Tổng thống Zelensky đã đặt ưu tiên ngoại giao hàng đầu của Ukraina là thuyết phục Washington và các thủ đô phương Tây khác cho phép nước này tấn công các căn cứ không quân và các địa điểm quân sự khác nằm sâu trong lãnh thổ Nga được sử dụng để tiến hành các cuộc tấn công chống lại Ukraina.

Nhà lãnh đạo Ukraina nói: "Mỹ, Anh, Pháp và các đối tác khác có đủ sức mạnh để giúp chúng tôi ngăn chặn khủng bố".

Vấn đề đã gây chia rẽ trong các đồng minh của Kiev: Anh và Pháp mong muốn cho Ukraina tấn công các mục tiêu quân sự nằm sâu trong lãnh thổ Nga trong khi Mỹ và Đức phản đối.

Zelensky đang đề cập đến những khả năng nào?

Ukraina đã được chuyển giao tên lửa có tầm bắn lên tới 300 km nhưng được thông báo rằng chúng không thể được sử dụng để tấn công các mục tiêu ở Nga.

Chúng bao gồm phiên bản tầm xa của Hệ thống tên lửa chiến thuật quân đội phóng từ mặt đất hay ATACM do Mỹ cung cấp vào năm trước và tên lửa hành trình phóng từ trên không Storm Shadow do Anh-Pháp chế tạo, được Pháp gọi là Scalp-EG, mà Paris và London bắt đầu cung cấp vào năm ngoái.

Kyiv muốn tên lửa Taurus do Đức sản xuất, có tầm bắn 500 km, gấp đôi Storm Shadow và có đầu đạn mạnh hơn. Nhưng Berlin cho đến nay vẫn từ chối cung cấp chúng.

Ukraina cũng muốn có quyền sử dụng các máy bay chiến đấu F-16 mới được giao - do Mỹ sản xuất nhưng do Đan Mạch và Hà Lan cung cấp và sắp tới là Na Uy và Bỉ - để ném bom các mục tiêu ở Nga.

Tại sao Ukraina cần những tên lửa này để tấn công mục tiêu ở Nga?

Ông Zelensky cho biết Ukraina cần có khả năng tấn công sâu qua biên giới để "bảo vệ Ukraina khỏi tên lửa và bom dẫn đường của Nga, ngăn chặn việc Nga chuyển quân và chống lại áp lực của kẻ chiếm đóng trên các chiến tuyến then chốt".

Điều đó có nghĩa là tấn công các căn cứ không quân, các nút hậu cần, trung tâm chỉ huy và kiểm soát cũng như các đội quân.

Lực lượng vũ trang Ukraina đã đạt được một số thành công đáng chú ý khi tấn công các sân bay, kho vũ khí, kho nhiên liệu và tổ hợp phòng không của Nga bằng cách sử dụng máy bay không người lái tự chế với tầm bắn lên tới 1.000 km.

Nhưng tên lửa phương Tây nhanh hơn, chính xác hơn, khó đánh chặn hơn và có thể mang tải trọng lớn hơn nhiều so với máy bay không người lái.

Tại sao các đồng minh của Kiev lại miễn cưỡng như vậy?

Tóm lại là vì chính quyền Biden và Thủ tướng Đức Olaf Scholz lo ngại về nguy cơ leo thang nếu vũ khí phương Tây tấn công vào chính nước Nga.

Ukraina và những người ủng hộ diều hâu hơn cho rằng Washington và Berlin đã nhiều lần viện dẫn nguy cơ khiêu khích Điện Kremlin để biện minh cho việc không gửi tên lửa chính xác, xe tăng và máy bay chiến đấu F-16 cho Ukraina. Nhưng mỗi lần những vũ khí đó cuối cùng được cung cấp, những lời đe dọa của Moscow đều không có tác dụng.

Tuy nhiên, Washington vẫn kiên trì. "Tất nhiên, chúng tôi lo lắng về sự leo thang", phó phát ngôn viên Lầu Năm Góc Sabrina Singh cho biết hồi đầu tháng này. "Vì vậy, chỉ vì Nga không phản hồi điều gì đó không có nghĩa là họ không thể hoặc sẽ không thể trong tương lai".

Còn Anh và Pháp thì sao?

London đã thuyết phục Washington trong nhiều tháng rằng Ukraina có thể bắn Storm Shadows của Anh vào các mục tiêu ở Nga.

