Mới đây tại Thái Lan, một nghi phạm tuổi thiếu niên trong vụ xả súng đã nói “có ảo giác giống như một người khác ra lệnh phải bắn”. Thiếu niên này là một bệnh nhân tâm thần tại Bệnh viện Rajavithi nhưng không dùng thuốc theo chỉ định. Vụ xả súng đã khiến hai người thiệt mạng và 5 người bị thương. Trong số những người thiệt mạng có một du khách Trung Quốc và một công dân Myanmar làm việc tại trung tâm thương mại.

Ở thanh thiếu niên, tỷ lệ có ảo giác lời nói dao động từ 5 đến 16%. Nó thường biểu hiện nhất khi rơi vào tình huống rối loạn hành vi, đau nửa đầu và lo lắng. 

 Ảo giác mà thiếu niên này đề cập liệu có tồn tại?

Ảo giác thính giác là hiện tượng nghe thấy những âm thanh hoặc giọng nói mà không có nguồn gốc hoặc nguyên nhân quan sát được. Những âm thanh hoặc giọng nói mà người bệnh nghe thấy có vẻ rất thật, nhưng chúng không có thật. Người bệnh có thể cảm nhận ảo giác thính giác như là đến từ tai, bề mặt cơ thể, trong đầu hoặc từ bất kỳ nơi nào trong không gian xung quanh họ. Chúng có thể xảy ra thường xuyên như hàng ngày hoặc chỉ một lần duy nhất. Ảo giác thính giác thường liên quan đến chứng tâm thần phân liệt và các bệnh lý tâm thần khác, nhưng chúng cũng có thể xảy ra vì nhiều lý do khác, chẳng hạn như suy giảm thính lực, và không phải luôn là dấu hiệu của một bệnh lý tâm thần. Đây là loại ảo giác phổ biến nhất.

Ảo giác thính giác có 2 loại chính là ảo giác thính giác bằng lời nói (gọi tắt là ảo giác lời nói) và ảo giác thính giác bằng tiếng ồn (ảo giác tiếng ồn).

Ảo giác lời nói là hiện tượng nghe thấy giọng nói khi không có ai nói. Trải nghiệm nghe thấy giọng nói có thể khác nhau rất nhiều từ người này sang người khác và thậm chí ở cùng một người. Chúng có thể khác nhau về tần suất, âm thanh, nội dung và tính quen thuộc. Giọng nói có thể đến từ một nguồn duy nhất, chẳng hạn như một chiếc tivi, hoặc nhiều nguồn khác nhau. Nó có thể là một giọng nói duy nhất hoặc nhiều giọng nói. Chúng có thể nói trực tiếp với người bệnh, trao đổi với họ hoặc miêu tả các sự kiện đang xảy ra. Giọng nói có thể mang tính tích cực, tiêu cực hoặc trung lập. Đôi khi, nghe thấy giọng nói có thể gây ra sự buồn phiền hoặc khó chịu. Chúng có thể ra lệnh cho bạn làm điều gì đó có thể gây hại cho bản thân hoặc người khác. Ảo giác lời nói thường gặp nhất ở những người mắc chứng tâm thần phân liệt và/hoặc hội chứng stress sau chấn thương, nhưng chúng cũng có thể xảy ra với những người không có bất kỳ bệnh lý sức khỏe nào.

Ví dụ:

- Một người bị chứng tâm thần phân liệt nghe thấy một giọng nói trong đầu của anh ta nói: "Anh ta là kẻ phản bội. Anh ta muốn hại bạn. Bạn phải giết anh ta trước khi anh ta giết bạn." Giọng nói này mang tính tiêu cực và ra lệnh cho anh ta làm điều gì đó nguy hiểm.

 - Một người mắc chứng tâm thần phân liệt nghe thấy một giọng nói trong đầu nói với anh ta rằng anh ta là một vị cứu tinh và cần phải giết những kẻ xấu.

- Một người mắc chứng trầm cảm nghe thấy một giọng nói quen thuộc của người bạn đã tự sát nói với cô ấy rằng cô ấy là nguyên nhân của cái chết của anh ấy.

- Một người mắc chứng động kinh nghe thấy tiếng chuông hay tiếng sáo trước khi có cơn co giật.

- Một người mắc chứng ù tai nghe thấy tiếng huýt sáo hay tiếng rít liên tục trong tai.

- Một người mất đi cha mẹ của mình nghe thấy giọng nói của họ khi đang đi vào phòng khách.

Nguyên nhân gây ra ảo giác này là gì?

- Rối loạn tâm thần: tâm thần phân liệt, trầm cảm, rối loạn lưỡng cực (rối loạn cảm xúc hai chiều), rối loạn nhân cách, rối loạn giấc ngủ. Trong đó, phổ biến nhất là tâm thần phân liệt. 75% những người mắc bệnh này trải qua ảo giác thính giác.

- Mất thính lực: Người bị mất thính lực có thể nghe thấy âm thanh hoặc giọng nói không có thật do não cố gắng bù đắp cho sự thiếu hụt kích thích thính giác.

- Sử dụng chất gây nghiện: Một số chất gây nghiện, như cần sa, cocaine,…do ảnh hưởng đến hoạt động của não.

- Stress nghiêm trọng: Stress nghiêm trọng, như sau khi trải qua một sự kiện đau buồn. Đặc biệt phổ biến là nghe thấy giọng nói của một người thân yêu sau khi họ qua đời.

- Các bệnh lý thần kinh: u não, động kinh, ù tai, mê sảng, chấn thương não do tổn thương ở các vùng của não liên quan đến xử lý âm thanh.