Ngày 11 tháng 12 vừa qua, một đêm nhạc với tên gọi độc đáo "Khi thế giới có tên mới" của tác giả Ngô Tự Lập đã được diễn ra tại Hội trường Ngụy Như Kon Tum, 19 Lê Thánh Tông, Hà Nội. 

Chương trình có sự tham gia của các ca sỹ Đinh Mạnh Ninh, Đỗ Tố Hoa, Nguyễn Tuấn Ngọc, Đỗ Minh Đức, và đặc biệt là phần âm nhạc được dàn dựng thăng hoa và đầy sáng tạo của đạo diễn âm nhạc, nhạc sỹ phối khí Trần Đức Minh, cùng ban nhạc Sông Ngân. Tất cả như đưa gần 400 khán giả tại khán phòng ấm cúng vào một đêm Hà Nội tháng 12, như được say sưa trong một không gian âm nhạc đầy suy tưởng và giàu tính triết học, nhưng cũng không kém phần bay bổng, trẻ trung và nhiều cảm xúc.

Không gian đêm nhạc "Khi thế giới có tên mới" của Ngô Tự Lập

Thiết kế mỹ thuật cho đêm nhạc: nhạc sỹ Nguyễn Lê Tâm (nhóm M6)

Thuộc thế hệ văn nghệ sỹ 6x của Hà Nội, Ngô Tự Lập là một cái tên gần như khác biệt khỏi những màu sắc đã trở nên bão hòa trong thị trường nghệ thuật đương đại. Dù chưa bao giờ cố gắng để trở nên "dị thường", mà ngược lại, trong suốt con đường sáng tác, luôn thấy Ngô Tự Lập khiêm nhường, giản dị, và tìm cách đơn giản hóa mọi tác phẩm của mình. Tuy nhiên, cái độc đáo của người tác giả ấy luôn đong đầy trong từng câu chữ, từng khuông nhạc, hay trong bất kì tác phẩm nào mà anh viết nên.

Có cảm xúc với âm nhạc từ khi còn rất nhỏ, mà Ngô Tự Lập có kể trong đêm nhạc "Khi thế giới có tên mới" rằng những giai điệu đầu tiên đến với anh từ những năm lên 8, lên 10, với những bài thơ nho nhỏ được anh phổ nhạc, mà anh vẫn nhớ đến tận bây giờ. Những đam mê âm nhạc của anh đã được hun đúc từ ngày đó. 45 năm sáng tác, anh viết gần 50 ca khúc với đa dạng màu sắc và thể loại.

Và ở bất cứ thể loại nào, Ngô Tự Lập đều mang đến một cách biểu đạt riêng, một cách kể chuyện văn minh và giản dị, nhưng không kém phần lãng mạn. Điều đó có lẽ được hình thành từ những trải nghiệm của một "cựu thuyền trưởng hải quân" và những năm tháng bôn ba học tập, rèn luyện tại rất nhiều nước trên thế giới, hiểu biết sâu rộng về nhiều nền văn hóa, mang đến cho Ngô Tự Lập với cái nhìn rộng lớn và những câu chuyện vượt ra khỏi những giới hạn của không gian.

Là người có tài năng đặc biệt về ngôn ngữ, các sáng tác của Ngô Tự Lập đều như một bài thơ được chắp cánh bởi âm nhạc. Với kiến thức uyên bác, sự nhạy cảm với cái đẹp, một thái độ kiên định với nghệ thuật nói chung và âm nhạc nói riêng, bất kì tác phẩm nào của Ngô Tự Lập cũng là một tác phẩm hoàn chỉnh giữa tính thẩm mỹ, khoa học và hơi thở của cuộc sống.

Tác giả Ngô Tự Lập và MC Anh Thư trong đêm nhạc "Khi thế giới có tên mới"

15 ca khúc trong đêm nhạc "Khi thế giới có tên mới" được Ngô Tự Lập sáng tác vào nhiều giai đoạn khác nhau, tuy nhiên khi vang lên, vẫn luôn thấy tính xã hội và hơi thở thời đại. Ngay cả những tác phẩm anh sáng tác từ hàng thập kỉ trước như "Hà Nội Hiphop", "Nhà xưa", hay "Đường dương cầm"... người nghe vẫn luôn cảm thấy như một tác phẩm vừa mới "ra lò" ngày hôm qua. Điều đó được tạo nên bởi những nét nhạc đơn giản mà đầy học thuật, những ca từ nhiều ẩn dụ, làm nên tính "vượt thời đại" trong phần lớn tác phẩm của anh.

