Tác động của vi nhựa đang ngày càng trở nên nghiêm trọng với môi trường. Những mảnh vỡ nhỏ bé từ quá trình phân hủy nhựa đang tràn ngập trong đất, không khí, thức ăn và nguồn nước. Sự hiện diện của chúng ở khắp mọi nơi, từ băng ở Nam Cực cho đến bên trong não người. Và nhóm sinh vật thiết yếu phổ biến nhất trên Trái đất đang gánh chịu ảnh hưởng của vi nhựa này là thực vật.

Một nghiên cứu mới đây được công bố trên kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng vi nhựa đang gây cản trở quá trình quang hợp ở nhiều loài thực vật, bao gồm cả những cây lương thực thiết yếu.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng sự hiện diện của vi nhựa (các hạt nhựa có kích thước nhỏ hơn 5 milimét) có thể làm giảm quá trình quang hợp trung bình từ 7 đến 12%. Mức giảm này có thể dao động từ 6 đến 18% ở cây trồng trên cạn, 2 đến 12% ở thực vật biển như rong biển và 4 đến 14% ở tảo nước ngọt.

Sự phơi nhiễm vi nhựa ở thực vật không phải điều bất ngờ, nhưng mức độ ảnh hưởng nghiêm trọng của chúng khiến các chuyên gia lo ngại. Tình trạng suy giảm quá trình quang hợp với quy mô rộng như vậy có thể gây ra những hậu quả lớn với nguồn lương thực toàn cầu.

Với tốc độ sản xuất nhựa và mức độ ô nhiễm vi nhựa trên thế giới tiếp tục gia tăng như hiện tại thì chỉ trong vòng 25 năm tới, sản lượng cây lương thực chủ yếu như ngô, gạo và lúa mì có thể giảm từ 4 đến 13,5% mỗi năm. Đồng thời, sản lượng hải sản cũng có nguy cơ sụt giảm tới 7% do hệ sinh thái thủy sinh mất đi nguồn tảo, nền tảng của chuỗi thức ăn dưới nước. Điều này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế toàn cầu mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng mất an ninh lương thực cho hàng trăm triệu người.

Không những vậy, quá trình quang hợp suy giảm còn gây cản trở nỗ lực chống biến đổi khí hậu. Khi thực vật quang hợp, chúng hấp thụ carbon dioxide từ không khí vào mô của chúng và lưu trữ nó dưới dạng đường. Hầu hết các mô hình khí hậu đều giả định rằng thực vật sẽ có thể hấp thụ carbon trong khí quyển với tốc độ ổn định trong vài thập kỷ tới. Thế nhưng nếu lượng carbon bị lưu giữ cô lập trong rừng, các đồng cỏ và rừng tảo biển ít hơn so với dự kiến sẽ khiến việc giảm tốc độ nóng lên toàn cầu trở nên khó khăn hơn nhiều.

Ngoài việc ảnh hưởng đến quá trình quang hợp, vi nhựa cũng gây ra những ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe con người và động vật. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng vi nhựa có thể làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và ảnh hưởng đến quá trình phát triển cũng như sinh sản của nhiều loài động vật.

Nghiên cứu này càng nhấn mạnh sự cấp thiết của một hiệp ước toàn cầu về việc quản lý rác thải nhựa. Theo ước tính của các nhà nghiên cứu, nếu giảm được lượng vi nhựa hiện có trong môi trường chỉ 13% cũng có thể giúp giảm thiểu tới 30% các tác động tiêu cực đối với quá trình quang hợp.

Dù các nỗ lực phát triển một thỏa thuận quốc tế về nhựa đã được khởi động từ năm 2017 nhưng các vòng thảo luận gần đây do Liên hợp quốc chủ trì tại Busan, Hàn Quốc vẫn chưa đạt được kết quả cụ thể.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng cần tiếp tục nỗ lực để ngăn chặn sự phân hủy của các khối nhựa lớn thành vi nhựa. “Nếu chúng ta không hành động ngay bây giờ, trong vòng 70 đến 100 năm tới, chúng ta sẽ chứng kiến những hậu quả sinh thái nghiêm trọng trên quy mô lớn hơn rất nhiều”, chuyên gia nghiên cứu về vi nhựa Richard Thompson cảnh báo.