Trương Quốc Vinh - Khi người bay không có chân trời…

01/04/2003 Trương Quốc Vinh vĩnh viễn tạm biệt cuộc đời. 17 năm trôi qua, cứ đến ngày Cá tháng Tư những người yêu điện ảnh lại khóc vì một sự thật…

“Tôi khóc những chân trời
không có
người bay
Lại khóc những người bay
không có
chân trời.”

(Trần Dần)

Vào thập niên 1980 - 1990, màn bạc Hong Kong nổi lên những giai nhân tài tử mà đến thời đại bây giờ khó có được như Lương Triều Vỹ, Trương Mạn Ngọc, Thành Long, Chân Tử Đan, Hồng Kim Bảo, Trịnh Tú Văn, Mai Diễm Phương, Củng Lợi, Chương Tử Di,...Và, trong những cái tên ấy, Trương Quốc Vinh được xem là ngôi sao ưu tú nhất của màn ảnh và nhạc đàn xứ Hương Cảng.

Trương Quốc Vinh - Khi người bay không có chân trời…

Báo chí Hong Kong từng bầu chọn “tứ đại tuyệt sắc” ca ngợi 4 nghệ sĩ có nhan sắc hơn người. Trong số đó, chỉ duy nhất Trương Quốc Vinh là nam thần bên cạnh 3 mỹ nhân: nữ diễn viên Lâm Thanh Hà, hoa hậu Lý Gia Hân, người đẹp Quan Chi Lâm...

Ngày 01/04/2003, cả thế giới bàng hoàng khi biết tin “Người tiên phong của làng nhạc Cantopop” nhảy lầu tự sát từ tầng 24 của khách sạn Đông Phương. Anh qua đời khi vừa tròn 47 tuổi mà không nói một lời tạm biệt. Chọn ngày Cá tháng Tư để ra đi, không ít người lầm tưởng đây chỉ là tin đùa cợt ác ý. Có lẽ, với anh cái chết lúc này như một sự giải thoát, là lần cuối cùng hơi thở nuôi dưỡng nụ cười mãn nguyện với cuộc đời.

 Những vai diễn xóa nhòa bản ngã và cái chết được dự báo

Trong suốt sự nghiệp của mình, Trương Quốc Vinh đóng tất cả 58 phim lớn nhỏ ở nhiều thể loại, nổi bật nhất là: Anh hùng bản sắc, A Phi chính truyện, Bá Vương biệt cơ, Đông Tà Tây Độc, Xuân Quang Xạ Tiết,… Dù cho là vai phụ nhỏ nhoi hay nam chính màn bạc, anh vẫn mang đến cho người xem cảm giác chân thật, diễn mà không diễn như lời đạo diễn Trần Khải Ca từng nhận xét: “Diễn mà như không, Trương Quốc Vinh là số một”.

Là một nam ca sĩ, diễn viên chuyên nghiệp, chỉn chu và sống cả đời vì những vai diễn, Ca Ca (biệt danh mà bạn bè và các fan yêu mến gọi Trương Quốc Vinh) đã phải trải qua thời thơ ấu không hạnh phúc. Trong một số cuộc phỏng vấn, anh chia sẻ: “Tôi không có một thời thơ ấu tươi đẹp. Tranh chấp, cãi vã, và không được sống chung nhà; người chăm lo cho tôi là bà tôi”. “Khi còn nhỏ, điều tôi làm tôi nghĩ đến nhiều nhất là bố mẹ không ở nhà với mình. Với một đứa trẻ, chẳng bao giờ nó có thể hiểu được tại sao bố mẹ mình lại luôn đi vắng. Đôi khi tôi không chịu nổi điều ấy”.

Trương Quốc Vinh - Khi người bay không có chân trời…


Điều đó dường như hằn sâu vào đôi mắt ướt át phù hoa của anh, hằn sâu vào những ánh nhìn khi thăm thẳm lặng lẽ nén nỗi đau của A Phi trong A Phi chính truyện (Day of Being Wild), khi ngơ ngác đầy vọng tưởng về một ai đó sẽ chẳng bao giờ phản bội mình như Trình Điệp Y trong Bá Vương Biệt Cơ (Farewell, My Concubine). Đôi mắt đó thuộc về quá khứ và nhìn thấu những phụ bạc, những đau khổ, để rồi còn đọng lại trong đó là chút xót xa cho chính mình.

