Hà Nội ban hành quy định mới thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học

Nghị định 271/2025/NĐ-CP được Chính phủ ban hành nhằm cụ thể hóa khoản 4, Điều 23 của Luật Thủ đô, tạo hành lang pháp lý cho các trường đại học, viện nghiên cứu và tổ chức khoa học công nghệ công lập tại Hà Nội chuyển giao kết quả nghiên cứu vào sản xuất, kinh doanh.

Theo đó, các cơ sở công lập được phép thành lập, tham gia thành lập hoặc góp vốn vào doanh nghiệp để khai thác, thương mại hóa tài sản trí tuệ và các kết quả nghiên cứu khoa học. Viên chức của các cơ sở này có thể trực tiếp tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp nếu được sự đồng ý của người đứng đầu cơ quan chủ quản.

Nghị định ra đời được đánh giá là bước đi quan trọng nhằm gỡ “nút thắt” lâu nay trong mối quan hệ giữa khu vực nghiên cứu và khu vực sản xuất kinh doanh. Đây cũng là tiền đề để Hà Nội phát triển mạnh mẽ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, nơi các ý tưởng và sáng chế có thể nhanh chóng được hiện thực hóa thành sản phẩm, dịch vụ có giá trị.

Một điểm mới nổi bật là Nghị định cho phép các cơ sở công lập sử dụng nhiều loại tài sản khác nhau để góp vốn, không chỉ giới hạn ở tiền mặt. Nguồn vốn có thể đến từ quỹ phát triển sự nghiệp, quỹ phát triển khoa học và công nghệ, tài trợ hợp pháp, hoặc các quỹ khác được phép sử dụng.

Đặc biệt, quyền sở hữu trí tuệ và kết quả nghiên cứu khoa học được công nhận là tài sản góp vốn hợp pháp. Quy định này mở đường cho việc định giá giá trị tri thức điều vốn khó thực hiện trong thực tiễn trước đây. Việc đưa kết quả nghiên cứu vào doanh nghiệp cũng khuyến khích giới khoa học gắn kết hơn với nhu cầu của thị trường, thay vì dừng lại ở các công trình trên giấy.

Việc sử dụng tài sản của các cơ sở công lập để góp vốn phải đảm bảo tính công khai, minh bạch và tuân thủ pháp luật. Mục tiêu duy nhất được nhấn mạnh là phục vụ thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ thuộc quyền sở hữu của chính cơ sở đó.

Nghị định cũng quy định rõ các trường hợp không được phép góp vốn, như sáng chế mật, đất đai, công trình phục vụ an ninh quốc phòng hoặc tài sản bị cấm chuyển nhượng. Tất cả giao dịch góp vốn đều phải thực hiện nghĩa vụ thuế, phí và báo cáo tài chính đầy đủ, chịu sự giám sát của cơ quan có thẩm quyền.

Đối với các doanh nghiệp được thành lập từ kết quả nghiên cứu, cơ sở công lập có trách nhiệm định kỳ báo cáo tình hình hoạt động và hiệu quả kinh doanh để đảm bảo việc sử dụng tài sản công mang lại lợi ích xã hội, không bị biến tướng thành lợi ích cá nhân.

Thẩm quyền quyết định sử dụng tài sản để góp vốn được trao cho Hội đồng quản lý hoặc Hội đồng trường của cơ sở công lập. Nếu cơ sở chưa có các hội đồng này, người đứng đầu đơn vị có thể quyết định, nhưng phải tuân thủ nguyên tắc tập trung dân chủ và chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Về phương thức định giá, Nghị định yêu cầu các cơ sở công lập lựa chọn đơn vị tư vấn độc lập theo quy định về đấu thầu để xác định giá trị quyền sở hữu trí tuệ hoặc kết quả nghiên cứu. Việc thẩm định giá phải dựa trên quy định pháp luật hiện hành về sở hữu trí tuệ, thẩm định giá và khoa học công nghệ.

Căn cứ vào kết quả tư vấn, cơ quan có thẩm quyền sẽ quyết định giá trị tài sản được sử dụng để góp vốn, đảm bảo phù hợp với giá thị trường tại thời điểm góp vốn và phản ánh đúng giá trị thực của tài sản trí tuệ.

Việc ban hành Nghị định 271/2025/NĐ-CP được kỳ vọng giúp rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng, tạo điều kiện cho các cơ sở công lập chủ động hơn trong khai thác tài sản trí tuệ. Khi quyền góp vốn được mở rộng, các nhà khoa học có thêm cơ hội trực tiếp chứng kiến kết quả nghiên cứu của mình trở thành sản phẩm phục vụ xã hội.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng được hưởng lợi khi có thể tiếp cận trực tiếp với nguồn công nghệ mới, tiết kiệm chi phí nghiên cứu ban đầu. Cơ chế này, nếu vận hành hiệu quả, sẽ góp phần hình thành mô hình hợp tác ba bên giữa nhà nước nhà trường doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế tri thức của Thủ đô.