Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Neurology đã chỉ ra rằng những người mắc chứng mất ngủ kinh niên có nguy cơ suy giảm trí nhớ và tư duy nhanh hơn khi về già. Thậm chí những thay đổi này có thể quan sát trực tiếp qua các hình ảnh chụp não.

Mất ngủ kinh niên là tình trạng khó ngủ ít nhất 3 ngày mỗi tuần trong 3 tháng liên tiếp trở lên. Nghiên cứu cho thấy nhóm người này có nguy cơ phát triển chứng suy giảm nhận thức nhẹ hoặc sa sút trí tuệ cao hơn 40% so với người không mất ngủ. Điều này tương đương với việc não bộ “già đi” sớm hơn khoảng 3,5 năm.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh rằng nghiên cứu chỉ xác định mối liên hệ, chứ chưa thể khẳng định mất ngủ là nguyên nhân trực tiếp gây lão hóa não.

“Mất ngủ không chỉ khiến bạn mệt mỏi vào ngày hôm sau mà còn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ về lâu dài. Chúng tôi ghi nhận sự suy giảm nhanh hơn về tư duy và trí nhớ, cùng với những thay đổi rõ rệt trong não, cho thấy mất ngủ kéo dài có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm các vấn đề nhận thức”, tiến sĩ Diego Z. Carvalho, tác giả chính của nghiên cứu tại Mayo Clinic (Mỹ), cho biết.

Nghiên cứu đã theo dõi 2.750 người cao tuổi có nhận thức khỏe mạnh, với độ tuổi trung bình 70, trong hơn 5 năm. Khoảng 16% trong số này mắc chứng mất ngủ kinh niên.

Người tham gia được khảo sát thói quen ngủ, làm các bài kiểm tra trí nhớ và tư duy hằng năm. Một số người còn được chụp não để tìm dấu hiệu bất thường như: Vùng tăng tín hiệu chất trắng (white matter hyperintensities) biểu hiện của tổn thương mạch máu nhỏ trong não, và mảng amyloid liên quan đến bệnh Alzheimer.

Kết quả cho thấy, 14% người mắc chứng mất ngủ đã phát triển chứng suy giảm nhận thức hoặc sa sút trí tuệ, so với 10% ở nhóm còn lại. Nguy cơ mắc bệnh tăng 40% ngay cả sau khi loại trừ các yếu tố khác như tuổi tác, tăng huyết áp, dùng thuốc ngủ hay hội chứng ngưng thở khi ngủ.

Bên cạnh đó, những người ngủ ít hơn bình thường có điểm kiểm tra nhận thức thấp hơn, tương đương với việc “già hơn” 4 tuổi, đồng thời não bộ xuất hiện nhiều mảng amyloid và vùng tổn thương chất trắng hơn. Ngược lại, nhóm ngủ nhiều hơn bình thường lại có ít dấu hiệu tổn thương hơn.

Đặc biệt, những người mang gen APOE ε4, một yếu tố nguy cơ di truyền của Alzheimer từng được biết đến, có sự suy giảm trí nhớ và tư duy mạnh hơn khi mất ngủ.

Theo tiến sĩ Carvalho, các kết quả này cho thấy mất ngủ có thể tác động đến não bộ theo nhiều cơ chế, từ tích tụ amyloid đến tổn thương mạch máu nhỏ. Điều này càng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc điều trị mất ngủ kinh niên, không chỉ để cải thiện giấc ngủ mà còn nhằm bảo vệ sức khỏe trí não khi về già.

“Giấc ngủ không chỉ đơn thuần là nghỉ ngơi. Nó là yếu tố quan trọng giúp não bộ duy trì sự dẻo dai, chống lại lão hóa và bệnh tật”, tiến sĩ Carvalho nói.

Một hạn chế của nghiên cứu là việc chẩn đoán mất ngủ dựa trên hồ sơ y tế nên có thể bỏ sót những trường hợp chưa được chẩn đoán hoặc không phản ánh hết được mức độ nghiêm trọng của triệu chứng.