Tựa hồ như lời đạo diễn Trần Khải Ca từng kể: “sau khi quay cảnh Đoàn Tiểu Lâu kết hôn với Cúc Tiên, khiến Trình Điệp Y cảm thấy bị tổn thương sâu sắc, chúng tôi quay tiếp cảnh Trình Điệp Y trong đêm đó mang thanh kiếm mà anh hứa tặng cho Tiểu Lâu lúc họ còn thơ ấu. Trên đường mang nó lại cho Tiểu Lâu, anh gặp phải lính Nhật. Camera bắt đầu quay… Tên lính Nhật dùng con dao vén tấm màn lên. Trương Quốc Vinh đang ngồi bên trong chiếc xe kéo, trong lớp hóa trang tả tơi với vệt son lem đỏ như máu nằm gần miệng anh. Nỗi tuyệt vọng và đau khổ hiện lên trong đôi mắt anh thật là buồn thảm… Sau hiệu lệnh “Cắt!”, Trương Quốc Vinh vẫn ngồi đó, bất động và lệ rưng trong mắt. Tôi không dám chạy đến an ủi anh, nhưng ra hiệu cho đèn đóm tắt hết, để anh chìm trong bóng tối… Mãi tới khi ấy tôi nhận ra, phải là một diễn viên như Trương Quốc Vinh, thì mới có thể trao trọn con tim và tâm trí cho vai diễn mà anh sẽ đóng, mà có lẽ nó đã đạt tới một sự chuẩn mực của diễn xuất. Chính sự biểu cảm này trong đôi mắt anh đã giải thích đầy đủ chủ đề của nội dung phim, về sự ám ảnh và phụ bạc".

Trương Quốc Vinh và Trương Mạn ngọc trong
Trương Quốc Vinh và Trương Mạn ngọc trong "A Phi chính truyện"

Cuộc đời đã nợ anh nhiều ân tình, khiến Trương Quốc Vinh phải chịu những nỗi đau dằn vặt, nhưng cũng lại mang cho anh tài năng thiên phú và cả áp lực khó ai có thể chịu đựng được.

Khi nhắc về sự nghiệp điện ảnh của Trương Quốc Vinh, anh đảm nhiệm nhiều thể loại, từ điện ảnh đến truyền hình, từ cổ trang đến kinh dị giật gân hay phim đồng tính. Đỉnh cao của sự nhập thân vào vai diễn phải kể đến kiệt tác Bá Vương Biệt Cơ. Trong phim, anh vào vai Trình Điệp Y - một nghệ sĩ tuồng lấy văn hóa nghệ thuật truyền thống và vai diễn làm lẽ sống. Với thân hình nhỏ nhắn, cử chỉ nho nhã, thanh tao nên Trình Điệp Y được giao diễn vai Ngu Cơ - người thiếp yêu quý của Sở Bá Vương khi thời Hán Sở tranh hùng. Quá đắm mình trong những vai diễn, Trình Điệp Y xóa nhòa ranh giới về bản ngã, giới tính, không còn phân biệt giữa đời thực với sân khấu. Đến cuối cùng, Trình Điệp Y lựa chọn cái chết như Ngu Cơ để trọn vẹn từng giây từng phút con tim đập vì nàng thiếp nước Sở.

Trương Quốc Vinh trong Bá Vương Biệt Cơ
Trương Quốc Vinh trong Bá Vương Biệt Cơ

Nhưng điều khiến người hâm mộ xót xa và ám ảnh nhất về cái chết của Trương Quốc Vinh là vai diễn cuối cùng anh thực hiện: Dị độ không gian (Inner Senses). Trong phim, anh vào vai bác sĩ Chiêm - một bác sĩ gặp vấn đề về tâm lý và đã tìm đến cái chết bằng cách nhảy lầu tự tử.

Trong lúc làm việc, anh đã gặp Chương Hân, một cô gái tin rằng mình có khả năng nhìn thấy ma. Để giúp cô gái vượt qua tình trạng này, A Chiêm đã tiếp cận Chương Hân, đào sâu quá khứ của cô. Nhưng chính anh cũng không ngờ bản thân mình lại phát hiện vấn đề tâm lý của bản thân. Anh xuất hiện những ảo giác về bạn gái cũ. Cuối cùng, A Chiêm chọn cách tự tử để kết thúc vấn đề của mình, cũng bằng cách nhảy lầu.

Cảnh quay này được Trương Quốc Vinh thực hiện nhiều lần khiến bản thân gặp áp lực và bị ám ảnh. Sau khi bộ phim đóng máy, vì quá nhập vai, Trương Quốc Vinh có những biểu hiện vô cùng lạ. Thậm chí anh còn có những hành vi không khác hành động của nhân vật A Chiêm như sợ hãi, ôm tay ôm chân, sử dụng thuốc an thần.

