Trong bối cảnh thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ sang kỷ nguyên năng lượng sạch, khoa học vật liệu đóng vai trò nền tảng trong hành trình tìm kiếm những giải pháp bền vững. Đó cũng chính là không gian khoa học mà TS. Linh Lê lựa chọn gắn bó, một nhà nghiên cứu Việt Nam đang từng bước khẳng định tên tuổi trong lĩnh vực Khoa học và Kỹ thuật Vật liệu tại Đại học Stanford, Hoa Kỳ.

TS Linh Lê nhận giải thưởng Chương trình L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học năm 2025

Là một trong ba nhà khoa học nữ xuất sắc nhận Giải thưởng Chương trình L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học năm 2025, TS. Linh gây ấn tượng không chỉ bởi nền tảng chuyên môn vững chắc mà còn bởi hành trình nghiên cứu kiên định, kết hợp tinh tế giữa tư duy lý thuyết và thực nghiệm sâu sắc.

Trong sự nghiệp của mình, chị đã tham gia những dự án trọng điểm thuộc Liên minh Battery500 của Bộ Năng lượng Hoa Kỳ (DOE), đồng thời có các công bố trên các tạp chí hàng đầu như Nature Sustainability. Nghiên cứu của chị tập trung vào đổi mới pin và các hệ thống lưu trữ năng lượng tiên tiến, lĩnh vực được xem là mạch dẫn quan trọng của tương lai giao thông và an ninh năng lượng.

Tại buổi lễ trao giải, TS. Linh Lê chia sẻ rằng nghiên cứu hiện tại của chị hướng vào việc thiết kế các chất điện giải lỏng đa chức năng cho pin Lithium–Lưu huỳnh (Li–S), nhằm giải quyết những điểm nghẽn kỹ thuật then chốt. Với kết quả nghiên cứu đầy triển vọng, chị đã được Hội đồng Giám khảo đánh giá cao và chọn trao giải thưởng danh giá năm 2025.

Phóng viên Phụ nữ Mới đã có cuộc trao đổi với TS. Linh Lê tại lễ vinh danh.

PV: Xin chị chia sẻ khái quát về hướng nghiên cứu trọng tâm mà chị đang theo đuổi tại Stanford?

Linh Lê: Hiện tại, tôi tập trung nghiên cứu các chất điện giải lỏng đa chức năng tiên tiến cho pin Lithium–Lưu huỳnh (Li–S). Mục tiêu chính của nhóm là giải quyết hai thách thức lớn nhất của công nghệ Li–S: sự dịch chuyển polysulfide và sự suy giảm lithium kim loại. Đây là những hiện tượng gây mất dung lượng, giảm tuổi thọ và ảnh hưởng trực tiếp đến tính ổn định của pin. Bằng cách thiết kế hệ điện giải tối ưu về cấu trúc hoá học, chúng tôi hướng tới việc kiểm soát tốt hơn các phản ứng điện hóa, giúp tăng độ bền chu kỳ và nâng cao mật độ năng lượng của pin. Tôi sử dụng kết hợp hai hướng tiếp cận: thực nghiệm nghiêm ngặt và mô phỏng lý thuyết, nhằm nhìn sâu vào bản chất các cơ chế vận hành của pin Li–S.

Niềm vui của TS Linh Lê khi nhận giải thưởng

Cơ duyên nào đưa chị đến với lĩnh vực pin – một lĩnh vực không chỉ khó mà còn vô cùng cạnh tranh? Tôi đến với lĩnh vực này khá tình cờ nhưng lại vô cùng tự nhiên. Khi còn học đại học tại TP. Hồ Chí Minh, tôi gặp một vị giáo sư có ảnh hưởng rất lớn đến lựa chọn nghề nghiệp của mình. Thầy là người truyền cảm hứng, mở ra cho tôi cơ hội tiếp cận các xu hướng nghiên cứu mới và giúp tôi hình dung rõ hơn về tiềm năng của khoa học vật liệu, đặc biệt là công nghệ pin. Nhờ định hướng đó, tôi có cơ hội ra nước ngoài học tập, làm việc và tiếp xúc với nhiều chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực xe điện và lưu trữ năng lượng. Càng tìm hiểu sâu, tôi càng thấy những thách thức khoa học trong lĩnh vực này vừa khó vừa đẹp, đủ hấp dẫn để theo đuổi lâu dài. Và đó chính là động lực khiến tôi gắn bó đến hôm nay.

TS Linh Lê ( giữa) và các đồng nghiệp tại Mỹ.

Chị có thể giới thiệu chi tiết hơn về nghiên cứu đã giúp chị nhận Giải thưởng L’Oréal–UNESCO năm nay?

