Đơn vị nổi tiếng về việc xuất bản từ điển tại Mỹ - Merriam-Webster vừa đưa ra kết quả sau khi thống kê xu hướng tra cứu từ vựng, theo đó từ "gaslighting" là từ khóa của năm 2022. Nhà xuất bản này cho biết, từ khóa này được tra cứu nhiều đột biến dù không có một sự kiện cụ thể nào gắn liền với nó. 

Từ "gaslighting" lần đầu xuất hiện từ năm 1938, đã từng được sử dụng hồi năm 1938 để đặt tên cho một vở kịch - vở "Gas Light" của nhà biên kịch người Anh Patrick Hamilton. Nội dung kể về hai người kết hôn chỉ sau thời gian ngắn tìm hiểu. Gregory - nhân vật chính của câu chuyện là một người chồng thao túng tâm lý vợ. Những điều mà người vợ nói ra thường bị Gregory bác bỏ và cho rằng đó hoàn toàn là những điều do đầu óc "có vấn đề" của người vợ tự suy diễn, tự huyễn hoặc mà ra.

Ảnh: Business Mirror.

Gregory còn yêu cầu những người giúp việc trong nhà tránh trò chuyện, bàn luận với người vợ "bất thường" của anh ta. Cách đối xử này là một chiêu thức thao túng tâm lý khiến người vợ về lâu dài nghi ngờ chính bản thân mình và những nhận định của mình.

Ông Peter Sokolowski, Tổng biên tập của Merriam-Webster, cho biết: “Đây là từ tiếng Anh được tìm kiếm rất nhiều, đặc biệt trong 4 năm qua, đến nỗi nó thực sự gây ngạc nhiên cho tôi và nhiều người",

Ông Peter Sokolowski cho hay từ này có hàm ý về sự lừa dối có chủ đích. "Một khi người đó nhận thức được sự lừa dối, nó không chỉ là một lời nói dối đơn thuần", ông nói thêm.

"Gaslighting" được hiểu là một chiêu thức thao túng tâm lý áp dụng đối với một cá nhân trong một khoảng thời gian kéo dài, khiến nạn nhân tự nghi ngờ tính chính xác trong những suy nghĩ của bản thân, nghi ngờ cách bản thân nhìn nhận thực tế, nghi ngờ cả những ký ức của chính họ...  Chiêu thức này có thể khiến cá nhân nghi ngờ cả sự vững vàng trong cách tư duy của chính mình, rồi càng lúc càng trở nên phụ thuộc vào người thực hiện hành vi thao túng tâm lý "gaslighting" đối với mình.

Trong các mối quan hệ, "gaslighting" được biết tới như một công cụ để người thao túng tâm lý gia tăng khả năng tác động và tầm ảnh hưởng đối với xúc cảm, suy nghĩ và hành động của nạn nhân

Càng về sau này "gaslighting" được sử dụng bởi các chuyên gia tâm lý để gọi tên một dạng hành vi kiểm soát, thao túng tâm lý kéo dài. Từ này đã được sử dụng nhiều hơn trong ngôn ngữ Anh từ vài năm trở lại đây, nhưng việc nó được tìm kiếm, tra cứu nhiều bất thường trong năm nay. Năm ngoái từ khóa của năm là "vaccine".