Maxim Kuzmich Salyutov là một chàng trai cao lớn, vai rộng, vẻ uy nghi. Dáng vóc cơ thể chàng có thể gọi là lực sĩ. Sức mạnh của chàng là vô song. Chàng có thể uốn cong đồng hai mươi kopech, nhổ bật gốc những cây non, dùng răng nhấc bổng được quả cân và thề rằng trên đời này không có người nào dám địch với chàng. Chàng dũng cảm và gan dạ. Người ta chưa thấy có khi nào chàng sợ hãi một điều gì. Ngược lại, người ta lại sợ chính chàng và tái mét mặt mày trước chàng khi chàng nổi giận. Đàn ông và đàn bà kêu ré lên và đỏ bừng mặt khi chàng bắt tay họ: đau quá!! Chất giọng nam trung tuyệt vời của chàng không thể nào nghe được bởi nó vang to át hết… Một người sức mạnh! Tôi chưa từng biết có người nào khác như vậy.

Và cái sức mạnh siêu nhân, kỳ dị đó đã chẳng còn là gì, đã tựa như một con chuột bị giẫm bẹp khi Maxim Kuzmich tỏ tình với Elena Gavrilovna! Maxim Kuzmich tái nhợt, đỏ bừng, run rẩy và không thể đứng dậy khỏi ghế khi chàng buộc phải vắt từ cái miệng to của mình câu nói: “Anh yêu em!”, sức mạnh lụi đi, còn cơ thể thì biến thành một cái bình rỗng không to tướng.

Tranh minh họa: Tào Linh

Chàng tỏ tình trên sân trượt băng. Nàng lướt trên băng nhẹ như một chiếc lông, còn chàng đuổi theo nàng run rẩy, ngây ngất và cất tiếng thì thào. Khuôn mặt chàng lộ vẻ đau khổ… Đôi chân khéo léo, nhanh nhẹn bị khuỵu xuống và díu vào nhau khi buộc phải vạch trên băng một đường đi ngoắt ngoéo… Anh nghĩ là chàng sợ bị từ chối ư? Không, Elena Gavrilovna yêu chàng và khao khát chờ đợi những cử chỉ của trái tim và bàn tay… Nàng là một cô gái tóc vàng nhỏ nhắn, hiền hậu, sẵn sàng cháy lên từng phút vì nóng lòng… Chàng đã ba mươi tuổi, chức tước không cao, tiền bạc không nhiều, nhưng chàng đẹp đẽ, sắc sảo, khéo léo biết bao! Chàng khiêu vũ giỏi, bắn tài… Không ai cưỡi ngựa cừ hơn chàng. Một lần khi đi dạo với nàng chàng đã cho ngựa nhảy qua một con mương mà bất kỳ con ngựa đua Anh quốc nào cũng khó nhảy qua.

Không thể không yêu một con người như thế!

Và bản thân chàng cũng biết là mọi người yêu chàng. Chàng tin vào điều đó. Chàng đau khổ vì một ý nghĩ… Ý nghĩ này bóp nghẹt tâm trí chàng, khiến chàng phát điên, phát khóc, không cho chàng ăn uống, ngủ nghỉ… Nó đầu độc cuộc sống của chàng. Chàng thề nguyền yêu đương, còn nó cứ cựa quậy trong tâm trí chàng và đập vào thái dương chàng.

- Hãy làm vợ anh nhé! - chàng nói với Elena Gavrilovna. - Anh yêu em, yêu điên cuồng, rồ dại!

Nói vậy nhưng chàng lại nghĩ: “Mình có quyền làm chồng của nàng không? Không, mình không có quyền! Nếu như nàng biết mình xuất thân từ đâu, nếu như có ai đó kể cho nàng biết quá khứ của mình, nàng sẽ tát vào mặt mình ngay! Một quá khứ ô nhục, bất hạnh! Nàng, một người con gái quyền quý, giàu có, học thức, sẽ nhổ vào mặt mình, nếu nàng biết mình chỉ là một gã quèn!”.

