Trong đống đổ nát của ngôi nhà hai tầng của mình, cậu bé Mohammed 11 tuổi gom những mảnh vụn từ mái nhà đổ vào một chiếc thùng và nghiền chúng thành sỏi mà cha cậu sẽ dùng làm bia mộ cho các nạn nhân của cuộc chiến ở Gaza.

"Chúng tôi lấy đống đổ nát không phải để xây nhà mà để làm bia mộ và mồ mả - từ nỗi khốn khổ này đến nỗi khốn khổ khác", cha anh, cựu công nhân xây dựng Jihad Shamali, 42 tuổi, nói khi ông cắt những mảnh kim loại được vớt từ nhà của họ ở thành phố Khan Younis phía Nam, bị phá hủy trong một cuộc đột kích của Israel hồi tháng 4.

Công việc vất vả, có lúc nghiệt ngã. Vào tháng 3, gia đình đã xây dựng một ngôi mộ cho một trong những người con trai của Shamali, Ismail, bị giết khi đang làm việc vặt trong nhà.

Nhưng đó cũng chỉ là một phần nhỏ trong những nỗ lực đang bắt đầu hình thành nhằm giải quyết đống đổ nát do chiến dịch quân sự của Israel nhằm loại bỏ nhóm chiến binh Hamas của Palestine để lại.

Liên Hợp Quốc ước tính có hơn 42 triệu tấn mảnh vụn, bao gồm cả những tòa nhà đổ nát vẫn còn đứng vững và những tòa nhà bị san phẳng.

Con số này gấp 14 lần số lượng đống đổ nát tích tụ ở Gaza từ năm 2008 đến khi chiến tranh bắt đầu một năm trước và gấp hơn 5 lần số lượng còn lại sau Trận chiến Mosul 2016-2017 ở Iraq, Liên Hợp Quốc cho biết.

Chất chồng lên nhau, nó sẽ lấp đầy Kim tự tháp Giza vĩ đại - lớn nhất Ai Cập - gấp 11 lần. Và nó đang nhiều thêm hàng ngày.

Ba quan chức Liên Hợp Quốc cho biết, Liên hợp quốc đang cố gắng giúp đỡ khi chính quyền Gaza xem xét cách xử lý đống đổ nát.

Nhóm công tác quản lý rác thải do Liên Hợp Quốc đứng đầu đang lên kế hoạch cho một dự án thí điểm với chính quyền Palestine ở Khan Younis và thành phố Deir El-Balah ở miền Trung Gaza để bắt đầu dọn dẹp các mảnh vụn ven đường trong tháng này.

Alessandro Mrakic, người đứng đầu Văn phòng Gaza của Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), đồng chủ trì nhóm làm việc, cho biết: "Những thách thức là rất lớn". "Đây sẽ là một hoạt động quy mô lớn, nhưng đồng thời, điều quan trọng là chúng ta phải bắt đầu ngay bây giờ".

Quân đội Israel cho biết các chiến binh Hamas ẩn náu giữa dân thường và sẽ tấn công bất cứ nơi nào họ xuất hiện, đồng thời cố gắng tránh làm hại dân thường.

Khi được hỏi về các mảnh vỡ, đơn vị quân đội COGAT của Israel cho biết, họ nhằm mục đích cải thiện việc xử lý chất thải và sẽ hợp tác với Liên Hợp Quốc để mở rộng những nỗ lực đó. Mrakic cho biết sự phối hợp với Israel rất tuyệt vời nhưng các cuộc thảo luận chi tiết về kế hoạch tương lai vẫn chưa diễn ra.

LỀU GIỮA TÀN TÍCH

Israel bắt đầu cuộc tấn công sau khi phiến quân Hamas tiến vào Israel vào ngày 7/10 năm ngoái, giết chết khoảng 1.200 người Israel và bắt hơn 250 người làm con tin.

Cơ quan y tế Palestine cho biết, gần 42.000 người Palestine đã thiệt mạng trong một năm xung đột.

Trên mặt đất, đống đổ nát chất đống cao phía trên người đi bộ và xe lừa trên những con đường hẹp bụi bặm từng là những con đường đông đúc.

"Ai sẽ đến đây và dọn đống đổ nát cho chúng tôi? Không có ai cả. Vì vậy, chúng tôi tự làm việc đó", tài xế taxi Yusri Abu Shabab nói sau khi dọn đủ mảnh vụn khỏi ngôi nhà ở Khan Younis của mình để dựng một chiếc lều.

Theo dữ liệu vệ tinh của Liên Hợp Quốc, 2/3 công trình trước chiến tranh ở Gaza - hơn 163.000 tòa nhà - đã bị hư hại hoặc san phẳng. Khoảng 1/3 là các tòa nhà cao tầng.

