Mỗi mùa thu, những quả bí ngô khổng lồ lại xuất hiện, nhiều quả nặng tới hơn 1.200 kg. Trong khi đó, quả táo lớn nhất thế giới chỉ nặng khoảng 1,8 kg, còn quả việt quất nặng nhất từng được ghi nhận cũng chưa đến 28 gram. Vậy điều gì khiến bí ngô có thể phát triển đến kích thước khổng lồ như vậy?

Theo giáo sư Vikram Baliga, trợ lý giáo sư thực hành làm vườn tại Đại học Công nghệ Texas, bí ngô khổng lồ là một giống đặc biệt của loài Cucurbita maxima, phổ biến nhất là các giống Mammoth và Atlantic Giant, được lai tạo để phát triển với kích thước vượt trội. Đây là những cây có độ sinh trưởng vô hạn, có thể phát triển chừng nào điều kiện cho phép.

“Cây sinh trưởng hữu hạn định chỉ phát triển đến một kích thước nhất định rồi dừng lại, còn cây sinh trưởng vô hạn định thì tiếp tục phát triển vô thời hạn. Vì vậy, bạn sẽ thấy những cây bí ngô lớn, lan rộng, chiếm hết cả sân nhà bạn, và đôi khi đó chỉ là một cây duy nhất”, Baliga cho biết.

Ngược lại, những loài cây sinh trưởng hữu hạn định thường ra quả cùng lúc, thuận tiện cho việc thu hoạch nhưng lại giới hạn kích thước của quả.

Theo bà Jessica Savage, phó giáo sư tại Trường Khoa học và Kỹ thuật Swenson (Đại học Minnesota Duluth), sự khác biệt còn nằm ở chương trình sinh trưởng của từng loài.

“Một số loài thực vật khi phát triển một cơ quan, dù là lá, quả hay hoa, đều có một chương trình giới hạn kích thước”, bà nói. “Nhưng các loài khác, chẳng hạn như bí ngô dường như không có một giới hạn thật sự mạnh mẽ nào ngăn chặn kích thước của chúng, và điều đó cho phép chúng ta lai tạo ra những quả lớn hơn”.

Không bị ràng buộc bởi giới hạn di truyền, cây bí ngô có thể liên tục mọc thêm lá để tạo năng lượng nuôi quả.

Giáo sư Baliga cho biết, người trồng bí thường ngắt bỏ các quả khác để tập trung dinh dưỡng vào một trái duy nhất. Về lý thuyết, cách này cũng có thể áp dụng với các loại trái cây khác, nhưng khi đó giới hạn vật lý sẽ ngăn cản chúng phát triển quá lớn. Ví dụ, một quả đào khổng lồ sẽ rụng khỏi cành trước khi đạt đến trọng lượng như bí ngô, do bị tác động của trọng lực.

Trong khi đó, bí ngô phát triển trên mặt đất, có vỏ cứng vừa phải không những giúp chúng tự nâng đỡ trọng lượng mà còn đủ mềm để giãn nở mà không bị vỡ. Khi còn non, vỏ bí ngô khổng lồ mềm và mỏng, giúp chúng phát triển nhanh chóng. Người trồng thường che bạt để bảo vệ bí khỏi ánh nắng, giữ chúng trong giai đoạn “tăng trưởng mềm mại” càng lâu càng tốt. Ở đỉnh điểm, mỗi quả có thể tăng tới 20 kg mỗi ngày.

Toàn bộ khối lượng khổng lồ đó được nuôi bằng hệ thống mạch dẫn đặc biệt. Savage giải thích: “So với các giống bí khác, bí ngô khổng lồ có nhiều hệ thống mạch dẫn vận chuyển. Tôi thường nghĩ về nó giống như một đường cao tốc. Bạn có thể di chuyển cùng một lượng trên một đường nhỏ, nhưng sẽ bị giới hạn về tốc độ. Nếu muốn vận chuyển nhiều hơn, nhanh hơn… bạn cần nhiều con đường hơn”.

Bí ngô khổng lồ cũng có thời gian phát triển dài bất thường, từ 5 đến 6 tháng, có khi tới 180 ngày. Trong khi đó, táo, đào hay việt quất thường chỉ mất vài tuần từ khi ra hoa đến thu hoạch.

Theo bà Savage, yếu tố quyết định nhất khiến bí ngô khổng lồ đến vậy là bàn tay con người. “Chúng đã được chọn lọc lai tạo trong một thời gian rất dài chỉ vì kích thước, thay vì chọn theo hương vị như các loại thực phẩm khác”.

Bí ngô gắn liền với mùa thu, với Halloween và lễ Tạ ơn, nên được con người quan tâm, chăm chút và lai tạo qua nhiều thế hệ. Nhờ đó, chúng trở thành biểu tượng của sự kỳ vĩ trong thế giới thực vật.