Đáp lại, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói rằng tình trạng dư thừa công suất không tồn tại. Điều gì đang bị đe dọa đối với Trung Quốc và phương Tây?

Ngành công nghiệp ô tô châu Âu đang phải đối mặt với áp lực từ xe điện của Trung Quốc. Trong khi nhiều người tiêu dùng ở châu Âu đang mua xe điện thì chính các thương hiệu Trung Quốc đang thu hút được sự chú ý nhờ các tính năng và giá bán lẻ thấp hơn.

 "Ngành công nghiệp ô tô là một phần rất lớn của nền kinh tế châu Âu", ông Rory Green, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại công ty tư vấn dự báo kinh tế vĩ mô TS Lombard cho biết.

Doanh thu của ngành này chiếm khoảng 7% tổng sản phẩm quốc nội của Liên minh châu Âu. Họ tuyển dụng, trực tiếp và gián tiếp, khoảng 13 triệu người, tương đương khoảng 7% tổng số việc làm của EU.

Ông Green cho biết thêm: "Ngoài ra, về mặt tâm lý, nó là một phần quan trọng trong lịch sử phát triển công nghiệp ở Châu Âu". "Và họ lo lắng khá đúng về sự cạnh tranh của Trung Quốc cả ở châu Âu và toàn cầu".

Chính trong bối cảnh đó, chúng ta có thể hiểu tại sao Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Olaf Scholz và Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen lại nêu ra vấn đề dư thừa công suất trong các cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình trong hai tháng qua.

Cú sốc thương mại với Trung Quốc lớn hơn

Tờ CNA đã ghi lại những ảnh hưởng của cú sốc thương mại đầu tiên với Trung Quốc ở Mỹ trong mùa đầu tiên của When Titans Clash vào năm 2021.

Một nghiên cứu mang tính bước ngoặt của Viện Công nghệ Massachusetts cho rằng gần một triệu việc làm trong ngành sản xuất bị mất và tổng cộng 2,4 triệu việc làm bị mất trong khoảng thời gian từ 1999 đến 2011 là do sự cạnh tranh từ Trung Quốc, quốc gia gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới vào năm 2001.

Tất nhiên, một làn sóng các nhà máy cũng chuyển sang các nước có chi phí thấp khác, và tự động hóa đóng một vai trò trong việc thu hẹp quy mô ngành sản xuất của Mỹ, khiến ngành này mất gần 6 triệu việc làm.

Điều này dẫn đến đủ loại vấn đề xã hội, từ lạm dụng ma túy đến trầm cảm. Và vào năm 2016, ứng cử viên tổng thống khi đó là ông Donald Trump đã tập trung vào lý thuyết sốc về Trung Quốc trong chiến dịch tranh cử của mình, nói rất ít về tự động hóa hoặc tái phân phối thu nhập.

Ông đã thắng cuộc bầu cử đó. Và trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm nay, yếu tố Trung Quốc lại xuất hiện một lần nữa.

Khi Tổng thống Mỹ Joe Biden, Ngoại trưởng Antony Blinken và Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen cũng nêu vấn đề dư thừa công suất, một số nhà kinh tế cảnh báo về một cú sốc khác sắp xảy ra với Trung Quốc, lần này là trong các lĩnh vực sản xuất tiên tiến.

Ông Green nói: "Cú sốc thứ hai ở Trung Quốc có thể còn lớn hơn cú sốc đầu tiên". "Những gì chúng tôi có hiện nay ở Trung Quốc là… 4 thứ. Đầu tiên là chiếm 30% thị phần sản xuất toàn cầu. Thứ hai là mức lương tương đối rẻ.

"Điều thứ ba và đây là điểm mấu chốt: năng lực công nghệ tiên tiến. Và thứ tư: sự hỗ trợ lớn, nhất quán và bền vững của nhà nước cho các lĩnh vực này. Sự kết hợp của 4 yếu tố đó là điều chưa từng có trong lịch sử.

