Gặp PGS.TS.NCVCC Hà Phương Thư,Giám đốc Trung tâm Vật liệu y - sinh tiên tiến, Viện Khoa học vật liệu, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tại buổi gặp gỡ, trao giải cho các tác giả đạt giải Sáng chế của phụ nữ (KIWIE 2024), tôi nhận ra chị là nhân vật đã được Forbes Việt Nam vinh danh trong 50 gương mặt phụ nữ có ảnh hưởng nhất Việt Nam năm 2017.

Forbes Việt Nam là nơi tôi từng công tác, ngày đó tôi cũng là người đọc hồ sơ đề cử của TS Hà Phương Thư mà Forbes Việt Nam trình lên và đặc biệt ấn tượng với người phụ nữ tài năng này. Trở về sau nhiều năm công tác tại Trung tâm Năng lượng nguyên tử CEA của Pháp và Viện Công nghệ Tokyo Nhật Bản, liên tục gặt hái thành công với nhiều giải thưởng, TS Hà Phương Thư khi đó là tác giả của 30 công bố quốc tế về lĩnh vực nano y sinh và làm chủ nhiệm nhiều đề tài cấp Nhà nước, cấp Viện Hàn lâm và Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia.

PGS.TS.NCVCC Hà Phương Thư

Năm 2012, chị là một trong 3 nhà khoa học nữ được L’Oreal UNESCO vinh danh với giải thưởng “Vì sự phát triển của phụ nữ trong khoa học”. Một năm sau, chị lại được xướng tên với giải “Ngày phụ nữ sáng tạo” của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam. Tháng 10/2016, chị tiếp tục ghi tên mình vào lĩnh vực nghiên cứu khoa học khi công bố chế tạo thành công phức hệ nano FGC chuyển giao cho Công ty CP Dược mỹ phẩm CVI thành sản phẩm CumarGold Kare, mở ra hy vọng mới trong dự phòng và hỗ trợ điều trị ung bướu. Công trình nghiên cứu này cũng giúp TS Hà Phương Thư lọt top 50 “Người phụ nữ ảnh hưởng nhất Việt Nam” do tạp chí Forbes Việt Nam bình chọn năm 2017. Cũng trong năm 2017, TS Hà Phương Thư nhận giải thưởng Phụ nữ Việt Nam.

Tháng 6/2024, tại Triển lãm Quốc tế về Sáng chế của phụ nữ (KIWIE 2024) diễn ra tại Hàn Quốc, công trình nghiên cứu phức hệ nano FGC dùng trong phòng và hỗ trợ điều trị cho người ung bướu của PGS.TS Hà Phương Thư cùng nhóm nghiên cứu đạt Huy chương Vàng. Đây là sáng chế số 22424 do Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam cấp ngày 30/10/2019 về “Phương pháp vi bao Curcumin bằng Fucoidan được chiết tách từ rong nâu (Laminaria japonica Aresch) và Saponin từ củ tam thất bắc (Panax notogingseng (Burk.) F. H. Chen) và hệ nano (Fucoidan - Gingseng - Curcumin) thu được theo phương pháp này” (Phức hệ nano FGC). Phức hệ nano FGC là kết tinh từ đề tài nghiên cứu hệ dẫn nano hướng đích lên tế bào ung bướu của PGS.TS Hà Phương Thư.

KIWIE kết hợp với Hội nghị Quốc tế về Phát minh của phụ nữ (IP5) là sự kiện thường niên lớn nhất dành cho các nhà sáng chế nữ toàn thế giới do Hội Nữ sáng chế Hàn Quốc (KWIA) tổ chức từ năm 2008 với sự hỗ trợ và phối hợp của Cục Sở hữu trí tuệ Hàn Quốc (KIPO), Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO). KIWIE 2024 đã thu hút gần 20 nước tham dự, giới thiệu hơn 400 sáng chế và công nghệ.

Trở về từ KIWIE 2024 với giải Vàng cho sáng chế đã rất nổi tiếng, PGS.TS Hà Phương Thư cho biết, điểm khác biệt của hệ dẫn nano hướng đích là sử dụng công nghệ vi bao nano kích thước 50-70 nanomet, ứng dụng công nghệ hướng đích thụ động dẫn đến tận tế bào ung bướu. Từ đó giảm được liều dùng, nâng cao hiệu quả cũng như giảm tác dụng phụ trong quá trình sử dụng.

Điểm đặc biệt của phức hệ nano FGC, bên cạnh kế thừa từ đề tài hệ dẫn nano hướng đích lên tế bào ung bướu, đó là sự kết hợp các loại thảo dược quý đã được khoa học thế giới chứng minh là tốt cho bệnh nhân ung thư.

Tinh chất Curcumin trong nghệ đã được các nhà khoa học Italy nghiên cứu năm 2013, trên 160 bệnh nhân ung thư. Kết quả cho thấy, sử dụng 1,5g Curcumin mỗi ngày làm giảm bớt tác dụng phụ sau hóa, xạ trị. Ngoài ra, còn có nghiên cứu năm 2015 trên 24 bệnh nhân ung thư dạ dày tại Nhật Bản, nhóm kết hợp dùng fucoidan trong tảo nâu có thời gian sống dài hơn nhóm chỉ hóa trị. Đây là cơ sở để TS Hà Phương Thư có niềm tin chế tạo ra phức hệ nano FGC từ cây cỏ thiên nhiên.