Ca sỹ Đinh Mạnh Ninh thể hiện ca khúc "Hà Nội HipHop" của Ngô Tự Lập

Âm nhạc của Ngô Tự Lập, đôi khi mang nhiều âm hưởng của âm nhạc Pháp nên thường mang tính lãng mạn cao, nhưng hầu như không bi lụy mà mang đến những năng lượng tươi sáng, nhân văn và đầy bình yên. Những sáng tác mới của anh trong những năm gần đây như "Giọt nước trong ngần", "Đôi khi"... đều luôn hướng đến những sự bác ái, một tình yêu bao dung, một tinh thần "công dân toàn cầu", vượt lên khỏi tất cả những vấn đề hiện hữu của thực tại. Đó cũng là sự bác ái của âm nhạc mà suốt cuộc đời người nhạc sỹ theo đuổi.

Ca sỹ Đỗ Tố Hoa

 Cầu toàn trong những sáng tác của mình, nên việc lựa chọn người thể hiện và sản xuất âm nhạc cho mình cũng là một bài toán mà Ngô Tự Lập luôn phải đắn đo để "trọn mặt gửi vàng". Trong đêm nhạc "Khi thế giới có tên mới", những ca sỹ thể hiện các tác phẩm của anh là Đinh Mạnh Ninh, Đỗ Tố Hoa, Nguyễn Tuấn Ngọc, Đỗ Minh Đức... đều là những cái tên không quá thời thượng, nhưng là những nghệ sỹ trẻ nghiêm túc với âm nhạc, biết quý trọng những tác phẩm giá trị. 

Chia sẻ trong đêm nhạc, ca sỹ trẻ Đỗ Tố Hoa xúc động nói: "Tôi rất cảm ơn mối duyên đưa tôi đến với những tác phẩm của nhạc sỹ Ngô Tự Lập. Tác phẩm đầu tiên tôi làm việc với anh là tác phẩm Chúc Mừng Năm Mới, một ca khúc mà tôi rất thích. Và sau ca khúc đó, tôi cảm thấy muốn tìm hiểu thêm về âm nhạc của anh Lập, vì trong nhiều sáng tác của anh, tôi phần nào thấy mình trong đó. Với tôi, anh Lập vừa là người thầy, người anh, một người nghệ sỹ lớn dạy cho tôi nhiều điều, mở ra cho tôi nhiều kiến thức mới. Và tôi rất trân trọng mối duyên âm nhạc giữa tôi và nhạc sỹ Ngô Tự Lập".

Ca sỹ trẻ tài năng Đỗ Tố Hoa, "nàng thơ" mới trong âm nhạc của Ngô Tự Lập

Ca sỹ Nguyễn Tuấn Ngọc với "Thành phố mặt trời lên" và "Phủ Lạng Thương" đầy cảm xúc

Ca sỹ Đỗ Minh Đức với phần thể hiện xuất sắc ca khúc "Giọt Nước Trong Ngần" của Ngô Tự Lập

Đỗ Tố Hoa còn nói vui thêm về sự khắt khe, cầu toàn của nhạc sỹ Ngô Tự Lập: "Anh Lập khó tính vô cùng, phải nói là khó tính kinh khủng khiếp. Tôi phải thú nhận rằng đã nhiều lần vứt bản nhạc của anh Lập xuống đất. Nhưng rồi sau đó lại nhặt lên và cảm thấy mình muốn làm tiếp, muốn thử sức. Cho đến giờ cảm thấy các nhạc sỹ quả thực quá vất vả, và chúng tôi chỉ biết chia sẻ bằng tiếng hát của mình".