Sau cuộc chiến kéo dài bảy tuần ở Gaza vào năm 2014, UNDP và các đối tác đã dọn sạch 3 triệu tấn mảnh vụn - 7% tổng số hiện nay. Mrakic trích dẫn một ước tính sơ bộ chưa được công bố rằng sẽ tốn 280 triệu USD để dọn sạch 10 triệu tấn, nghĩa là khoảng 1,2 tỷ USD nếu chiến tranh dừng lại bây giờ.

Một ước tính của Liên hợp quốc từ tháng 4 cho thấy sẽ phải mất 14 năm để dọn sạch đống đổ nát này.

XÁC NGƯỜI VÀ BOM CHƯA NỔ

Ông Mrakic cho biết trong mảnh vỡ có chứa các thi thể chưa được tìm thấy, theo Bộ Y tế Palestine, có tới 10.000 thi thể và những quả bom chưa nổ.

Ủy ban Chữ Thập Đỏ Quốc tế cho biết, mối đe dọa là "phổ biến" và các quan chức Liên Hợp Quốc cho biết một số mảnh vỡ có nguy cơ gây thương tích lớn.

Nizar Zurub, đến từ Khan Younis, sống cùng con trai trong một ngôi nhà chỉ còn lại một mái nhà, treo ở một góc bấp bênh.

Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc cho biết, ước tính khoảng 2,3 triệu tấn mảnh vụn có thể bị ô nhiễm, trích dẫn đánh giá về 8 trại tị nạn ở Gaza, một số trại trong số đó đã bị tấn công.

Sợi amiăng có thể gây ung thư thanh quản, buồng trứng và phổi khi hít phải.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã ghi nhận gần một triệu trường hợp nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính ở Gaza trong năm qua mà không cho biết có bao nhiêu trường hợp liên quan đến bụi.

Người phát ngôn của WHO Bisma Akbar cho biết, bụi là "mối lo ngại đáng kể" và có thể làm ô nhiễm nước, đất và dẫn đến bệnh phổi.

Các bác sĩ lo ngại bệnh ung thư và dị tật bẩm sinh do rò rỉ kim loại sẽ gia tăng trong những thập kỷ tới. Người phát ngôn của UNEP cho biết rắn, bọ cạp cắn và nhiễm trùng da do ruồi cát là những vấn đề đáng lo ngại.

THIẾU ĐẤT VÀ THIẾT BỊ

Đống đổ nát của Gaza trước đây được sử dụng để xây dựng cảng biển. Hiện nay Liên Hợp Quốc hy vọng có thể tái chế một phần cho mạng lưới đường bộ và củng cố bờ biển.

UNDP cho biết, Gaza, nơi có dân số trước chiến tranh là 2,3 triệu người chen chúc trong một khu vực dài 45 km (28 dặm) và rộng 10 km, thiếu không gian cần thiết để xử lý.

Các bãi chôn lấp hiện nằm trong khu vực quân sự của Israel. COGAT của Israel cho biết, họ đang ở trong khu vực hạn chế nhưng quyền truy cập đó sẽ được cấp.

Mrakic cho biết, tái chế nhiều hơn có nghĩa là có nhiều tiền hơn để tài trợ cho các thiết bị như máy nghiền công nghiệp. Họ sẽ phải đi qua các điểm băng qua do Israel kiểm soát.

Các quan chức chính phủ báo cáo tình trạng thiếu nhiên liệu và máy móc vì những hạn chế của Israel làm chậm nỗ lực giải quyết vấn đề. Người phát ngôn của UNEP cho biết, quá trình phê duyệt kéo dài là một "nút thắt cổ chai lớn".

Israel không bình luận cụ thể về những cáo buộc họ đang hạn chế máy móc.

UNEP cho biết, họ cần sự cho phép của chủ sở hữu để loại bỏ các mảnh vỡ, tuy nhiên quy mô tàn phá đã làm mờ ranh giới tài sản và một số hồ sơ tài sản đã bị mất trong chiến tranh.

Mrakic cho biết, một số nhà tài trợ đã bày tỏ sự quan tâm đến việc giúp đỡ kể từ cuộc họp do chính phủ Palestine tổ chức ở Bờ Tây vào ngày 12/8 nhưng không nêu tên họ.

Một quan chức Liên Hợp Quốc yêu cầu giấu tên để tránh làm suy yếu những nỗ lực đang diễn ra, cho biết: "Mọi người đều lo ngại liệu có nên đầu tư vào việc tái thiết Gaza hay không nếu không có giải pháp chính trị nào".

(Nguồn: Reuters)