Tại Liên hoan phim Cannes 2023 (LHP), chiến thắng lớn thuộc về châu Á, trong đó người Việt có hai đại diện: đạo diễn người Pháp gốc Việt - Trần Anh Hùng và đạo diễn có quốc tịch Việt Nam - Phạm Thiên Ân. Trần Anh Hùng giành giải thưởng Đạo diễn xuất sắc nhất còn Phạm Thiên Ân đoạt giải Ống Kính Vàng tại LHP Cannes 2023.

Trần Anh Hùng - Đạo diễn xuất sắc tại Cannes

Đạo diễn Trần Anh Hùng thắng giải Đạo diễn xuất sắc với bộ phim The Passion of Dodin Bouffant (tạm dịch: Niềm đam mê của Dodin Bouffant). Bộ phim từng được trình chiếu chính tại sự kiện và nhận tràng vỗ tay dài 7 phút. Phim khắc họa câu chuyện thi vị và triết lý về tình yêu, cuộc đời thông qua văn hóa ẩm thực. Phim có sự tham gia của minh tinh Juliette Binoche và tài tử Benoît Magimel. 

Đạo diễn Trần Anh Hùng

Trước khi được tôn vinh tại hạng mục danh giá này, nhà làm phim gốc Việt đã có hơn 30 năm bền bỉ theo đuổi nghệ thuật, gây tiếng vang với các tác phẩm: Mùi đu đủ xanh, Xích lô, Mùa hè chiều thẳng đứng, Rừng Na Uy, Vĩnh cửu… đồng thời giành được nhiều giải thưởng quan trọng tại các liên hoan phim hàng đầu thế giới như Cannes (Pháp) hay Venice (Ý)

Trần Anh Hùng sang Pháp định cư từ sớm, dù xa quê nhưng anh luôn được nuôi dưỡng tình yêu quê hương Việt Nam qua những dòng hồi tưởng của bố mẹ. Sau khi lớn lên anh luôn có niềm yêu thích đặc biệt với việc tìm hiểu về Việt Nam qua sách.

Đạo diễn này từng theo học chuyên ngành Triết học tại một trường đại học ở Pháp nhưng rồi tình yêu với điện ảnh được vun đắp qua những thước phim từng xem đã khiến anh quyết định theo đuổi đam mê nghệ thuật. Trần Anh Hùng được đào tạo tại trường điện ảnh danh tiếng École nationale supérieure Louis-Lumière và bắt đầu dấn thân vào con đường làm phim từ cuối thập niên 1980. Năm 1987, anh chọn thể loại phim ngắn với Người thiếu phụ Nam Xương (La Femme Mariée de Nam Xuong) để làm đề tài tốt nghiệp. 

Dấu ấn đầu tiên trong nghề của Trần Anh Hùng là Mùi đu đủ xanh. Ra mắt tại Cannes, ngay từ tác phẩm đầu tay, đạo diễn tạo dấu ấn đặc biệt. Mùi đu đủ xanh không chỉ thể hiện tình yêu của nhà làm phim đối với quê hương, những ký ức, liên tưởng đẹp đẽ chôn sâu trong tâm hồn mình mà còn là phương tiện để đạo diễn đưa tiếng Việt được vang lên trên màn ảnh quốc tế. Trần Anh Hùng chia sẻ tại Cannes 2023: "Là một nhà làm phim, tôi như được sinh ra một lần nữa ở Cannes trong buổi giới thiệu tác phẩm Mùi đu đủ xanh vào 30 năm trước. Tôi đã rất xúc động khi nghe tiếng Việt được cất lên tại liên hoan phim này, cảm xúc ấy khó có thể miêu tả được"

Sau Mùi đu đủ xanh, Trần Anh Hùng tiếp tục gây tiếng vang với tác phẩm Cyclo (Xích lô) - với sự góp mặt của ngôi sao Hong Kong Lương Triều Vỹ. 

Với bộ phim Mùa hè chiều thẳng đứng (2000) tiếp tục bộ ba (trilogy) về Việt Nam, xoay quanh một gia đình Hà Nội gồm bốn chị em, những ẩn ức trong tình yêu, đời sống vợ chồng được đan xen bằng các khung hình giàu thẩm mỹ về cảnh thiên nhiên, ẩm thực địa phương một lần nữa gây ấn tượng với khán giả. 

