"Thua ở vạch xuất phát"

Đối với Tan Biao, mẹ của một cậu bé 15 tuổi ở vùng nông thôn tỉnh Quảng Đông, miền nam Trung Quốc, việc tìm một gia sư phù hợp sau giờ học là một thách thức gần như là một thách thức to lớn.

Như trước đây, làm như vậy rất tốn kém. Nhưng giờ đây, tiền không phải là yếu tố duy nhất, vì hầu hết cơ sở dạy thêm đã sụp đổ chỉ sau một đêm khi thông báo của Ủy ban Giáo dục ở Bắc Kinh về việc đình chỉ các cơ sở dạy thêm được ban hành.

Thông báo này đã giáng một đòn mạnh vào các cơ sở đào tạo ngoại tuyến bùng nổ trong thời kỳ đại dịch. Những dịch vụ còn sót lại hầu hết đều hoạt động ngầm.

Trong hơn hai năm kể từ khi Bắc Kinh cải tổ hệ thống giáo dục với chính sách "giảm gấp đôi" - đặt ra những hạn chế nghiêm ngặt về số lượng và độ khó của bài tập về nhà cũng như phạm vi và quy mô của việc dạy thêm hoặc dạy thêm sau giờ học, các bậc phụ huynh và các nhà nghiên cứu đã đã phát hiện ra khoảng cách ngày càng lớn về kết quả học tập giữa các học sinh thuộc các nền tảng khác nhau.

Huang Bin, giáo sư tại Viện Giáo dục Đại học Nam Kinh, cho biết: "Nhưng trẻ em từ những gia đình có điều kiện thuận lợi vẫn có thể tìm được dịch vụ. Giá có thể tăng nhưng những gia đình này vẫn đủ khả năng chi trả".

Kết quả là, sự chênh lệch về đầu vào của học sinh từ các nền tảng khác nhau lại càng trở nên trầm trọng hơn. 

Những quan sát của Huang lặp lại những phát hiện trong một nghiên cứu của nhóm các nhà nghiên cứu tại Đại học Bắc Kinh về những nỗ lực của chính phủ nhằm giảm gánh nặng thời gian và mức độ căng thẳng của sinh viên, đã làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng giáo dục trong một thời gian dài.

Chính quyền Trung Quốc đã ban hành một loạt chỉ thị nhằm giảm bớt khối lượng học tập của trẻ em bắt đầu từ những năm 1990, nhưng việc thực hiện các chính sách này chỉ được giải quyết triệt để năm 2021. 

Phân tích gần 15.000 gia đình từ 25 tỉnh, thành phố từ năm 2008 đến 2018, các nhà nghiên cứu của Đại học Bắc Kinh phát hiện ra rằng trẻ em từ các gia đình thuộc nhóm thu nhập thấp nhất có khả năng được nhận vào trường trung học phổ thông thấp hơn 9,3% sau khi thay đổi chính sách.

Ngược lại, theo nghiên cứu, những người thuộc nhóm top đầu có khả năng được nhận vào các trường trọng điểm cao hơn 5,3%. Những phát hiện này được công bố trên tạp chí Kinh tế hàng quý Trung Quốc số tháng 5.

Bất bình đẳng gia tăng

Các nhà nghiên cứu của Đại học Bắc Kinh nhận thấy rằng kết quả khác nhau trong việc tuyển sinh có mối tương quan với khoảng cách lớn về đầu vào. 

Đối với các gia đình nghèo hơn, chi phí giáo dục giảm 21% và thời gian học của trẻ em giảm hơn 9 giờ/tuần, trong khi ở những gia đình khá giả hơn, chi phí tăng 66% và thời gian học tăng hơn 10 giờ/tuần.

Học sinh ở Trung Quốc được hưởng 9 năm giáo dục bắt buộc. Sau khi hoàn thành, họ phải tham gia một kỳ thi cực kỳ khó khăn, được gọi là zhongkao (Cao Khảo) để được nhận vào trường trung học phổ thông. Ở đó, họ dành ba năm trước khi cạnh tranh để giành được một suất học đại học.

Tan, người mẹ đến từ Quảng Đông, cho biết cô đã tìm được cho con trai mình một gia sư tiếng Anh trực tuyến vào đầu năm nay vì cậu bé sắp thi vào zhongkao "nhưng chúng tôi đã bỏ học chỉ sau vài buổi học vì nó quá đắt đối với tài chính vợ chồng tôi", cô nói.

