Ba gương mặt nữ nổi bật trong danh sách đề nghị công nhận phó giáo sư năm 2025

Giữa những lĩnh vực vốn được xem là “lãnh địa” của nam giới như điện tử, mật mã hay hàng không vũ trụ, các nhà khoa học nữ vẫn bền bỉ khẳng định năng lực bằng công trình, công bố và những nghiên cứu mang dấu ấn riêng. Năm nay, ba nữ tiến sĩ thuộc khối kỹ thuật công nghệ đã được đề nghị công nhận chức danh Phó giáo sư, ghi dấu sự tiến bộ trong bình đẳng học thuật.

Theo thông tin từ Hội đồng Giáo sư Nhà nước, năm 2025 có 836 ứng viên được các hội đồng ngành và liên ngành đề nghị xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư. Con số này giảm 97 so với danh sách từ các hội đồng cơ sở. Ngành Kinh tế tiếp tục dẫn đầu về số lượng ứng viên (136 người), đồng thời cũng có nhiều trường hợp bị loại nhất (17 người).

Trong nhóm các ngành kỹ thuật công nghệ, số lượng nữ giới vẫn khiêm tốn, nhưng những người hiện diện đều là gương mặt tiêu biểu cho trí tuệ và sự bền bỉ trong nghiên cứu. Từ các đề tài viễn thông không dây, mật mã khối cho tới cơ học hàng không, họ là minh chứng cho năng lực của phụ nữ trong các lĩnh vực đòi hỏi tính chính xác và sáng tạo cao.

Tiến sĩ Nguyễn Thu Phương, đam mê nghiên cứu vô tuyến đa ăng-ten

Ở tuổi 41, Tiến sĩ Nguyễn Thu Phương, Chủ nhiệm Bộ môn Thông tin, Khoa Vô tuyến điện tử (Học viện Kỹ thuật Quân sự) được đề nghị công nhận chức danh Phó giáo sư liên ngành Điện – Điện tử – Tự động hóa. Con đường nghiên cứu của chị gắn với những lĩnh vực tưởng chừng khô khan nhưng lại chứa đựng nhiều tiềm năng ứng dụng thực tế.

Tiến sĩ Nguyễn Thu Phương, đam mê nghiên cứu vô tuyến đa ăng-ten. Ảnh: Hội đồng Giáo sư Nhà nước

Sau khi hoàn thành bằng Thạc sĩ (2012) và Tiến sĩ (2016) tại chính Học viện Kỹ thuật Quân sự, chị kiên trì theo đuổi hướng xử lý tín hiệu không gian thời gian trong các hệ thống vô tuyến đa ăng-ten. Mục tiêu của chị là khai thác tối đa đặc tính kênh truyền để nâng cao hiệu suất phổ và giảm lỗi hệ thống, hướng tới các mạng viễn thông tốc độ cao trong tương lai.

Không dừng lại ở đó, nữ tiến sĩ còn mở rộng nghiên cứu sang lĩnh vực truyền thông thế hệ mới (6G), tập trung vào các công nghệ như đa truy nhập phi trực giao (NOMA), tạo búp sóng, bề mặt thông minh tái cấu hình (RIS) hay trạm phát sóng trên không.

Đến nay, chị công bố 35 bài báo khoa học, trong đó 15 bài trên tạp chí quốc tế uy tín, xuất bản một cuốn sách chuyên ngành và hướng dẫn bốn học viên cao học bảo vệ thành công luận văn thạc sĩ. Với chị, thành công không chỉ là số lượng công bố mà còn là quá trình “kiên trì lắp ghép tri thức” giữa lý thuyết và thực tế – điều mà bất kỳ nhà nghiên cứu kỹ thuật nào cũng phải trải qua.

Tiến sĩ Trần Thị Lượng, phân tích thuật toán mật mã khối

Thuộc thế hệ 8X, Tiến sĩ Trần Thị Lượng (41 tuổi) Phó Chủ nhiệm Khoa An toàn thông tin, Học viện Kỹ thuật mật mã, là một trong số ít phụ nữ theo đuổi nghiên cứu trong lĩnh vực bảo mật và an toàn dữ liệu nơi mà sự chính xác và tư duy logic là yêu cầu khắt khe bậc nhất.

Tiến sĩ Trần Thị Lượng, phân tích thuật toán mật mã khối. Ảnh: Hội đồng Giáo sư Nhà nước

Tốt nghiệp Toán – Tin ứng dụng tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (ĐHQGHN), chị tiếp tục nhận bằng Thạc sĩ và Tiến sĩ ngành Kỹ thuật mật mã tại Học viện Kỹ thuật mật mã. Hướng nghiên cứu của chị tập trung vào phát triển thuật toán mật mã khối, mã khối động an toàn hiệu quả, đồng thời tìm hiểu các phương pháp phát hiện lỗ hổng và tấn công mạng dựa trên học máy.