Dị độ không gian đã mang lại cho Trương Quốc Vinh bốn đề cử Nam diễn viên xuất sắc nhất của Giải thưởng Điện ảnh Hồng Kông và Liên hoan phim Kim Mã. Nhưng cũng sau bộ phim này, cả thế giới mất đi một Ca Ca đắm mình trong điện ảnh, thả mình trong những ca từ da diết.

Trong bức di thư để lại, anh nói rằng mình bị trầm cảm và không muốn tiếp tục chịu đau đớn. Đạo diễn Ngô Vũ Sâm của Anh hùng bản sắc từng nói, Trương Quốc Vinh là người có nhiều nỗi lòng thầm kín chẳng bày tỏ cùng ai. Những người thân của Trương Quốc Vinh chia sẻ rằng bản thân anh không thể chấp nhận chuyện mình bị bệnh nặng và rời xa điện ảnh, sân khấu để điều trị. Vốn là người cầu toàn nhưng lại không thể hoàn thành khát khao được cống hiến trọn vẹn cho diễn xuất, ca hát, Trương Quốc Vinh không còn sự giải thoát nào mà lựa chọn cái chết.

Trương Quốc Vinh trong
Trương Quốc Vinh trong "Dị độ không gian"

Vai diễn của Trương Quốc Vinh trong Bá Vương Biệt Cơ và Dị độ không gian là một vai diễn bạo liệt, nhiều nước mắt và dằn vặt. Chiêm ngưỡng anh chìm đắm vào Trình Điệp Y, A Chiêm tựa hồ như chính cuộc đời anh, đắm chìm trong những vai diễn, ám ảnh vì các thước phim và giọt nước mắt của nhân vật. Sự xuất hiện và ra đi của Trương Quốc Vinh đối với người hâm mộ mà nói, có lẽ đúng với mấy câu mà Viên đại nhân trong phim Bá Vương Biệt Cơ nói về Trình Điệp Y: “Một nụ cười mang đến cả mùa xuân. Một giọt lệ làm đen tối đất trời”.

Trời đất lâu bền rồi sẽ tận, tình này muôn thuở vẫn miên man

Những ca từ của bài hát Ánh trăng nói hộ lòng tôi mà Trương Quốc Vinh tặng mẹ và người anh yêu thương nhất là lẽ cũng chính lời miêu tả cho mối tư tình bền chặt giữa nam tài tử cùng người bạn nối khố - Đường Hạc Đức.

Khi còn tại thế, trước khi bắt đầu tình yêu với Đường Hạc Đức, Trương Quốc Vinh từng trải qua hai mối tình, một là tình đầu thời niên thiếu với cô gái Tuyết Lê, sau đó là chuyện tình bị Mao Thuấn Quân từ chối lời cầu hôn. Đến khi gặp Đường Hạc Đức, cả hai gắn bó với nhau không rời.

Đường Đường (tên thân mật của Đường Hạc Đức) ở bên Trương Quốc Vinh từ lúc Ca Ca còn chưa có gì trong tay. Đến khi nổi tiếng, trở thành đại minh tinh, vẫn là con người ấy chờ đợi và ở bên cạnh anh không kể tháng ngày. Ngày còn khó khăn, từng đồng tiền dành dụm Đường Đường đều dành để lo cho Ca Ca. Từng viên thuốc khi đau ốm, từng bữa cơm giản đơn, những chiếc khăn lúc trời lạnh, một tay Đường Đường chăm chút, lo liệu. Ngay cả khi Ca Ca nổi tiếng, Đường Đường vẫn lựa chọn là người đứng đằng sau, chờ đợi nơi cánh gà và ngước nhìn về sân khấu, đưa đón Ca Ca đến trường quay.

 Trương Quốc Vinh hát "Ánh trăng nói hộ lòng tôi"

Báo chí đồn thổi chuyện hai người, chính Đường Đường còn khuyên Ca Ca nên thân mật hơn với các minh tinh nữ để xua tan tai tiếng. Tình cảm mà Đường Hạc Đức dành cho Trương Quốc Vinh vượt ra khỏi những ranh giới và định nghĩa về tình yêu. Anh giống như Lê Diệu Huy của Xuân quang xạ tiết (Happy Together), vạn đời trọn kiếp chờ đợi và lặng lẽ chăm sóc cho người tình chẳng đòi hỏi gì.

Nhưng ai oán thay, tình yêu của họ chỉ có thể hạnh phúc trong bóng tối. Những cái nắm tay, những chiếc hôn và những cái ôm trao nhau âm thầm. Trong tình yêu, có điều gì đau đớn hơn việc tình cảm chính đáng của mình trở thành tội lỗi trong mắt kẻ khác?