Khi Elena Gavrilovna bám vào cổ chàng nói lời tình yêu, chàng không cảm thấy mình hạnh phúc.

Cái ý nghĩ đó đầu độc hết mọi thứ… Từ sân băng trở lại nhà, chàng cắn môi suy nghĩ:

“Mình là kẻ đê tiện! Nếu như mình là một người trung thực mình đã phải kể cho nàng biết hết mọi điều… tất cả mọi điều! Trước khi tỏ tình mình cần phải nói cho nàng biết điều bí mật của mình! Nhưng mình đã không làm thế, có nghĩa mình là một tên vô lại, một kẻ đê tiện!”.

Bố mẹ Elena Gavrilovna đồng ý đám cưới của nàng với Maxim Kuzmich. Họ thích chàng lực sĩ: chàng hiếu thảo và là một viên chức chàng mang lại những hy vọng lớn. Elena Gavrilovna cảm thấy mình như đang mơ. Nàng hạnh phúc. Thế nhưng chàng lực sĩ tội nghiệp thì không hề hạnh phúc. Trước ngày đám cưới cái ý nghĩ phải giãi bày đúng lúc cứ giày vò chàng…

Một người bạn biết rõ quá khứ của chàng như lòng bàn tay cũng giày vò chàng… Chàng buộc phải thổ lộ với bạn gần như mọi nỗi lo lắng của mình.

- Hãy mời nàng ăn trưa ở Ermitage! - người bạn nói. - Trong bữa ăn kể hết mọi chuyện… Nào hãy cho tớ vay hai mươi lăm rúp!

Chàng Maxim Kuzmich tội nghiệp trở nên gầy sọm, hốc hác… Hai má chàng hõm xuống, nắm tay nổi gân. Chàng phát bệnh vì nghĩ ngợi. Nếu như không có người phụ nữ yêu dấu chắc chàng đã tự bắn vào mình…

“Mình là đồ vô lại, kẻ ti tiện!” - chàng nghĩ, - Mình cần phải giãi bày với nàng trước đám cưới! Mặc cho nàng có phỉ nhổ vào mình!”.

Nhưng trước đám cưới chàng đã không thổ lộ: không đủ dũng cảm.

Cũng như cái ý nghĩ rằng sau khi thổ lộ chàng sẽ buộc phải chia tay với người phụ nữ yêu dấu đối với chàng còn khủng khiếp hơn tất cả mọi ý nghĩ!...

Ngày cưới đến. Người ta làm phép cưới cho đôi trẻ, chúc mừng họ và ai cũng ngạc nhiên trước hạnh phúc của họ. Chàng Maxim Kuzmich tội nghiệp nhận những lời chúc mừng, uống rượu, nhảy múa, cười đùa, nhưng trông chàng chẳng hạnh phúc chút nào. “Mình phải buộc mình giãi bày thôi, đồ súc vật! Người ta đã làm phép cưới cho hai đứa, nhưng vẫn còn chưa muộn! Hai đứa mình vẫn còn có thể chia tay!”.

Và chàng đã giãi bày…

Khi giờ động phòng hoa chúc đến và đôi vợ chồng trẻ được dẫn vào phòng ngủ, lương tâm và danh dự bắt đầu công việc của mình… Maxim Kuzmich tái người, run rẩy, không còn nhớ gì ai, thở khó nhọc, rụt rè đến bên nàng và nắm lấy tay nàng nói:

- Trước khi chúng ta sẽ thuộc… về nhau, anh cần phải… giãi bày…

- Có chuyện gì với anh vậy, Max! Anh… tái mét cả người rồi kìa! Mà suốt mấy ngày nay anh cứ tái đi thế kia, lại im lặng không nói năng gì… Anh bị ốm à?

- Anh… cần phải kể hết với em mọi chuyện, Lelya... Em ngồi xuống đi… Anh chắc sẽ làm em thương tổn, đầu độc hạnh phúc của em… nhưng biết làm sao được? Nghĩa vụ trước hết… Anh sẽ kể cho em nghe quá khứ của anh…

Lelya mở to mắt và cười mỉm…

- Nào anh kể đi… Nhưng kể nhanh nhanh lên nhé. Mà đừng run thế nữa.