Ngay từ khi còn là sinh viên, Trần Thị Lượng đã sớm thể hiện năng lực vượt trội với Giải thưởng Nữ sinh công nghệ tiêu biểu toàn quốc do Bộ Khoa học và Công nghệ trao tặng. Trong sự nghiệp nghiên cứu, chị nhiều lần được Ban Cơ yếu Chính phủ khen thưởng vì thành tích huấn luyện đội tuyển an toàn thông tin đạt Giải Nhất cuộc thi quốc tế Cyber Seagame 2022.

Tính đến nay, chị đã công bố 47 bài báo khoa học, trong đó 10 bài trên tạp chí quốc tế, xuất bản 3 cuốn sách chuyên ngành, và hướng dẫn 9 học viên cao học bảo vệ thành công luận văn thạc sĩ. Với chị, nghiên cứu mật mã không chỉ là khoa học thuần túy mà còn là “nghệ thuật bảo vệ niềm tin trong thế giới số”.

Tiến sĩ Lê Thị Tuyết Nhung, khẳng định bản lĩnh trong lĩnh vực hàng không vũ trụ

Một trong những gương mặt nổi bật khác là Tiến sĩ Lê Thị Tuyết Nhung (42 tuổi) giảng viên nhóm chuyên môn Kỹ thuật Hàng không và Vũ trụ, Khoa Cơ khí Động lực, Trường Cơ khí – Đại học Bách khoa Hà Nội. Chị được Hội đồng Giáo sư liên ngành Cơ khí – Động lực đề nghị công nhận chức danh Phó giáo sư.

Tiến sĩ Lê Thị Tuyết Nhung, khẳng định bản lĩnh trong lĩnh vực hàng không vũ trụ. Ảnh: Hội đồng Giáo sư Nhà nước

Tốt nghiệp Thạc sĩ Cơ khí – Năng lượng và Kỹ thuật tại Đại học Poitiers (Pháp) năm 2007, chị tiếp tục nhận bằng Tiến sĩ Cơ khí – Vật liệu tại Trường Đại học Nghệ thuật và Nghề nghiệp Quốc gia (ENSAM, Pháp) năm 2012. Sau khi trở về Việt Nam, chị dành trọn hơn một thập kỷ cho hai hướng nghiên cứu lớn:

Thiết kế, kiểm bền và phân tích hư hại trong vật liệu kết cấu của phương tiện giao thông và thiết bị hàng không vũ trụ.

Tính toán đa vật lý và mô phỏng tương tác chất lỏng kết cấu (FSI), kết hợp cơ học vật liệu với công nghệ mô phỏng số.

Với hơn 50 công bố khoa học, trong đó 42 bài với tư cách tác giả chính và 7 bài nằm trong hệ thống ISI/Scopus, tiến sĩ Tuyết Nhung được đánh giá cao bởi khả năng gắn kết giữa nghiên cứu cơ bản và ứng dụng. Chị cũng đã hướng dẫn 6 học viên cao học bảo vệ thành công luận văn thạc sĩ, góp phần xây dựng đội ngũ chuyên gia trẻ trong lĩnh vực còn ít nữ giới theo đuổi.

Từ kiên định đến truyền cảm hứng

Nhìn vào hành trình của ba nữ ứng viên phó giáo sư -  Nguyễn Thu Phương, Trần Thị Lượng và Lê Thị Tuyết Nhung dễ thấy một điểm chung, họ đều bước vào ngành kỹ thuật từ đam mê cá nhân, rồi kiên định theo đuổi đến cùng, bất chấp rào cản định kiến giới. Trong phòng thí nghiệm hay lớp học, những “bông hồng thép” ấy không chỉ đại diện cho tri thức mà còn là hình ảnh của sự bền bỉ, cống hiến thầm lặng.

Trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy phát triển khoa học – công nghệ và chuyển đổi số, sự hiện diện của các nhà khoa học nữ trong khối kỹ thuật mang ý nghĩa đặc biệt, họ chứng minh rằng năng lực nghiên cứu không phân biệt giới tính, và rằng mỗi công trình khoa học – dù nhỏ – đều góp phần thay đổi thế giới quanh ta.

Khi Hội đồng Giáo sư Nhà nước tiến hành phiên họp xét công nhận học hàm từ ngày 20 đến 31/10/2025, kết quả của những nữ ứng viên này sẽ không chỉ là sự ghi nhận cá nhân, mà còn là động lực cho thế hệ phụ nữ trẻ đang học tập và nghiên cứu trong các ngành STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học).

Như cách mà một trong ba nữ tiến sĩ từng chia sẻ với đồng nghiệp: “Phụ nữ không cần chứng minh mình mạnh mẽ như đàn ông chỉ cần kiên định, bởi nghiên cứu khoa học là hành trình của sự bền bỉ, không phải cuộc đua tốc độ”.

Và chính sự kiên định đó đang dần tạo nên một thế hệ “bông hồng thép” mới những người lựa chọn lặng lẽ gieo hạt tri thức trong các phòng lab, để một ngày, thế giới công nghệ – kỹ thuật không còn là bức tường ngăn giữa hai giới, mà là không gian mở cho trí tuệ và đam mê cùng tỏa sáng.