Theo thông tin từ Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai loại cây mà bệnh nhân đã sử dụng được xác định là cây me đất hoa tím (tên khoa học: Oxalis corymbosa DC.). Bệnh nhân kể lại: "Trưa hôm đó, tôi dọn vườn và nhổ được một rổ to cây me đất tím, khoảng nửa kg, to cỡ bó rau muống. Tôi lấy cả rễ trắng với từng chùm củ, có củ to bằng ngón tay út, rửa sạch rồi đun với 1,5 lít nước cô đặc lại còn 600ml để uống. Nước có vị chát, chua, mặn dù không cho thêm gì. Tôi uống 2 cốc, mẹ tôi 85 tuổi uống 1 cốc. Uống xong một lúc thì thấy khó chịu, buồn nôn và nôn ra dịch. Sáng hôm sau vẫn sinh hoạt bình thường nhưng mệt, đau đầu, choáng. Sau hai ngày thì người mệt lả, ăn không ngon nên tôi vào viện kiểm tra."

Bác sỹ Trung tâm Chống độc thăm khám cho bệnh nhân.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, các bác sĩ Trung tâm Chống độc cho biết, thời điểm nhập viện bệnh nhân tỉnh táo, không sốt, không yếu liệt, không buồn nôn, không đau bụng, chủ yếu đau đầu âm ỉ. Tiền sử bệnh nhân chỉ mắc thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm nước tiểu và máu cho thấy chỉ số creatinine của bệnh nhân cao gấp nhiều lần so với mức bình thường, một dấu hiệu rõ ràng của tổn thương thận và suy thận cấp.

Các bác sĩ cũng cho biết, mẫu cây mà bệnh nhân mang đến đã được gửi đi giám định và xác định là cây me đất hoa tím. Kết quả xét nghiệm tại Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia cho thấy mẫu cây này chứa axit oxalic. Đây chính là nguyên nhân gây ra tình trạng suy thận cấp ở bệnh nhân do đã uống một lượng lớn.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết: "Axit oxalic là một tác nhân gây tổn thương thận, suy thận nếu dung nạp vào cơ thể với lượng lớn. Tình trạng nặng hơn có thể gây ngộ độc cấp tính và dẫn đến tử vong. Trung tâm từng tiếp nhận bệnh nhân ngộ độc axit oxalic do uống trực tiếp hóa chất này. Tuy nhiên, đây là trường hợp đầu tiên chúng tôi ghi nhận bệnh nhân bị ngộ độc và suy thận do uống một loại cây chứa axit oxalic. Chúng tôi cũng chưa tìm thấy báo cáo hay nghiên cứu nào tương tự trong y văn thế giới."

Axit oxalic là một axit hữu cơ có tính axit mạnh, gấp khoảng 10 nghìn lần axit acetic. Ở điều kiện thường, axit oxalic tồn tại ở dạng tinh thể, dễ tan trong nước, tạo dung dịch không màu, có vị chua. Ở liều cao, axit oxalic có thể gây kích thích niêm mạc ruột và với hàm lượng 4-5g nguyên chất có thể gây ngộ độc cấp tính, thậm chí tử vong. Liều ngộ độc (LD50) của axit oxalic nguyên chất ước tính khoảng 378 mg/kg thể trọng. Sự kết hợp của axit oxalic với canxi tạo ra canxi oxalat, có thể gây kết tủa lắng đọng tạo thành sỏi ở các cơ quan tiết niệu, gan, mật, tụy hoặc đọng lại ở các khớp xương.

Cây me đất bệnh nhân hái đun nước uống dẫn đến suy thận (mẫu do bệnh nhân cung cấp).

Axit oxalic có thể tìm thấy trong nhiều loại rau, củ, quả quen thuộc như khế, chanh, nho, me, củ cải đường, ca cao, cải bó xôi, lá chè, cải thìa, cần tây... Vị chua, chát là dấu hiệu dễ nhận biết của thực phẩm chứa axit oxalic. Tuy nhiên, việc tiêu thụ các loại thực phẩm này hàng ngày với lượng thông thường không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Riêng cây me đất vốn nổi tiếng chứa axit oxalic với hàm lượng có lẽ cao hơn các loại cây khác.

BS Nguyên nhấn mạnh, đây là một ví dụ điển hình về việc một loại cây cỏ, dù được cho là có thể ăn uống bình thường, nhưng khi sử dụng quá nhiều cũng có thể dẫn đến ngộ độc. Ông cũng cảnh báo về việc tự ý sử dụng cây cỏ để chữa bệnh dựa trên những thông tin không chính thống trên mạng hoặc truyền miệng. Theo BS Nguyên, khi có vấn đề về sức khỏe, người dân cần đến các cơ sở y tế để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị đúng cách, kể cả khi tìm đến các phương pháp y học cổ truyền thì cũng cần được thực hiện bởi những người hành nghề có chuyên môn và được cơ quan quản lý công nhận.