Từng có một khảo sát cho thấy lượng thời gian trò chuyện giữa cha mẹ và con cái: Khoảng 10 phút mỗi ngày, chiếm 34,53%; Khoảng 20 phút mỗi ngày, chiếm 27,14%; Khoảng 30 phút mỗi ngày, chiếm 31,1%; Chỉ 7% trò chuyện hơn một giờ mỗi ngày.

Ảnh minh hoạ

Ngày càng có nhiều trẻ em không muốn giao tiếp với cha mẹ. Trên thực tế, không phải trẻ không muốn nói mà là trẻ nghĩ không thể giao tiếp, điều trẻ phản kháng và bực bội không phải là cha mẹ mà là cách giao tiếp không phù hợp.

Như một câu nói được lưu truyền trên mạng: "Có nhiều bậc cha mẹ dành cả cuộc đời lang thang bên ngoài cánh cửa trái tim của con cái. Họ chưa tìm ra chìa khóa mà lại trách con mình khó giao tiếp".

Nhà tâm lý học trẻ em Adele Farber nói: "Đừng bao giờ đánh giá thấp sức mạnh lời nói của bạn đối với cuộc sống của trẻ". Tình cảm giữa người với người chủ yếu được thể hiện qua ngôn ngữ, chúng ta không thể mong đợi trẻ tìm thấy tình yêu thương trong việc bắt nạt, trách móc hay la mắng. Nếu cha mẹ biết cách giao tiếp, trẻ có thể cảm thấy được yêu thương và thấu hiểu, nâng cao lòng tự trọng. Cha mẹ biết cách giao tiếp, con cái sẽ có sức mạnh nội tâm và lòng can đảm để tiến những bước lớn. Những phước lành của cuộc đời con cái được ẩn giấu trong lời nói của cha mẹ.

Làm thế nào chúng ta có thể giao tiếp để gần hơn với con? Cha mẹ có thể thử ba phương pháp sau đây:

01

Giao tiếp đồng cảm: "Bố/mẹ hiểu con"

Đằng sau mỗi đứa trẻ không chịu giao tiếp là một bậc cha mẹ không thể đồng cảm. Khái niệm đồng cảm dùng để chỉ "khả năng đặt mình vào vị trí, trải nghiệm hoàn cảnh của người khác, để cảm nhận và hiểu được cảm xúc của họ. Nếu cha mẹ sẵn sàng đứng vào vị trí của con, hiểu cảm xúc và quan tâm đến suy nghĩ bên trong của con thì con sẽ cảm thấy được "nhìn thấy", được thấu hiểu, đương nhiên sẽ sẵn sàng cởi mở.

Làm thế nào để giao tiếp một cách đồng cảm? 

1. Hãy chăm chú lắng nghe: Khi trẻ nói chuyện, cha mẹ không nên vội vàng nhận xét, góp ý mà chỉ cần kiên nhẫn lắng nghe và phản hồi đơn giản. Chỉ bằng cách lắng nghe với sự tò mò, chúng ta mới có cơ hội hiểu được ý nghĩa đằng sau hành vi của con mình.

2. Giúp trẻ bày tỏ cảm xúc: Khi cha mẹ lắng nghe, nên cẩn thận nắm bắt cảm xúc hiện tại của con mình mà không cần thêm bất kỳ hướng dẫn nào. Hãy nói ra những trải nghiệm này một cách trung thực, chẳng hạn như: "Mẹ hiểu được những bất bình của con".

3. Sử dụng trí tưởng tượng để thỏa mãn và tôn trọng những hy vọng của trẻ: Không phải mọi nhu cầu của trẻ đều hợp lý, nhưng cha mẹ không nên là người "thẩm phán" đúng sai mà nên cùng trẻ tưởng tượng khung cảnh và để trẻ tự nhiên suy nghĩ về tính khả thi của nó.

Chuyên gia giáo dục Haim Ginot chỉ ra: "Khi trẻ cảm thấy được thấu hiểu, nỗi cô đơn và nỗi đau của chúng giảm bớt. Khi trẻ được thấu hiểu, tình yêu của trẻ dành cho cha mẹ càng sâu sắc hơn".

