Ngày 14/10 hằng năm được Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU), Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) và Ủy ban Kỹ thuật Điện Quốc tế (IEC) chọn làm Ngày Tiêu chuẩn Thế giới – dịp để tôn vinh giá trị của các tiêu chuẩn trong việc giúp thế giới vận hành an toàn, thống nhất và hiệu quả.

Từ năm 2021, ba tổ chức này đã cùng thống nhất chủ đề dài hạn: “Tiêu chuẩn phục vụ các Mục tiêu Phát triển bền vững – Tầm nhìn chung cho một thế giới tốt đẹp hơn” (Standards for SDGs – Our shared vision for a better world). Thông điệp này nhấn mạnh các tiêu chuẩn không chỉ là quy tắc kỹ thuật, mà còn là công cụ giúp hiện thực hóa 17 Mục tiêu Phát triển bền vững (SDG) của Liên Hợp Quốc.

Năm 2025, chiến dịch toàn cầu hướng trọng tâm vào Mục tiêu SDG số 17 – Quan hệ đối tác vì các Mục tiêu, kêu gọi tăng cường hợp tác và chia sẻ để ứng phó với những thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, năng lượng sạch, chuyển đổi số và an toàn dữ liệu. Theo thông điệp chung của ISO, IEC và ITU, “các tiêu chuẩn cung cấp một khuôn khổ chung, củng cố niềm tin và thúc đẩy hợp tác giữa các bên, hướng tới phát triển bền vững.”

Các tiêu chuẩn quốc tế ngày nay được ví như “ngôn ngữ chung” giúp sản phẩm, dịch vụ và hệ thống từ nhiều quốc gia có thể kết nối và hoạt động đồng bộ. Trong thế giới phụ thuộc lẫn nhau về công nghệ, thương mại và dữ liệu, tiêu chuẩn hóa không chỉ là công cụ kỹ thuật mà còn là yếu tố củng cố lòng tin nền tảng của hợp tác toàn cầu.

Tại Việt Nam, công tác tiêu chuẩn hóa được xem là nền tảng quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số mạnh mẽ. Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) là cơ quan đầu mối quốc gia về tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng, đồng thời là thành viên chính thức của ISO, IEC và nhiều tổ chức tiêu chuẩn khu vực.

Theo Bộ KH&CN, Việt Nam hiện có hơn 14.000 tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) và hơn 800 quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) đã được ban hành, với tỷ lệ hài hòa quốc tế trên 63%. Hệ thống này bao phủ hầu hết các lĩnh vực, từ nông nghiệp, công nghiệp, thương mại đến y tế, năng lượng và môi trường. Các tiêu chuẩn không chỉ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, mà còn hỗ trợ quản lý nhà nước, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Đặc biệt, Chỉ số Hạ tầng Chất lượng Quốc gia (GQII) của Việt Nam năm 2023 xếp thứ 52 thế giới, tăng hai bậc so với năm 2020. Đây là kết quả của quá trình hiện đại hóa hệ thống đo lường kiểm định tiêu chuẩn, đồng thời thể hiện nỗ lực nâng cao vị thế quốc gia trong mạng lưới tiêu chuẩn quốc tế.

Ông Trần Văn Vinh, Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (Bộ KH&CN), từng nhấn mạnh: “Mỗi tiêu chuẩn được xây dựng không chỉ để đáp ứng nhu cầu quản lý, mà còn hướng đến sự hài hòa quốc tế. Đây là con đường giúp doanh nghiệp Việt Nam bước ra thế giới bằng năng lực thực chất”.

Trong giai đoạn chuyển đổi kép chuyển đổi xanh và chuyển đổi số vai trò của tiêu chuẩn càng trở nên cấp thiết. Tiêu chuẩn hóa giúp đảm bảo các mô hình sản xuất, quản lý và tiêu dùng mới vận hành an toàn, minh bạch và hiệu quả.

Hiện nay, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đang triển khai nhiều chương trình chuẩn hóa trong các lĩnh vực như kinh tế tuần hoàn, sản xuất thông minh, đô thị thông minh, năng lượng sạch và an toàn thông tin. Đây là những lĩnh vực được xem là trọng điểm trong chiến lược phát triển kinh tế xanh và kinh tế số của Việt Nam đến năm 2030.

Tiêu chuẩn cũng đang đóng vai trò cầu nối quan trọng trong hợp tác quốc tế. Việc tham gia xây dựng, góp ý và chuyển giao tiêu chuẩn quốc tế giúp Việt Nam không chỉ tiếp nhận tri thức kỹ thuật tiên tiến mà còn đóng góp tiếng nói của mình vào tiến trình toàn cầu hóa tiêu chuẩn. Điều này đặc biệt có ý nghĩa khi các tiêu chuẩn mới về khí thải, năng lượng tái tạo hay dữ liệu số đang định hình lại các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hưởng ứng Ngày Tiêu chuẩn Thế giới 2025, thông điệp “Tiêu chuẩn vì một thế giới bền vững hơn” không chỉ là khẩu hiệu mà đã trở thành hướng hành động cụ thể của Việt Nam. Mỗi bộ tiêu chuẩn, mỗi quy chuẩn kỹ thuật được ban hành đều góp phần làm cho nền kinh tế trở nên minh bạch, an toàn và có trách nhiệm hơn với môi trường.

Từ những quy định tưởng như khô khan, tiêu chuẩn hóa đang dần khẳng định vai trò là “ngôn ngữ của phát triển” nơi Việt Nam không chỉ là người tiếp nhận mà còn là người kiến tạo trong hành trình hướng tới một tương lai bền vững, xanh và số.