều gương mặt nữ góp phần định hình nên những hướng đi mới, góp sức cho công cuộc đổi mới và phát triển bền vững. Một trong những gương mặt ấy là Tiến sĩ Nguyễn Hồ Thuỳ Linh, giảng viên Bộ môn Kiểm nghiệm Dược, Khoa Dược, Trường Đại học Khoa học Sức khỏe (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) người đã dành hơn 15 năm miệt mài trong phòng thí nghiệm, để tìm ra những vật liệu mới có thể ứng dụng trong dược học và y sinh.

Sinh năm 1990, Nguyễn Hồ Thuỳ Linh bước vào con đường nghiên cứu khoa học từ những năm đầu đại học với niềm say mê đặc biệt dành cho các môn khoa học cơ bản. Càng đi sâu vào lĩnh vực hóa học, chị càng nhận ra sức mạnh của sự giao thoa giữa các ngành nơi mà hóa học, vật liệu học và y dược có thể gặp nhau để tạo nên những giá trị mới cho con người.

“Các vật liệu mới không chỉ mang đến những khám phá học thuật thú vị mà còn mở ra khả năng ứng dụng to lớn, từ dược phẩm, y sinh cho đến bảo vệ môi trường” chị từng chia sẻ. Chính mối liên hệ giữa tri thức và đời sống ấy đã định hình hướng nghiên cứu xuyên suốt sự nghiệp của chị là làm khoa học vì con người.

Trong hơn 15 năm gắn bó với phòng thí nghiệm, TS. Linh đã tham gia 20 đề tài nghiên cứu, chủ nhiệm 6 công trình khoa học, và có hơn 65 bài báo quốc tế trên các tạp chí uy tín. Các lĩnh vực nghiên cứu của chị trải dài từ vật liệu nano, hóa hữu cơ, hóa dược cho đến cảm biến môi trường những mảng khoa học nền tảng, vừa có giá trị học thuật, vừa mang tính ứng dụng cao trong đời sống.

Đằng sau mỗi công trình khoa học là vô số giờ làm việc thầm lặng. Ảnh: ĐP

Ở Việt Nam, ngành dược vẫn phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu. Từ thực tế đó, TS. Linh không ngừng trăn trở: “Làm sao để đất nước có thể chủ động hơn trong sản xuất dược chất?”. Chính câu hỏi ấy đã trở thành động lực để chị theo đuổi hướng nghiên cứu về vật liệu xúc tác mới, phục vụ tổng hợp các hợp chất hữu cơ quan trọng cho ngành dược.

Thành quả nổi bật là bằng sáng chế số 10-2521051 do Cơ quan Sở hữu trí tuệ Hàn Quốc cấp ngày 29/12/2023 cho công trình “Phương pháp tổng hợp hợp chất aldehyde sử dụng vật liệu khung hữu cơ kim loại (MOF)”.

Đây là một nghiên cứu có ý nghĩa đặc biệt, sử dụng vật liệu MOF làm xúc tác để tổng hợp các hợp chất chứa nhóm aldehyde bước trung gian quan trọng trong sản xuất thuốc điều trị bệnh lý thần kinh, trong đó có Alzheimer. Quy trình này hoạt động ở nhiệt độ thấp, chi phí rẻ, hiệu suất cao và có thể tái sử dụng xúc tác nhiều lần, mở ra hướng sản xuất “xanh”, thân thiện với môi trường và tiết kiệm năng lượng.

Theo TS. Linh, đằng sau mỗi công trình khoa học là vô số giờ làm việc thầm lặng. Có những ngày, Thuỳ Linh bắt đầu công việc từ bảy giờ sáng và chỉ rời phòng thí nghiệm khi kim đồng hồ đã chỉ tám giờ tối.

TS Nguyễn Hồ Thuỳ Linh (đứng thứ 3 từ phải qua trái) đạt nhiều giải thưởng danh giá trong sự nghiệp nghiên cứu khoa học.

Sự kiên trì và khát vọng tìm tòi ấy đã giúp chị vượt qua nhiều giai đoạn khó khăn đặc biệt là thời gian mang thai năm 2017. “Phụ nữ làm khoa học, nhất là trong lĩnh vực thực nghiệm, gặp rất nhiều rào cản. Khi mang thai, tôi không thể tiếp xúc với hóa chất nên buộc phải tạm dừng công việc một thời gian”, chị chia sẻ.

Nhưng thay vì buông bỏ, chị tận dụng khoảng thời gian đó để đọc tài liệu, xây dựng hướng nghiên cứu mới và chuẩn bị cho luận án tiến sĩ. Suốt ba năm vừa sinh con vừa làm nghiên cứu, chị học được nhiều nhất về sự kiên định và nghệ thuật cân bằng giữa công việc gia đình học thuật.