"Cú sốc thương mại thứ hai với Trung Quốc, lần này trong ngành sản xuất tiên tiến… sẽ gây rất nhiều áp lực lên… châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc và (một lần nữa), áp lực lên… Mỹ".

Để đối phó với tình trạng "dư thừa công suất" của Trung Quốc, Biden đã công bố mức thuế mới vào tháng trước đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc. Nhà Trắng cho biết các biện pháp này, bao gồm thuế 100% đối với ô tô điện từ Trung Quốc, nhằm bảo vệ việc làm của người Mỹ.

Phản bác của Trung Quốc

Ở Trung Quốc, mô hình tăng trưởng cũ về phát triển bất động sản và cơ sở hạ tầng không còn được duy trì.

Bắc Kinh đã công bố tầm nhìn "Made in China 2025" gần 10 năm trước và nỗ lực hướng tới khả năng cạnh tranh toàn cầu trong ba lĩnh vực công nghệ sạch: xe điện, tấm pin mặt trời và pin.

Với việc đất nước hiện đang phải đối mặt với tỷ lệ thanh niên thất nghiệp cao và tăng trưởng kinh tế mờ nhạt, ba lĩnh vực công nghệ sạch này đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Nhưng họ phải đối mặt với sự phản kháng nảy sinh từ những tranh chấp về dư thừa công suất.

Trung Quốc đã bác bỏ cáo buộc dư thừa công suất. Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Xie Feng cho biết vào tháng 4: "Trên toàn cầu, năng lực xanh không quá dư thừa nhưng đang khan hiếm trầm trọng. Vấn đề bây giờ không phải là "dư thừa" mà là sự lo lắng thái quá.

"Một mặt kêu gọi ứng phó mạnh mẽ hơn với khí hậu và mặt khác dựng lên các rào cản thương mại xanh sẽ chỉ làm tăng chi phí cho quá trình chuyển đổi carbon thấp của chính một quốc gia và cũng làm chậm quá trình phát triển năng lượng sạch toàn cầu".

Có những người khác ở Trung Quốc có phản bác gay gắt hơn.

Giáo sư quan hệ quốc tế Wang Yiwei, giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế của Đại học Nhân dân Trung Quốc, nói với CNA rằng các cáo buộc dư thừa công suất là một cách để ngăn chặn Trung Quốc tiến lên nấc thang sản xuất.

"Ngành công nghiệp ô tô (ở châu Âu và Mỹ) đang trong tình trạng suy thoái. Họ không thể chấp nhận sự thật là Trung Quốc đang vượt qua họ. Vì vậy, họ chỉ có thể đổ lỗi cho bạn về tình trạng 'dư thừa', đặc biệt là trong năm bầu cử Mỹ này", ông nói.

"Không phải tôi (Châu Âu và Mỹ) hoạt động kém, mà là họ (Trung Quốc) đang làm loạn. Chính họ (Trung Quốc) đã vi phạm các nguyên tắc thị trường.

Ông Wang đặt câu hỏi liệu có thực sự có sự dư thừa ở Trung Quốc hay không.

"Trung Quốc đang đặt mục tiêu đạt được mức phát thải carbon cao nhất và mức độ trung hòa carbon vào năm 2030 (và lần lượt là năm 2060). Nếu chúng ta không quảng bá xe điện thì chúng ta nên làm gì nữa?" ông nói.

Cuộc tranh cãi giữa Trung Quốc, châu Âu và Mỹ diễn ra như thế nào? Có phải chúng ta đang chứng kiến sự khởi đầu của cuộc chiến thương mại giữa châu Âu và Trung Quốc?.

Khi châu Âu tiến hành nhiều cuộc điều tra hơn về các hoạt động thương mại của Trung Quốc và các cuộc tranh luận về bầu cử ngày càng nóng lên ở Mỹ, tôi nghĩ chúng ta đang bước vào một giai đoạn mới trong cuộc cạnh tranh địa chính trị.

Một loạt tranh chấp thương mại mới và định tuyến lại chuỗi cung ứng toàn cầu chỉ mới bắt đầu.

(Nguồn: CNA)