- Anh sinh… sinh ra ở Tam… tam… bốp… Cha mẹ anh không phải người quyền quý và nghèo lắm… Anh sẽ kể em biết anh là gã quèn thế nào. Em sẽ khiếp sợ. Hãy khoan… Em thấy đấy… Anh là một kẻ bần cùng… Khi còn là một đứa bé, anh đã đi bán táo… lê…

- Anh ư?

- Em khiếp rồi phải không? Nhưng, em yêu, đó chưa phải là điều khủng khiếp nhất. Ôi, anh là một kẻ bất hạnh! Cô sẽ nguyền rủa tôi nếu cô biết được!

- Nhưng mà chuyện gì?

- Hai mươi tuổi… tôi đã… đã… hãy tha lỗi cho tôi! Đừng đuổi tôi đi! Tôi đã là… anh hề trong rạp xiếc!

- Anh ư?!? Làm hề ư?

Salyutov lấy tay che khuôn mặt tái ngoét của mình vì nghĩ sẽ bị ăn một cú tát… Chàng gần như sắp ngất đi…

- Anh… làm hề ư?!

Và Lelya lăn ra khỏi chiếc đi văng, nhảy lên, bắt đầu chạy quanh… Chuyện gì với nàng vậy? Nàng ôm lấy bụng… Khắp phòng ngủ dội vang tiếng cười giống như của người động kinh…

- Ha ha ha… Anh là một anh hề? Anh ư? Maxinka… Con bồ câu nhỏ! Trình diễn đi! Hãy chứng minh anh là hề đi! Ha ha ha! Con bồ câu nhỏ!

Nàng lao đến bên Salyutov và ôm lấy chàng…

- Trình diễn đi! Anh yêu! Con bồ câu nhỏ!

- Em cười ư, em bất hạnh? Em khinh ư?

- Hãy làm cái gì đi! Và anh biết đi trên dây chứ? Anh làm đi xem nào!

Nàng ôm lấy chồng, hôn tới tấp lên mặt, dỗ dành thúc giục… Không có vẻ gì là nàng giận dữ… Chàng không thấy gì là phiền hà, sung sướng nhượng bộ yêu cầu của vợ.

Chàng đến bên chiếc giường, đếm đến ba và bắt đầu chổng ngược chân lên trên, trán tì vào mép giường…

- Hoan hô, Max! Làm lại nữa đi! Ha ha! Con bồ câu nhỏ! Nữa nào!

Max nghiêng người nhảy xuống sàn và đi bằng hai tay…

Sáng ra bố mẹ Lelya rất đỗi ngạc nhiên.

- Ai ở phía trên mà gõ thế nhỉ? - họ hỏi nhau. - Đôi trẻ thì còn ngủ… Chắc có lẽ bọn đầy tớ nô đùa. Nghịch đến thế là cùng! Đúng là những bọn khó bảo!

Ông bố đi lên phía trên nhưng không tìm thấy bọn đầy tớ ở đấy. Nhưng ông lại hết sức ngạc nhiên khi nghe thấy tiếng ồn ở trong phòng đôi trẻ phát ra… Ông đứng bên cánh cửa, nhún vai và khẽ mở hé nó… Ngó vào phòng ngủ ông chợt co rúm người lại, suýt ngất đi vì kinh ngạc: giữa phòng ngủ Maxim Kuzmich đang đứng làm động tác nhảy lộn nhào rất nguy hiểm; bên cạnh chàng Lelya đứng vỗ tay. Khuôn mặt cả hai rạng ngời hạnh phúc.

1883.

Ngân Xuyên (dịch từ nguyên văn tiếng Nga)

Anton Pavlovich Chekhov (1860 – 1904) là nhà văn Nga vĩ đại. Ông nổi tiếng về các truyện ngắn (“Người đàn bà và con chó nhỏ”, “Thảo nguyên”, “Phòng số 6”, “Một chuyện đùa”, v.v.) và kịch (“Hải âu”, “Vườn anh đào”, “Cậu Vanya”).