May mắn có người bạn đời làm cùng lĩnh vực, chị nhận được sự đồng hành, thấu hiểu và chia sẻ trong mọi chặng đường. Môi trường làm việc tại Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh cũng là “đất lành” giúp chị phát triển nơi các nhóm nghiên cứu về vật liệu nano được hỗ trợ mạnh mẽ, khuyến khích hợp tác quốc tế và trao quyền tự chủ học thuật.

Với TS. Thuỳ Linh, nhà khoa học không chỉ dừng ở việc khám phá tri thức mà còn phải đưa tri thức ấy trở lại phục vụ xã hội. “Nghiên cứu giúp ta hiểu thế giới, nhưng ứng dụng mới giúp thế giới tốt đẹp hơn. Khi thấy kết quả nghiên cứu có thể dùng để tổng hợp dược chất hay xử lý môi trường, tôi cảm nhận rõ giá trị của công việc mình làm, chị nói.

Một trong những trăn trở lớn của Tiến sĩ Linh là sự thiếu gắn kết giữa giới nghiên cứu và khu vực doanh nghiệp. “Các doanh nghiệp thường chỉ quan tâm khi sản phẩm đã gần hoàn thiện. Nhưng nếu họ đồng hành từ giai đoạn đầu, tiến độ nghiên cứu và khả năng ứng dụng sẽ nhanh hơn, hiệu quả hơn”, chị phân tích.

Theo TS. Linh, Việt Nam có rất nhiều nhà khoa học giỏi, nhiều ý tưởng đột phá, nhưng nếu không có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đủ mạnh, các công trình đó sẽ khó đi xa. Việc hình thành các mô hình hợp tác ba bên nhà khoa học, doanh nghiệp, nhà nước là điều cần thiết để biến kết quả nghiên cứu thành sản phẩm thực tế, mang lại lợi ích cho cộng đồng.

TS. Nguyễn Hồ Thuỳ Linh là người thầy tận tâm hướng dẫn sinh viên tại phòng nghiên cứu. Ảnh: ĐP

Không chỉ là một nhà nghiên cứu bền bỉ, TS. Nguyễn Hồ Thuỳ Linh còn là người thầy tận tâm. Sau giờ làm việc tại phòng thí nghiệm, chị vẫn dành buổi tối để hướng dẫn sinh viên, xem xét báo cáo, chỉnh sửa bài viết khoa học. Với chị, việc đào tạo thế hệ trẻ không chỉ là truyền đạt kiến thức, mà còn là khơi dậy tinh thần khám phá và tư duy phản biện.

“Khoa học bắt đầu từ sự tò mò,” chị thường nói với học trò. “Thất bại trong thí nghiệm không phải là sai lầm, mà là bước đệm để phát hiện điều mới”. Chính sự cởi mở trong tư duy và kiên trì trong thực hành đã khiến nhiều sinh viên của chị tiếp tục theo đuổi nghiên cứu sau đại học, cả trong và ngoài nước.

TS Nguyễn Hồ Thùy Linh nhận giải thưởng Quả cầu vàng 2023. Ảnh: Đại học Quốc gia TPHCM

Hiện nay, TS. Linh đang xây dựng một nhóm nghiên cứu trẻ, quy tụ sinh viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh cùng làm việc trong môi trường khoa học nhân văn và sáng tạo. “Tôi muốn nơi đây trở thành không gian để các bạn dám thử, dám sai, dám làm khác vì khoa học chỉ tiến lên khi chúng ta không ngại thách thức giới hạn”. chị chia sẻ.

Những đóng góp của Tiến sĩ Nguyễn Hồ Thuỳ Linh đã được ghi nhận bằng nhiều giải thưởng uy tín như: Giải thưởng Phụ nữ Việt Nam năm 2025, Giải thưởng Sáng tạo TP Hồ Chí Minh và Giải thưởng Quả Cầu Vàng ghi nhận thành tích của những nhà khoa học trẻ xuất sắc.

Dẫu vậy, với chị, vinh danh không phải là điểm dừng. “Khoa học luôn mở ra những câu hỏi mới. Giải thưởng là sự khích lệ, nhưng điều quan trọng là tiếp tục làm việc, tiếp tục tò mò và tiếp tục đóng góp”, chị nói.

Đằng sau mỗi kết quả nghiên cứu là những hi sinh thầm lặng những đêm dài không ngủ, những lần thí nghiệm thất bại, những khoảng thời gian xa gia đình. Nhưng cũng chính từ đó, chị cảm nhận sâu sắc giá trị của hành trình mình chọn, hành trình của tri thức, đam mê và trách nhiệm xã hội.