Người hâm mộ còn nhớ ngày 04/01/1997 cùng cái nắm tay thế kỷ giữa Trương Quốc Vinh và Đường Hạc Đức. Khi hai người đang dạo phố đêm, bất chợt cánh phóng viên xuất hiện chụp ảnh. Và, thay vì giả vờ như cả hai chẳng có gì, Ca Ca nắm lấy tay Đường Đường kéo thẳng đi một mạch không nhìn lại. Thời điểm đó, Ca Ca có lẽ hiểu vạn cái hôn trong bóng tối không thể bằng cái nắm tay giữa chốn đông người. Năm ấy, anh có bao nhiêu tình yêu, bao nhiêu dũng khí và cả bao nhiêu hy sinh để lựa chọn công khai tình yêu sau nhiều năm ẩn giấu như vậy?

Trong một bài phỏng vấn, Trương Quốc Vinh từng bộc bạch: “Không ai tin là tôi chung thủy với anh ấy như thế, một người đẹp như tôi lại có thể ở bên mãi một người đã 15 năm rồi. Trên thế gian này chỉ có một điều duy nhất chắc chắn, đó là tình yêu của anh ấy dành cho tôi.”

Cái nắm tay thế kỷ giữa Trương Quốc Vinh và Đường Hạc Đức.
Cái nắm tay thế kỷ giữa Trương Quốc Vinh và Đường Hạc Đức.

18 năm bên nhau, cả hai chẳng cần đến nhiều lời mật ngọt, cũng chẳng cần đến những khoa trương không cần thiết. Họ như hai con người lặng lẽ ở bên nhau không rời, lặng lẽ trao nhau tất thảy những yêu thương của một đời, kiên định và chắc chắn như cái nắm tay giữa bầu trời đêm năm nào.

Cho đến khi Ca Ca ra đi chỉ còn Đường Đường ở lại, Đường Đường vẫn sống ở căn nhà mà cả hai từng chung sống, vẫn lưu số điện thoại cũ của Ca Ca, vẫn lái chiếc xe biển số với ba số cuối là 339 - “suốt đời suốt kiếp”. Chỉ một phút giây sâu đậm mà Đường Đường tư niệm đến tận ngày sau, ngay cả khi Ca Ca đã không còn nữa.

Lẽ sống ở trên đời, phải cho đi bao nhiêu và trải qua đau đớn bao lần mới tìm được một người yêu mình suốt đời suốt kiếp như vậy?

Trương Quốc Vinh và Đường Hạc Đức.
Trương Quốc Vinh và Đường Hạc Đức.

Cuộc đời Trương Quốc Vinh tựa như một giấc mộng phù hoa. 47 năm sống trên thế gian Ca Ca chẳng có gì ngoài tình yêu. Một tình yêu dành cho nghệ thuật, dành cho những vai diễn, những khúc ca và dành cho người thân yêu nhất của mình. Nhưng chỉ ánh trăng mới thấu hiểu và nói hộ tiếng lòng của anh, nhân gian vô thường và cũng vô tình...

Trong A Phi chính truyện có một câu thế này: “Có một loài chim không chân. Nó chỉ có thể bay và bay, khi nó mệt, nó ngủ trong gió. Loài chim này chỉ đậu xuống đất đúng một lần. Đó là khi nó chết”. Loài chim đó, mang tên Trương Quốc Vinh.

Trương Quốc Vinh - Khi người bay không có chân trời…

Có lẽ, giây phút anh thả mình từ tầng 24 xuống và nở nụ cười mãn nguyện, anh đã được chắp thêm đôi cánh, sải bay trên bầu trời tự do. Cả cuộc đời Trương Quốc Vinh đã sống ở trên đỉnh vinh quang, đã bay thật xa để thoát khỏi những sợi xích vô hình. Nhưng chỉ đến ngày Cá tháng Tư định mệnh, anh mới tự do trọn vẹn và bứt mình khỏi những định kiến.

Cái chết đối với Trương Quốc Vinh là một sự giải thoát, còn với người ở lại, tâm tình có lẽ gói gọn bằng mấy câu: “Trời đất lâu bền rồi sẽ tận, tình này muôn thuở vẫn miên man.”

Thu Hòa

Bộ ảnh thanh xuân của dàn diễn viên gạo cội TVB khiến nhiều thế hệ 7x, 8x bồi hồi xúc động

Bộ ảnh thanh xuân của dàn diễn viên gạo cội TVB khiến nhiều thế hệ 7x, 8x bồi hồi xúc động

Cùng nhìn lại một phần thanh xuân của chúng ta qua những nhân vật đình đám một thời của TVB