Điều quan trọng nhất mà cha mẹ cần làm trong giao tiếp với con cái không phải là tận dụng mọi cơ hội để giáo dục chúng bằng những lời nói, mà là chăm chú cảm nhận những gì con cái đang suy nghĩ và cảm nhận.

Chỉ có sự đồng cảm mới có thể đi vào trái tim của một đứa trẻ.

02

Giao tiếp trao niềm tin: "Con có thể làm được"

Cha mẹ thường phàn nàn: Nếu bài tập trở nên khó hơn một chút, trẻ sẽ ngay lập tức yêu cầu giúp đỡ thay vì suy nghĩ thêm; Khi tham gia tập luyện bóng rổ, huấn luyện viên hơi gay gắt là bé không muốn đi nữa; Trong cuộc thi vẽ, đứa trẻ rõ ràng rất thích thú nhưng đã bỏ cuộc vì lo lắng về thành tích kém.

Cha mẹ cũng cố gắng nói "con có thể làm được" thường xuyên hơn nhưng không mấy thành công. Có câu nói: "Trong lòng mỗi người đều có một con sói tốt và một con sói ác. Con nào bạn chọn nuôi sẽ sống sót". Tương tự như vậy, mọi đứa trẻ đều có những trải nghiệm về thành công và thất bại.

Khi trẻ né tránh khó khăn, cha mẹ thường không khỏi chỉ trích. Nhưng họ không biết rằng điều này thực chất càng làm tăng thêm nỗi sợ khó khăn của trẻ.

Ngược lại, nếu cha mẹ giúp con nhớ lại những trải nghiệm vượt qua lo lắng trong quá khứ, cuối cùng đạt được kết quả tốt sẽ nâng cao đáng kể sự tự tin và dũng khí của con. 

Ngoài ra, bạn có thể giúp con mình chia nhỏ các thử thách để giảm bớt khó khăn. Khi trẻ hoàn thành những nhiệm vụ nhỏ và nếm trải niềm vui thành công, trẻ sẽ tự nhiên trở nên tự tin hơn.

Giao tiếp trao quyền thực sự không đơn giản là "con có thể làm được". Thông qua sự chấp nhận chân thành và sự giúp đỡ phù hợp từ cha mẹ, trẻ có thể phát triển lòng dũng cảm và sự tự tin từ bên trong, đồng thời tin tưởng chắc chắn rằng "Tôi có thể làm được".

03

Giao tiếp đánh giá cao: "Con thật tuyệt vời"

Ngày nay, ngày càng nhiều bậc cha mẹ sẵn sàng khen ngợi con mình nhiều hơn nhưng dường như trẻ luôn không đánh giá cao điều đó. Nguyên nhân có thể là vì cách khen của cha mẹ chưa đúng.

Làm thế nào để khen ngợi ai đó một cách chân thành? Nói một cách đơn giản, đó là "lời diễn tả" cộng với "cảm xúc bên trong".

Đầu tiên hãy chỉ ra những lĩnh vực mà trẻ xuất sắc. Ví dụ, “Bố mẹ thấy con đã sử dụng nhiều màu sắc trong bức tranh này và chúng rất hợp nhau. Bạn hẳn phải rất cẩn thận khi chọn màu". Ngoài ra còn có cảm xúc của chính bạn: “Bố mẹ cảm thấy màu sắc của bức tranh này rất hài hòa và dễ chịu khi nhìn vào". 

Giao tiếp đánh giá hiệu quả phải dựa sự chân thành. Cha mẹ sáng suốt có thể phát hiện ra những điểm sáng và những tiến bộ nhỏ của con trong giao tiếp hàng ngày, chân thành bày tỏ sự tán thưởng. Con sẽ dần nâng cao ý thức về giá trị bản thân thông qua những lời khen ngợi. 

Lời khen tốt là sự đánh giá từ trái tim, tập trung vào đứa trẻ và quá trình hơn là kết quả. Ví dụ: "Xin chúc mừng, đây là thành quả của sự kiên trì luyện tập của con. Con phải tự hào về bản thân mình". Sự khẳng định của cha mẹ chính là niềm tin để đứa trẻ tự hào suốt cuộc đời.

Những đứa trẻ lớn lên trong sự khuyến khích sẽ giàu có về mặt tinh thần và có thêm niềm tin để đối mặt với giông bão trong tương lai.