Phim The Passion of Dodin Bouffant phim không liên quan đến Việt Nam nhưng Trần Anh Hùng vẫn muốn chọn cái tên gợi nhớ đến cội nguồn của mình. Văn hóa Việt Nam không chỉ có trong tác phẩm mà còn hiện diện trong lối sống, trong những bữa ăn của gia đình anh tại Pháp.

Phạm Thiên Ân - giải Camera vàng

Bộ phim Bên trong vỏ kén vàng (Inside The Yellow Cocoon Shell) của Phạm Thiên Ân (34 tuổi) - phim có quốc tịch Việt Nam duy nhất tranh giải tại Cannes năm nay - nhận giải thưởng Camera vàng (tiếng Pháp: Caméra d'Or) từ hội đồng ban giám khảo.

Phạm Thiên Ân sinh năm 1989. Anh từng giành giải nhì cuộc thi "Làm phim ngắn 48 giờ" năm 2014. Năm 2018, phim ngắn Câm lặng (The Mute) của anh được chiếu tại Liên hoan phim ngắn quốc tế Palm Spring và được chọn tranh giải tại gần 15 liên hoan phim quốc tế tại Winterthur, Tampere, Hong Kong, Encounters, Aspen.

Phạm Thiên Ân lên nhận giải tại Cannes 2023. Ảnh: FBNV

Năm 2019, Phạm Thiên Ân tham dự Cannes lần đầu tiên với phim ngắn Hãy tỉnh thức và sẵn sàng (Stay Awake, Be Ready), giành giải Illy cho "Phim ngắn xuất sắc".

Bên trong vỏ kén vàng kể về nhân vật Thiện. Khi bất ngờ nhận được tin chị dâu qua đời vì tai nạn, Thiện phải về quê nhận trách nhiệm gia đình và bắt đầu có thôi thúc đi tìm người anh trai thất lạc tại miền núi rừng bí ẩn.

Chia sẻ với Dân Việt, Phạm Thiên an nói: "Tôi làm bộ phim này bắt đầu từ sự quan sát, cảm nhận, tìm hiểu văn hóa và nhịp điệu sống giữa đời sống thành thị Sài Gòn và nông thôn vùng cao nguyên Lâm Đồng. Ngoài ra, bộ phim là hành trình nội tâm của một nhân vật, nhân vật đó phản ánh nhiều về tôi trong hiện tại và quá khứ về vấn đề tôn giáo và mục đích sống".

Kịch bản của Bên trong vỏ kén vàng được viết trong ba năm, từ năm 2019 đến ngày đóng máy cuối tháng 3/2022. Đạo diễn quan niệm bầu không khí ẩm ướt trong mùa mưa ở Việt Nam góp phần làm tăng sự mạnh mẽ trong nội tâm nhân vật, đồng thời làm nổi bật màu sắc của thiên nhiên lẫn con người.

Phạm Thiên Ân sinh ra và lớn lên ở Lâm Đồng. Ban đầu khi mới tìm hiểu sâu về điện ảnh, đạo diễn thường mất kiên nhẫn xem phim art-house dài hai, ba tiếng. Tuy nhiên, sau khi theo học công nghệ thông tin ở Sài Gòn, Thiên Ân thấy bản thân không phù hợp nên đã  quyết định học thêm nhiều kiến thức về điện ảnh, tự mày mò cách dựng phim và quay phim. Dần dần, những bộ phim khó xem lại càng khiến anh thích thú và anh đã thử sức mình thực hiện một số bộ phim ngắn.

Năm 2014, đạo diễn giành giải nhì tại cuộc thi Làm phim ngắn 48h ở Việt Nam và chuyển đến Mỹ sống một năm sau đó. Năm 2018, Thiên Ân ra mắt phim ngắn đầu tay Câm lặng (The Mute) và được trình chiếu tại Liên hoan phim ngắn Quốc tế Palm Spring, đồng thời tranh giải ở gần 15 Liên hoan phim Quốc tế như Winterthur, Tampere, Hong Kong, Encounters và Aspen. Nghệ sĩ đã làm ba phim ngắn trước khi thực hiện tác phẩm dài đầu tay.

Với bộ phim ngắn Hãy tỉnh thức và sẵn sàng (Stay Awake, Be Ready), Phạm Thiên Ân đã giành giải Illy cho phim ngắn xuất sắc nhất trong hạng mục La quizaine des cinéastes (Hai tuần lễ đạo diễn), thuộc khuôn khổ Liên hoan phim Cannes năm 2019.