Nói về đêm nhạc "Khi thế giới có tên mới", phải kể thêm đến vai trò quan trọng của nhạc sỹ Trần Đức Minh, một người đồng nghiệp, một người bạn gần 20 năm trong nhóm M6 (Nhóm nhạc sỹ đa tài của Hà Nội gồm Nguyễn Vĩnh Tiến, Giáng Son, Nguyễn Lê Tâm, Nguyễn Thắng, do Ngô Tự Lập làm thủ lĩnh - nhạc sỹ Nguyễn Lê Tâm cũng là người thiết kế mỹ thuật cho đêm nhạc). Trần Đức Minh là người phối khí, với vai trò đạo diễn âm nhạc, một nhạc trưởng "bày mâm" đầy tinh tế, anh cũng là người phối khí và sản xuất, người giải những "bài toán khó nhất bằng âm nhạc" trong hầu như các sáng tác của Ngô Tự Lập.

Chia sẻ trong đêm nhạc, nhạc sỹ Trần Đức Minh nói: "Chúng tôi là một nhóm các anh em cùng một mong muốn là làm ra những tác phẩm âm nhạc không bị thị trường, không bị đời thường và dễ dãi. Nên chúng tôi thành lập nhóm M6 rồi cùng nhau sáng tác, giúp đỡ, góp ý cho nhau trong nghệ thuật. Âm nhạc của anh Lập cũng rất khác biệt với thị trường. Và đôi khi tôi may mắn nhìn thấy những điều mà những người khác không nhìn thấy được trong các tác phẩm của anh. Nói thật là việc đó cũng không hề đơn giản".

Với các sáng tác của Ngô Tự Lập trong "Khi thế giới có tên mới", nhạc sỹ Trần Đức Minh giữ vai trò như một cầu nối, một người chuyển tải thông điệp âm nhạc tới công chúng. Nhạc sỹ Ngô Tự Lập cũng chia sẻ: "Trần Đức Minh là người vất vả nhất trong đêm nhạc của tôi, đôi khi anh ấy nổi giận vì những ý kiến không tốt về đêm nhạc. Tôi phải cảm ơn Trần Đức Minh rất nhiều vì những đau đáu, trăn trở và tâm huyết đó."

Nhạc sỹ Trần Đức Minh, nhạc sỹ Ngô Tự Lập và MC Trần Anh Thư

Ngô Tự Lập cùng một phần của nhóm M6 và bạn bè

15 tác phẩm, như 15 câu chuyện, 15 đứa con tinh thần mà Ngô Tự Lập muốn chuyền tải tới công chúng. Dù gặp nhiều khó khăn, nhưng với sự quyết tâm để những tác phẩm âm nhạc tử tế được vang lên, cùng sự chung tay của rất nhiều anh em bạn bè, gia đình, những người đồng nghiệp, "Khi thế giới có tên mới" của Ngô Tự Lập đã trở thành một sự kiện đặc biệt đáng nhớ trong lòng người yêu nhạc với những tâm huyết và những giá trị nghệ thuật lớn lao vượt qua khỏi không gian và thế hệ.

Ngô Tự Lập (4 tháng 6 năm 1962) là một trong những nhà văn, dịch giả, nhà nghiên cứu văn hóa và sáng tác ca khúc xuất sắc nhất tại Việt Nam trong thế kỉ XX. 

Ông là cựu sĩ quan hải quân, tốt nghiệp Đại học hàng hải Baku (Nga), Đại học Luật Hà Nội, Đại học Sư phạm Fontenay-St Cloud (Cao học), Đại học bang Illinois (Tiến sĩ). Từ năm 2016, ông lãnh đạo Viện Quốc tế Pháp ngữ (IFI)

Ngô Tự Lập đã xuất bản hơn 20 cuốn sách, trong đó có 4 tập truyện ngắn, 2 tập thơ, 5 tập tiểu luận và nhiều công trình dịch thuật từ tiếng Pháp, tiếng Nga, tiếng Anh. Năm 2019, ông được trao tặng huân chương Hiệp sĩ văn học nghệ thuật của Pháp, đây là danh hiệu dành cho các cá nhân có thành tích nổi bật hoặc có nhiều đóng góp trong lĩnh vực Văn học và Nghệ thuật tại Pháp và trên thế giới.

Dù không hoạt động âm nhạc một cách chuyên nghiệp, nhưng Ngô Tự Lập đam mê và có những đóng gớp lớn cho âm nhạc nước nhà như một người sáng tác ca khúc độc lập, ông dịch lời nhiều ca khúc ngoại quốc có giá trị. Nhiều sáng tác của ông được cả công chúng và giới chuyên môn công nhận. Ông hiện là thành viên của Hội nhạc sỹ Việt Nam.