Những số liệu có uy tín đã nói với FT rằng chính phủ Anh đã gửi yêu cầu tới cả Washington và Paris vào đầu mùa hè này để thực hiện điều đó.

Chính quyền Biden đã phủ nhận việc từ chối cấp phép. Một người quen thuộc với tình hình cho biết: "Ý tưởng về quyền phủ quyết quá mạnh mẽ. Tuy nhiên, Downing Street thừa nhận rằng cần có sự đồng thuận giữa các đồng minh phương Tây về một vấn đề gây tranh cãi như vậy và họ nên hành động theo từng bước.

Một vấn đề cần cân nhắc khác là tên lửa Storm Shadow có thể yêu cầu quyền truy cập vào cơ quan tình báo, giám sát và trinh sát của Mỹ ở những khu vực mà Nga đang gây nhiễu tín hiệu GPS mà vũ khí sử dụng để nhắm mục tiêu, theo người quen thuộc với các cuộc thảo luận.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hồi tháng 5 đã ủng hộ việc Ukraina tấn công lãnh thổ Nga bằng tên lửa của Pháp. "Chúng ta nên cho phép người Ukraina vô hiệu hóa các cơ sở quân sự... từ nơi Ukraina bị tấn công", ông nói. Ông nói thêm rằng họ không được phép tấn công các mục tiêu hoặc cơ sở dân sự khác.

Khi được hỏi liệu đây có còn là quan điểm của Pháp hay không, người phát ngôn của cung điện Elysée đã chuyển FT trở lại bình luận của tổng thống.

Liệu Kiev có được phép sử dụng tên lửa tầm xa ở Nga?

Rất có thể. Trong những lần trước, Anh và Pháp đã tiến lên phía trước khi Mỹ vẫn còn dè dặt. Họ là những người đầu tiên cam kết cung cấp xe tăng phương Tây cho Ukraina. Và họ đã cung cấp tên lửa hành trình vào năm ngoái khi Washington vẫn từ chối gửi ATACMS tầm xa.

Anh đơn phương cho phép Kyiv sử dụng Storm Shadows nhằm vào các tàu và cơ sở hải quân của Nga ở Crimea bị chiếm đóng gây hậu quả tàn khốc khi Mỹ vẫn còn nghi ngờ về các cuộc tấn công của Ukraina trên bán đảo. 

Grant Shapps, người từng giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng cho đến tháng 7, được cho là đã thúc đẩy mạnh mẽ để Kyiv có thể sử dụng công nghệ này.

Một nhân vật của Whitehall cho biết: "Hoa Kỳ đã không cho phép hoặc không cho phép việc sử dụng trong trường hợp đó".

Chính sách của Mỹ cũng có xu hướng phát triển – mặc dù có độ trễ. Nó hài lòng với xe tăng và gần đây hơn là ATACMS tầm xa. Loại thứ hai đã được sử dụng vào đầu năm nay để tấn công Crimea. Berlin cũng không hài lòng với xe tăng nhưng vẫn giữ vững quan điểm về xe tăng.

Washington trong những tháng gần đây đã chuyển sang tấn công các mục tiêu ở Nga gần biên giới Ukraina. Khi lực lượng Nga tiến hành một cuộc tấn công vào khu vực Kharkiv của Ukraina, Kyiv phàn nàn rằng họ không được phép sử dụng thiết bị của phương Tây để tấn công các đội hình quân đội, trung tâm chỉ huy và kiểm soát hoặc hậu cần của Nga ngay bên kia biên giới. 

Mỹ đã điều chỉnh chính sách của mình, cho rằng Ukraina có thể tấn công các mục tiêu gần biên giới đang được sử dụng để hỗ trợ cuộc tấn công của Nga.

Ukraina đã sử dụng tên lửa dẫn đường chính xác Himars của Mỹ, có tầm bắn thông thường khoảng 80 km, và áo giáp của phương Tây trong cuộc tấn công gần đây vào khu vực Kursk ở miền Tây nước Nga. 

Ukraina cũng sử dụng các phương tiện chiến đấu do Đức, Mỹ và Anh sản xuất; cả Berlin và Washington đều cho biết việc triển khai bộ thiết bị phương Tây nằm trong các điều khoản đã thỏa thuận.

(Nguồn: Financial Times)