Giải thưởng Sáng tạo châu Á của quỹ toàn cầu HITACHI năm 2021 vừa vinh danh các nhà khoa học trong khu vực ASEAN. 3 Công trình nghiên cứu trên của các nhà khoa học nữ đến từ Việt Nam được Hội đồng Giải thưởng ghi nhận có những đóng góp tích cực và thiết thực cho mục tiêu 14 về tài nguyên và môi trường dưới biển, và mục tiêu 15 về tài nguyên và môi trường trên đất liền và giành được giải thưởng cao.

Có công trình nghiên cứu của các nhà khoa học nữ Việt Nam giành được Giải thưởng Sáng tạo châu Á của quỹ toàn cầu HITACHI năm 2021

Trong đó, công trình nghiên cứu "Một hệ thống cảm biến sinh học mới để ước tính nhanh BOD5 và phát hiện độc tính trong nước (BODTOX)" của TS Phạm Thị Thùy Phương, Viện Công nghệ Hóa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam giành được giải thưởng sáng tạo tốt nhất.

Giải thưởng sáng tạo tốt nhất thuộc về nhóm nghiên cứu của TS Phạm Thị Thùy Phương - Viện Công nghệ Hóa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Giải thưởng có giá trị lên tới 3 triệu yên (khoảng 600 triệu đồng Việt Nam) vinh danh nghiên cứu của TS Phạm Thị Thùy Phương và các cộng sự, vì đã tạo ra hệ nghiên cứu cảm biến sinh học cho phép xác định giá trị BOD và độc tính trong nước chính xác với hệ số biến thiên thấp, thời gian phân tích nhanh, dễ sử dụng... để xác định nhanh chất lượng nước thải.

BOD là viết tắt của biochemical oxygen demand ( nhu cầu oxy sinh hóa): vi sinh sẽ sử dụng oxy để phân hủy hợp chất hữu cơ. Nên nếu xác định được BOD thì sẽ biết nồng độ chất ô nhiễm hữu cơ, hay nói rõ hơn là chất ô nhiễm có khả năng phân hủy sinh học trong nước thải.

Trên thực tế, để xác định độ độc của nước bằng phương pháp phân tích truyền thống rất phức tạp, tốn nhiều công sức, thời gian và không thể được giám sát trực tuyến.

Còn với sản phẩm khoa học BODTOX thì có thể được sử dụng để ước tính chính xác và xác định độc tính của nước một cách nhạy bén với chi phí thấp.

Hình hệ nghiên cứu cảm biến sinh học đo BOD và độ độc của nhóm tác giả TS Phạm Thị Thùy Phương – Ảnh:vietgiaitri.com

BODTOX dựa trên lò phản ứng sinh học có thể dễ dàng tự chế tạo từ nhiều loại chất liệu rẻ tiền như biochip, gốm xốp, đá bọt nên chi phí đầu tư rất hợp lý, có thể chỉ 1.000 USD cho phiên bản tiêu chuẩn và mức độ tự động hóa tối thiểu, cùng với chi phí vận hành thấp 10 USD cho mỗi lần kiểm tra.

Không những thế hệ thống cảm biến sinh học được phát triển có thể áp dụng nhiều hơn cho màn hình trực tuyến và mục đích cảnh báo sớm độc tính, đặc biệt là ở các nước đang phát triển trong ASEAN.

Giải thưởng Sáng tạo xuất sắc vinh danh công trình nghiên cứu "Chất xúc tác từ oxit kim loại chuyển tiếp và công nghệ xử lý khí thải và nước thải để bảo vệ sự sống trên cạn và dưới nước” của GS.TS Lê Minh Thắng, giảng viên Viện Hóa học, chi hội trưởng chi hội nữ trí thức trường ĐH Bách Khoa Hà Nội.

GS.TS Lê Minh Thắng - giảng viên Khoa Hóa học, Chi hội trưởng Hội nữ trí thức trường Đại học Bách Khoa Hà Nội được vinh danh tại hạng mục Giải thưởng Sáng tạo xuất sắc

Giải pháp mà nghiên cứu đưa ra góp phần tiết kiệm chi phí để xử lý các chất gây ô nhiễm môi trường. Các chất xúc tác có thể giảm hơn 90% phát thải chất gây ô nhiễm, ổn định trong các điều kiện khắc nghiệt và có tuổi thọ cao.

Các công nghệ đa dạng để xử lý linh hoạt các chất ô nhiễm môi trường với các nồng độ khác nhau được áp dụng thành công cho một số nhà máy ở Việt Nam và giảm thiểu đáng kể mùi hôi ra các khu vực lân cận.

Thạc sỹ Đặng Thị Tuyết Ngân, Giảng viên trường ĐH Bách Khoa Hà Nội được trao tặng giải khuyến khích với công trình "Các giải pháp thông minh để thu hồi kim loại có giá trị từ nước thải khó xử lý và chất thải điện tử cho nền kinh tế tuần hoàn" (giải pháp ESMS).

Giải pháp ESMS của ThS Đặng Thị Tuyết Ngân được đánh giá cao nhờ vào hiệu suất vượt trội, có thể thu lại khoảng 99,5% kim loại trong nước thải, hiệu suất trung bình khi ứng dụng thực tế đạt trên 90%. Hệ thống cũng được lắp đặt nhỏ gọn, chi phí thấp, không sử dụng nhiều hóa chất, phù hợp triển khai, nhân rộng.

Giải pháp này được kỳ vọng không chỉ giúp xử lý hiệu quả nước thải sinh hoạt, tránh cho nguồn nước bị ô nhiễm kim loại mà còn đem lại lợi ích về kinh tế, bởi những kim loại và chất thải điện tử đều có giá trị tái chế rất cao.

Quỹ toàn cầu Hitachi phát động Giải thưởng sáng tạo châu Á kể từ năm 2020, hướng tới thúc đẩy những sáng kiến về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo nhằm giải quyết các vấn đề về phát triển bền vững, dựa trên 17 mục tiêu thuộc chương trình nghị sự 2030 của Liên hợp quốc.

Tiêu chí đánh giá của giải thưởng dựa trên mức độ liên quan của công trình nghiên cứu tới phát triển bền vững, tính “mới”, tính toàn diện và cả tính khả thi ứng dụng trong thực tế và mở rộng trong tương lai.