Cô cảm thấy rằng nguồn lực hạn chế của mình đang kéo cậu bé xuống khi cậu cố gắng đạt được thành tích - cậu đã học đủ tốt để được ghi danh vào một trong hai trường trung học trong quận, nhưng ước mơ của cậu là được theo học tại một trường xếp hạng hàng đầu trong một thành phố lớn hơn. 

Một bà mẹ ở Thượng Hải - Shirley Dai đã cố gắng tránh những điều hối tiếc đó. Với mức thu nhập cao, cô đã đảm bảo rằng cô con gái 11 tuổi của mình luôn học trước chương trình giảng dạy và được học thêm ngoài giờ, ngay cả sau khi chính phủ áp dụng biện pháp hạn chế dạy kèm.

Con gái của cô, đang theo học tại một trường tư thục hàng đầu ở trung tâm thành phố Thượng Hải, đã học thêm sau giờ học mỗi ngày với gia sư tại nhà kể từ mùa thu năm ngoái.

Gia sư tại nhà cũng là bất hợp pháp theo những thay đổi chính sách, nhưng rất khó theo dõi. Dai cho biết khoản đầu tư của cô vào việc dạy thêm đã mang lại một số thành quả - con gái cô vượt trội hơn hầu hết các bạn cùng lớp, ít nhất là ở thời điểm hiện tại.

Mặc dù không chắc chắn liệu cô có thể duy trì nó vô thời hạn hay không, Dai cho biết cô vẫn cam kết. "Chắc chắn tôi sẽ tiếp tục chi tiêu cho vấn đề này miễn là chúng tôi cảm thấy thoải mái về mặt tài chính". 

Cải cách đánh giá 

Chu Zhaohui, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Khoa học Giáo dục Quốc gia, một tổ chức trực thuộc Bộ Giáo dục, cho biết, để tránh khoảng cách đáng kể do hoàn cảnh của hai gia đình gây ra, các cơ quan giáo dục nên cải cách cách đánh giá học sinh.

Ông nói: "Chúng ta nên xem xét lý lịch của học sinh, chẳng hạn như họ đến từ một trường học tốt ở thành phố lớn hay một trường nghèo ở vùng nông thôn, khi chấm điểm cho họ trong một bài kiểm tra".

Tuy nhiên, tiến độ cải cách như vậy vốn đòi hỏi sự đánh giá độc lập ngoài nhà trường hoặc cơ quan giáo dục, và nó không tương thích với hệ thống giáo dục hiện có ở Trung Quốc. 

Đối với phụ huynh, một phương pháp trực tiếp hơn là thúc đẩy cải cách từ trường học. 

Theo một cuộc khảo sát trên 1.300 phụ huynh được công bố, hơn 60% phụ huynh có con học tiểu học và trung học cho biết họ muốn các trường cung cấp nhiều hoạt động ngoại khóa hơn. Giáo viên có thể quan tâm nhiều hơn đến những học sinh tụt hậu về mặt học tập. 

Họ cũng bày tỏ hy vọng rằng học sinh ở vùng sâu vùng xa sẽ được tiếp cận tốt hơn với các nguồn lực giáo dục.

Huang, giáo sư Nam Kinh, cho biết các trường học ở vùng nông thôn Trung Quốc đã cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị nhưng vẫn thiếu giáo viên có trình độ.

Ông nói: "Chúng ta có thể xây dựng một ngôi trường đẹp cho vùng nông thôn trong thời gian ngắn, nhưng việc tuyển đủ giáo viên chất lượng vẫn là một vấn đề khó khăn. Vấn đề lớn nhất đối với giáo dục Trung Quốc hiện nay là sự thiếu hụt trầm trọng nhân lực có trình độ về giảng dạy ở những nơi còn nghèo khó và lạc hậu". 

Các trường học ở nông thôn phần lớn đang gặp khó khăn trong việc thu hút nhân tài vì mức lương thấp mà họ đưa ra.

Ông giải thích: "Ngành giáo dục của chúng tôi cạnh tranh với các khu vực công và tư nhân khác để có được lao động chất lượng. Chỉ khi giá thầu đủ cao và mức thù lao cho giáo viên ở nông thôn, vùng sâu vùng xa đủ lớn thì lao động chất lượng cao mới có thể được thu hút vào các trường cơ sở". 

(Nguồn: SCMP)