Nhân kỷ niệm 30 năm Ngày mất của họa sĩ Trần Văn Cẩn (1994 - 2024), ngày 8/8, tại Hà Nội, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã tổ chức lễ ra mắt sách “Trần Văn Cẩn - Tác phẩm chọn lọc trong bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam” và tiếp nhận tác phẩm âm nhạc “Little Thuy’s Minuet” do nhạc sĩ người Anh, Paul Zetter, dành tặng Bảo tàng.

“Trần Văn Cẩn - Tác phẩm chọn lọc trong bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam” là một tuyển tập về sự nghiệp nghệ thuật của danh họa Trần Văn Cẩn.

Nằm trong tứ trụ thứ nhất của nền mỹ thuật Việt Nam hiện đại, gồm: Trí (Nguyễn Gia Trí) - Lân (Nguyễn Tường Lân) - Vân (Tô Ngọc Vân) - Cẩn (Trần Văn Cẩn), danh họa Trần Văn Cẩn (1910 - 1994) thể hiện tài năng ở nhiều mặt - từ tranh lụa, tranh sơn mài, tranh sơn dầu đến tranh khắc gỗ. Những tác phẩm của ông góp phần hình thành nên diện mạo của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam, đưa hương sắc mỹ thuật Việt Nam vươn tầm quốc tế.

Trần Văn Cẩn là một người chất phác, đôn hậu, đồng thời là một họa sĩ dám dấn thân. Cả nửa đầu sự nghiệp, ông dấn thân cho nghệ thuật, có nhiều tìm tòi, đóng góp cho mỹ thuật Việt Nam, đặc biệt là những đóng góp quan trọng trong việc hoàn thiện kỹ thuật sơn mài. Nửa sau sự nghiệp, Trần Văn Cẩn dấn thân cho sự nghiệp mỹ thuật phục vụ nhân dân. Ông chấp nhận hy sinh cái tôi cá nhân, ý thích cá nhân để phụng sự con người, phụng sự nền mỹ thuật của dân tộc.

Tác phẩm “Em Thúy” của danh họa Trần Văn Cẩn đã được vinh danh là Bảo vật Quốc gia năm 2013.

Sự nghiệp sáng tác của họa sĩ Trần Văn Cẩn được ghi nhận qua nhiều tác phẩm xuất sắc như: “Thằng cu đất mỏ” (sơn mài - 1965), “Tát nước đồng chiêm” (sơn mài - 1958), “Hai thiếu nữ trước bình phong” (lụa - 1944), “Gội đầu” (khắc gỗ - 1940)… và một series tranh chân dung thiếu nữ chất liệu sơn dầu mà tiêu biểu là tác phẩm “Em Thúy” (1943), đã được vinh danh là Bảo vật Quốc gia năm 2013. Nguyên mẫu trong tác phẩm “Em Thúy” là cô cháu Nguyễn Minh Thúy của họa sĩ Trần Văn Cẩn, khi ngồi làm mẫu vẽ mới 8 tuổi. Mới đây, ngày 9/7/2024, nhà giáo Nguyễn Minh Thúy đã rời cõi trần, thọ 90 tuổi.

Nhà giáo Nguyễn Minh Thúy - nguyên mẫu của tác phẩm “Em Thúy” do họa sĩ Trần Văn Cẩn sáng tác.

Với những đóng góp của mình cho nền mỹ thuật Việt Nam, họa sĩ Trần Văn Cẩn đã được nhận nhiều giải thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước như Huân chương Lao động Hạng Nhất, được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt I về văn học nghệ thuật năm 1996.

Trong khuôn khổ lễ ra mắt sách, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã tiếp nhận tác phẩm âm nhạc "Little Thuy’s Minuet" do tác giả Paul Zetter trao tặng. Đến Việt Nam vào năm 1998 với tư cách là Trợ lý Giám đốc Hội đồng Anh, vào năm 2000, Paul Zetter đã phát động chiến dịch khôi phục tranh “Em Thúy”. Chính tác phẩm “Em Thúy” của danh họa Trần Văn Cẩn đã tạo cho ông những cảm xúc đặc biệt để sáng tác nên nhạc phẩm "Little Thuy’s Minuet".

Ông Paul Zetter chia sẻ cảm xúc khi sáng tác bản nhạc "Little Thuy’s Minuet". Ảnh: L.Q.V

Với sự đồng hành của Nghệ sĩ nhân dân Ngô Hoàng Quân, nhạc phẩm này đã được chuyển soạn cho nhóm nhạc thính phòng và lần đầu được công diễn tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam trong buổi lễ này. Bản nhạc "Little Thuy’s Minuet" là một món quà ý nghĩa của một công dân nước ngoài, nhằm chia sẻ và cổ vũ công tác lưu giữ và phát huy di sản nghệ thuật của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Phát biểu khi tiếp nhận tác phẩm âm nhạc “Little Thuy’s Minuet”, TS Nguyễn Anh Minh - GĐ Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam - cho biết: “Bảo tàng đã nhiều lần tiếp nhận những tác phẩm mỹ thuật từ các tổ chức và cá nhân hiến tặng. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên, bảo tàng tiếp nhận một tác phẩm âm nhạc - bản nhạc đặc biệt do nhạc sĩ Paul Zetter sáng tác, lấy cảm hứng từ một trong những bảo vật quốc gia hiện đang lưu giữ tại đây - bức tranh sơn dầu “Em Thúy” của danh họa Trần Văn Cẩn. Tác phẩm này cùng với bảo vật quốc gia “Em Thúy” và các tác phẩm của danh họa Trần Văn Cẩn sẽ được tiếp tục lưu giữ, phát huy tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam”.

Phần trình diễn nhạc phẩm "Little Thuy’s Minuet" của các nghệ sĩ trẻ nhóm nhạc thính phòng. Ảnh: L.Q.V

Ấn phẩm “Trần Văn Cẩn - Tác phẩm chọn lọc trong bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam” dày 213 trang, do Nhà xuất bản Thế giới ấn hành. Nhóm biên soạn bao gồm: Tiến sĩ Nguyễn Anh Minh và các thạc sĩ: Trần Thị Hương, Nguyễn Đức Kiên, Lê Quốc Huy, Vương Lê Mỹ Học, Nguyễn Văn Hải và Vũ Thị Hằng. Phần cố vấn nội dung do nhà nghiên cứu mỹ thuật Nguyễn Hải Yến đảm nhiệm. Phần bản thảo được thực hiện trong 4 năm.

Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam hiện may mắn lưu giữ một bộ sưu tập quý những tác phẩm của danh họa Trần Văn Cẩn. Với những bài viết, hình ảnh và thông tin các tác phẩm, cuốn sách “Trần Văn Cẩn - Tác phẩm chọn lọc trong bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam” sẽ phần nào giúp bạn đọc có được những hình dung đầy đủ hơn về chân dung và nhân cách danh họa Trần Văn Cẩn - một trong những cây đại thụ của mỹ thuật Việt Nam hiện đại.

Ấn phẩm này không chỉ là một tài liệu tham khảo quý cho các nhà nghiên cứu, sinh viên mỹ thuật mà còn là món quà tinh thần ý nghĩa dành tặng những người yêu thích hội họa Việt Nam.