Quang cảnh Hội thảo

Mở đầu hội thảo, PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch Vusta nêu rõ vai trò then chốt của truyền thông trong tiến trình triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị. Theo ông, nếu nhận thức không thay đổi và hành động không được kích hoạt một cách tự nhiên trong toàn hệ thống xã hội, thì mục tiêu đột phá về khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ khó đạt được tốc độ như kỳ vọng.

Nghị quyết số 57 được ban hành ngày 22/12/2024, xác định khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Tiếp đó, Quốc hội ban hành Nghị quyết 193, tạo khuôn khổ thí điểm các cơ chế đặc thù để thúc đẩy thực thi Nghị quyết 57. Đến tháng 6/2025, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 196 phê duyệt Chương trình truyền thông thực hiện Nghị quyết 57 một động thái cho thấy Chính phủ ưu tiên rõ ràng cho việc truyền đạt thông tin và tăng cường đồng thuận xã hội.

PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch Vusta

 Chương trình truyền thông này đặt ra mục tiêu bao trùm: nâng cao nhận thức về vai trò của khoa học – công nghệ và chuyển đổi số, đồng thời khuyến khích sự tham gia chủ động của cộng đồng, doanh nghiệp và các tổ chức chính trị xã hội. Năm 2025 được yêu cầu trở thành mốc khởi động thực chất, khi tất cả bộ, ngành và địa phương phải hoàn thiện kế hoạch truyền thông triển khai nghị quyết.

Thay mặt Vusta, PGS.TS Phạm Ngọc Linh cho biết Liên hiệp Hội đã ban hành chương trình hành động riêng với bốn nhóm nhiệm vụ trọng tâm đến năm 2030. Tuy vậy, ông nhìn nhận quá trình triển khai trong năm đầu tiên vẫn thiên về xây dựng văn bản và quy trình, trong khi các hoạt động thực tiễn và tương tác với xã hội còn hạn chế. Theo ông, điều cần thiết ngay lúc này là xác định những trọng tâm truyền thông đủ sức tạo chuyển động xã hội, bảo đảm tinh thần của Nghị quyết 57 được tiếp nhận rõ ràng, dễ hiểu và có khả năng lan tỏa.

PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô

Tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị phân tích vai trò của báo chí trong thực thi Nghị quyết 57. Theo ông, báo chí không chỉ là kênh truyền thông phổ biến thông tin chính sách, mà còn là một lực lượng tiên phong trong quá trình chuyển đổi số quốc gia. Những thay đổi mạnh mẽ trong hành vi tiếp nhận thông tin, sự cạnh tranh từ nền tảng số và đòi hỏi cá nhân hóa nội dung buộc báo chí phải tái cấu trúc mô hình hoạt động.

Ông Lợi nhấn mạnh mô hình tòa soạn thông minh là hướng đi cần thiết để nâng cao năng lực sản xuất – phân phối nội dung. Các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn, tự động hóa quy trình biên tập và hệ thống bảo mật nhiều lớp đang trở thành nền tảng của báo chí hiện đại. Nhiều cơ quan báo chí tại Việt Nam đã bắt đầu xây dựng hệ sinh thái nội dung số, phát triển đa nền tảng và tăng cường tương tác trực tiếp với độc giả. Tuy nhiên, để quá trình này đạt hiệu quả, mỗi tòa soạn cần xác định mục tiêu, lộ trình và cơ chế vận hành phù hợp, đồng thời chuẩn hóa dữ liệu, đầu tư nguồn lực công nghệ và bồi dưỡng kỹ năng số cho đội ngũ phóng viên biên tập viên.

Ở góc độ truyền thông chính sách, TS. Lê Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam nhấn mạnh rằng việc ban hành Nghị quyết 57 chỉ là bước đầu. Theo ông, truyền thông có khả năng quyết định mức độ thẩm thấu của nghị quyết vào đời sống. Nếu thông tin không rõ ràng, không gần gũi hoặc thiếu sự kết nối với nhu cầu thực tiễn, các nhóm đối tượng thụ hưởng khó nhận thấy giá trị thực của nghị quyết, từ đó dẫn đến khoảng cách giữa chính sách và hành động.

TS. Lê Nghiêm phân tích đặc thù của lĩnh vực khoa học – công nghệ: thông tin phức tạp, tốc độ thay đổi nhanh và ít tính phổ thông. Vì vậy, cách truyền thông không thể phụ thuộc hoàn toàn vào ngôn ngữ chính sách. Thay vào đó, cần chuyển tải thông điệp theo lối diễn giải dễ tiếp nhận, minh họa bằng ví dụ thực tiễn, và kết nối trực tiếp với nhu cầu của từng nhóm công chúng từ doanh nghiệp, cơ sở nghiên cứu đến học sinh, sinh viên và cộng đồng khởi nghiệp.

Ông cũng chỉ ra một số hạn chế hiện nay: thông tin khoa học – công nghệ còn phân tán, thiếu sự điều phối; nội dung truyền thông chưa được hệ thống hóa; và truyền thông số dù có tiềm năng lớn nhưng chưa được khai thác đầy đủ. Điều này khiến mức độ tương tác và lan tỏa thông tin không đạt kỳ vọng.

TS. Lê Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam.

Để khắc phục, TS. Lê Nghiêm đề xuất xây dựng chiến lược truyền thông quốc gia về khoa học – công nghệ với mục tiêu dài hạn, bảo đảm tính thống nhất về thông điệp nhưng linh hoạt trong cách truyền đạt. Một bộ quy tắc truyền thông khoa học – công nghệ cũng cần được hình thành nhằm hạn chế rủi ro sai lệch thông tin, tránh khuynh hướng phóng đại thành tựu hoặc gây hiểu lầm trong các vấn đề công nghệ nhạy cảm. Các phương thức truyền thông số như video giải thích chính sách, infographic, dữ liệu mở hay khóa học trực tuyến miễn phí được khuyến nghị đưa vào chương trình truyền thông để tăng cường khả năng tiếp cận.

Theo ông, truyền thông không chỉ là hoạt động cung cấp thông tin một chiều mà cần tạo ra diễn đàn đối thoại với doanh nghiệp, nhà khoa học và người dân. Mô hình này giúp cơ quan hoạch định chính sách nắm bắt vướng mắc, điều chỉnh kịp thời và củng cố niềm tin của xã hội. Bên cạnh đó, việc hỗ trợ nâng cao kỹ năng truyền thông cho đội ngũ làm chính sách và giới khoa học sẽ giúp thông tin chuyên môn được truyền đạt rõ ràng và phù hợp hơn.

Kết thúc hội thảo, các chuyên gia thống nhất rằng truyền thông có vai trò thiết yếu trong việc đưa Nghị quyết 57 vào cuộc sống. Khi truyền thông mạnh từ nhận thức đến hành động, quá trình đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ có thêm động lực lan tỏa trong toàn xã hội. Trong bối cảnh khoa học – công nghệ ngày càng quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia, truyền thông chính sách cần đi trước một bước, tạo nền tảng cho sự tham gia tự nguyện, chủ động và hiệu quả của người dân và doanh nghiệp.