PGS.TS Hà Phương Thư chia sẻ: “Phức hệ nano FGC là kết quả của quá trình nghiên cứu công nghệ bào chế nano, đặc biệt chúng tôi sử dụng dược chất Fucoidan từ rong nâu và Notoginseng từ củ tam thất bắc làm màng bao bọc các chất, bên trong là lõi Curcumin được tách từ củ nghệ vàng. Các tiểu phân nano FGC có dạng hình cầu kích thước từ 50-70nm. Với kích thước siêu nhỏ này, độ tan trong nước của Curcumin tăng lên 3000 đến 4000 lần”.

Nói về những trăn trở của mình trong hơn 20 năm nghiên cứu khoa học, PGS.TS Hà Phương Thư cho biết: “Tôi đã chứng kiến không ít người bên cạnh thậm chí cả bạn của mình mắc ung thư để cảm nhận ung thư không chỉ là nỗi đau của người bệnh mà còn là gánh nặng tâm lý, tài chính cho gia đình và cả xã hội. Những phương pháp điều trị chính thống hiện nay tuy hiệu quả nhưng gây ra quá nhiều tác dụng phụ, thậm chí dẫn tới suy kiệt sức khỏe người bệnh. Việc tìm ra một phương pháp mới giúp giảm nhẹ tác dụng phụ trong quá trình điều trị ung bướu không chỉ là trăn trở mà còn là sứ mệnh tôi tự đặt ra cho con đường nghiên cứu của mình”.

Cũng tại Triển lãm Quốc tế về Sáng chế của phụ nữ (KIWIE 2024), PGS.TS Hà Phương Thư còn nhận được Huy chương Bạc với sáng chế về “Phương pháp sản xuất nano cao định chuẩn Ba kích tím (Morinda offcinalis How) và hệ nano cao định chuẩn Ba kích tìm thu được từ phương pháp này”.

GS.TS Lê Thị Hợp, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam và GS.TS Lê Mai Hương, Phó Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam trao Huy chương và chứng nhận cho PGS.TS Hà Phương Thư.

Chia sẻ niềm vui tại buổi gặp gỡ, trao giải thưởng sau khi trở về từ Hàn Quốc, PGS.TS Hà Phương Thư khiêm tốn khi cho rằng mình may mắn. Chị nói: “Cả hai sáng chế của tôi được trao giải tại KIWIE 2024 đều liên quan đến chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Sáng chế được Huy chương Vàng gồm 3 thành phần là rong nâu, củ tam thất bắc và Curcumin. Curcumin thì đã có trong nhiều bài thuốc dân gian. Tôi dùng công nghệ hiện đại - công nghệ nano. Rất may mắn, khi tạo phức hệ 3 thành phần này với nhau thì có hiệu quả. Năm 2016, Công ty cổ phần Dược mỹ phẩm CVI phát hiện ra vai trò, tính ưu việt của sản phẩm này, đã cho kiểm tra nguyên liệu và ra mắt sản phẩm CumarGold Kare với thành phần chứa: Phức hệ nano FGC cùng với Resveratrol, thích hợp sử dụng cho người có nguy cơ mắc bệnh ung bướu do các gốc tự do, người có sức đề kháng kém, người đang hóa trị, xạ trị. Sản phẩm hỗ trợ giảm nguy cơ mắc ung bướu và các bệnh do các chất oxy hóa gây ra. Lâu nay việc dùng trực tiếp củ nghệ và tam thất thường không mang lại hiệu quả vì Curcumin khó tan, hấp thu kém và hàm lượng Notoginseng trong tam thất thấp. Do đó, việc sử dụng CumarGold Kare sẽ mang lại hiệu quả vượt trội so với việc sử dụng riêng lẻ Curcumin, Fucoidan và tam thất thường. Trải qua 8 năm cùng CVI đồng hành đưa sản phẩm ra thị trường, CumarGold Kare luôn nhận được phản hồi tích cực từ người bệnh. Sáng chế đạt giải Bạc dựa trên nano Ba kích. Lâu nay, mọi người thường biết đến Ba kích có vai trò tăng cường sinh lực cho cả phụ nữ và nam giới. Nhưng nghiên cứu sâu, tôi thấy Ba kích có tác dụng tốt cho việc trị loãng xương. Về nano Ba kích, tôi may mắn được Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp. Bộ Khoa học và Công nghệ tài trợ cho đề tài và Công ty CVI cũng đồng hành đưa sản phẩm ra thị trường. Chúng tôi cũng đã nhận được phản hồi tích cực của các bệnh nhân bị loãng xương khi sử dụng sản phẩm này”.

Hiện tại, GS.TS Hà Phương Thư vẫn đang tiếp tục hướng đến việc nghiên cứu “ các hệ dẫn thuốc có cấu trúc nano” nhằm tăng hiệu quả chữa trị và giảm tác dụng phụ cho bệnh nhân ung bướu.