SAF là gì? 

Ngành hàng không đặt kỳ vọng đến năm 2050 sẽ chấm dứt phát thải CO2. Để đạt được mục tiêu này, họ đang nghiên cứu phát triển các công nghệ động cơ và thiết kế máy bay mang tính cách mạng, các loại nhiên liệu thay thế và những cải tiến khác trong khâu vận hành.

Thành quả lớn nhất hiện tại là SAF (Sustainable Aviation Fuel: Nhiên liệu hàng không bền vững), một loại nhiên liệu phản lực phát thải ít hơn so với sản phẩm truyền thống. 

Nhà máy sản xuất nguyên liệu sinh học Phần Lan Neste vào tháng 5 đã chi 1,6 tỷ euro (1,7 tỷ USD) để hoàn thành việc mở rộng nhà máy tại Singapore và bắt đầu sản xuất nhiên liệu hàng không bền vững.

Loại nhiên liệu xanh này được sản xuất từ các vật liệu gốc thực vật, dầu ăn, mỡ, chất béo, cồn, chất thải, CO2 thu giữ và các nguyên liệu thay thế khác. SAF có thành phần tương tự như loại nhiên liệu hàng không phổ biến nhất hiện nay, nhưng điểm khác biệt chính là thay vì được sản xuất từ dầu thô, nó được tạo ra từ các nguồn tái tạo giúp thu giữ CO2 từ khí quyển và một số nguồn khác. 

Điều này giúp giảm lượng khí thải CO2 trong toàn bộ vòng đời SAF từ khâu sản xuất, xử lý và phân phối so với các nhiên liệu gốc hóa thạch.

Theo Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), sản lượng SAF toàn cầu đến năm 2022 cao hơn 300 triệu lít một chút. Trong khi Neste phụ thuộc vào dầu ăn và mỡ động vật, các nhà sản xuất SAF khác thường tạo ra nguyên liệu từ chất thải nông nghiệp và chất thải rắn đô thị.

Sami Jauhiainen, người được phân quyền chủ tịch điều hành mảng kinh doanh hàng không tái tạo của Neste, cho biết rằng nhà máy lọc dầu cũng sẽ nâng cao năng lực xử lý nguyên liệu thô để xử lý các nguyên liệu phức tạp hơn.

Dẫu vậy, sản lượng SAF hiện nay chưa đáp ứng được 1% nhu cầu nhiên liệu hàng không toàn cầu, đồng thời giá thành cũng đắt hơn so với nhiên liệu truyền thống. Cần phải có thêm nhiều cơ chế khuyến khích phát triển kinh tế trên toàn thế giới để thúc đẩy nguồn cung SAF.

Kohei Yoshikawa, giám đốc làm việc trong nhóm khử cacbon tại All Nippon Airways (ANA), bày tỏ cảm giác khủng hoảng: "Nếu chúng ta không thể tuân thủ các quy định về môi trường toàn cầu, chúng ta sẽ không thể lái máy bay trong tương lai".

Tay chơi mới trên thị trường 

Chính phủ châu Âu và Mỹ đang đi đầu trong việc thiết lập các chương trình nghị sự về tính bền vững của nhiên liệu hàng không. Vào năm 2021, Mỹ đã thông báo mục tiêu cung cấp đủ SAF cho nhu cầu nhiên liệu hàng không vào năm 2050. Liên Minh châu Âu có quy định rằng tỷ lệ SAF tối thiểu có sẵn tại sân bay của họ EU phải là 34% vào năm 2040 và 70% vào năm 2050. 

Các hãng không có mục tiêu riêng của họ. American Airlines, Air France và nhiều hãng khác đặt mục tiêu thay thế 10% nhiên liệu máy bay của họ bằng SAF vào năm 2030. Ryanair tìm cách cung cấp nhiên liệu cho 12,5% chuyến bay của mình bằng SAF vào năm 2030. 

Hiện tại, các cơ sở sản xuất của SAF tập trung ở châu Âu và Mỹ, giúp các hãng hàng không ở hai khu vực này tiếp cận dễ dàng hơn. Các hãng hàng không châu Á hiện tại cũng có thể mua từ nhà máy lọc dầu của Neste ở Singapore.

Trước đó, ANA mua SAF từ Hà Lan và tiếp nhiên liệu cho máy bay của mình tại sân bay ở Nhật Bản, một quy trình yêu cầu thời gian vận chuyển lâu và chi phí cao. "Việc mua hàng từ Singapore sẽ giảm thời gian và chi phí vận chuyển, lượng khí thải giảm có ý nghĩa rất lớn trong việc bảo vệ môi trường", đại diện ANA cho biết. 

Các khách hàng châu Á khác của Neste như Singapore Airlines và Malaysia Airlines dự kiến cũng sẽ được hưởng lợi tương tự. 

Các hãng hàng không có trụ sở trong khu vực đang tìm kiếm các giải pháp ít gây ô nhiễm hơn. Bên cạnh những lời khen ngợi với Neste, ANA và Japan Airlines (JAL) đã đạt được những lời khen ngợi với nhà sản xuất SAF của Mỹ Raven. Nhà giao dịch Itochu có trụ sở tại Tokyo cũng tham gia vào nhiệm vụ thương mại này. Các đối tác mong muốn bắt đầu mua hàng vào năm 2025.

Korean Air đã ký một biên bản ghi nhớ với Shell để mua và cung cấp SAF tại các sân bay ở châu Á Thái Bình Dương và Trung Đông trong 5 năm bắt đầu từ năm 2026.

Về phía sản xuất, một số sáng kiến đang được tiến hành để kết thúc sản xuất SAF trong nước. Công ty khởi nghiệp công nghệ sinh học Nhật Bản Euglena đã phát triển một SAF có tên là SUSTEO từ hỗn hợp dầu ăn đã qua sử dụng và chất béo chiết xuất từ vi quay Euglena. 

Do nhu cầu về dầu ăn đã qua sử dụng dự kiến sẽ tăng lên, đại diện của Euglena cho biết, "chúng tôi đang nghiên cứu phát triển công nghệ để tăng tỷ lệ Euglena trong trường hợp thiếu dự trữ dầu ăn trong tương lai".

ANA, Toshiba, công ty dầu mỏ lớn của Nhật Bản Idemitsu Kosan và ba công ty khác đang cùng nhau nghiên cứu phát triển SAF. Các đối tượng đang sử dụng công nghệ điện phân để chuyển đổi carbon dioxide thành carbon monoxide.

Cùng với nhà máy ở Singapore đang được mở rộng, Neste sẽ có thể sản xuất 1,5 triệu tấn nhiên liệu SAF mỗi năm vào cuối năm năm 2023. Hiện năng lực của hãng chỉ 100.000 tấn năm. Một trong những trở ngại lớn nhất cho nhiên liệu sinh học là giá thành cao. 

Các công ty Nhật Bản đặt mục tiêu hạ giá thành xuống còn dưới 200 yen/lit, khoảng gần 42.000 đồng, tương đương với giá xăng máy bay hiện nay. SAF với giá thành rẻ và nguồn cung ổn định sẽ giúp tăng sức cạnh tranh của hàng không Nhật Bản. 

Tại Thái Lan, BSGF - một liên doanh giữa Bangchak Corporation, BBGI (chi nhánh công nghệ sinh học của Bangchak) và Thanachok Oil Light - hy vọng sẽ sản xuất 1 triệu lít SAF mỗi ngày từ quý 4/2024.

(Nguồn: Nikkei Asia)