Chúng ta đang chứng kiến một cuộc chuyển đổi lớn trong ngành giao thông khi xe điện ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, pin Lithium-ion – công nghệ đang thống trị thị trường vẫn có giới hạn về mật độ năng lượng. Điều này khiến quãng đường di chuyển còn phụ thuộc nhiều vào pin, ảnh hưởng đến trải nghiệm của người dùng và sự phát triển của các dòng xe điện mới.

Pin Lithium–Lưu huỳnh (Li–S) được xem là thế hệ pin kế tiếp đầy tiềm năng nhờ khả năng đạt mật độ năng lượng cao hơn nhiều và chi phí thấp hơn. Nhưng công nghệ này đang gặp hai trở ngại quan trọng: hiện tượng dịch chuyển polysulfide và sự suy giảm lithium kim loại trong quá trình hoạt động. Đây là lý do khiến pin Li–S chưa thể được thương mại hóa trên quy mô lớn.

Đề án của tôi tập trung phát triển chất điện giải lỏng đa chức năng với cấu trúc hoá học được thiết kế đặc biệt để giảm thiểu sự hòa tan polysulfide và tăng độ ổn định của điện cực lithium. Chúng tôi sử dụng hệ đồng dung môi và phụ gia chọn lọc nhằm tối ưu hoá các phản ứng điện hóa.

Song song đó, việc kết hợp phân tích thực nghiệm với mô phỏng lý thuyết giúp chúng tôi hiểu rõ cơ chế cải thiện hiệu suất, từ đó đề xuất cấu trúc điện cực và thiết kế pin phù hợp nhất. Mục tiêu cuối cùng là tăng dung lượng, cải thiện độ bền chu kỳ và đưa công nghệ Li–S tiến gần hơn đến thực tiễn thị trường.

TS Linh Lê:" Đề án của tôi tập trung phát triển chất điện giải lỏng đa chức năng với cấu trúc hoá học được thiết kế đặc biệt để giảm thiểu sự hòa tan polysulfide và tăng độ ổn định của điện cực lithium"

Đâu là tiềm năng ứng dụng của nghiên cứu này trong tương lai?

Nếu đạt được các thông số tối ưu, pin Li–S có thể mang lại mật độ năng lượng lên đến khoảng 350 Wh/kg, vượt trội so với nhiều loại pin hiện nay. Tuổi thọ chu kỳ dài hơn cũng là yếu tố quan trọng để công nghệ này có thể được ứng dụng rộng rãi.

Thành công của dự án sẽ góp phần rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn, mở đường cho những dòng pin hiệu suất cao nhưng chi phí phải chăng hơn. Đây sẽ là bước đột phá quan trọng không chỉ cho ngành xe điện, mà còn cho các hệ thống lưu trữ năng lượng quy mô lớn – yếu tố cốt lõi trong việc tăng tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo và hướng tới một tương lai phát thải thấp.

Tôi tin rằng một khi pin Li–S đạt được sự ổn định cần thiết, nó sẽ mở ra chương mới cho việc tích hợp các giải pháp năng lượng bền vững toàn cầu.

Là một nữ khoa học trong lĩnh vực kỹ thuật nặng về thực nghiệm, chị đã gặp phải những khó khăn nào?

Thách thức lớn nhất có lẽ nằm ở cơ hội. Làm việc trong môi trường quốc tế như Mỹ, cơ hội nhìn chung khá công bằng, nhưng vẫn có những định kiến nhỏ tồn tại trong các lĩnh vực khoa học kỹ thuật, khiến phụ nữ không phải lúc nào cũng được trao cùng mức cơ hội như nam giới.

Bên cạnh đó, phụ nữ thường đảm nhận nhiều vai trò hơn trong cuộc sống, từ công việc đến trách nhiệm gia đình, con cái. Điều này đôi khi tạo ra áp lực kép, buộc phụ nữ phải cố gắng nhiều hơn để duy trì sự cân bằng. Nhưng tôi tin rằng nếu có năng lực, sự kiên trì và đam mê thực sự, những rào cản đó có thể được vượt qua. Tôi luôn lựa chọn nhìn vào những cơ hội mà khoa học mang lại và tiếp tục tiến về phía trước.

TS Linh Lê: "Giải thưởng không chỉ là sự ghi nhận từ một hội đồng khoa học uy tín mà còn là nguồn động viên mạnh mẽ để tôi tiếp tục kiên trì, sáng tạo và đóng góp nhiều hơn cho khoa học".

Giải thưởng L’Oréal–UNESCO mang ý nghĩa ra sao đối với hành trình khoa học của chị?

Giải thưởng này là minh chứng cho những nỗ lực bền bỉ trong nhiều năm tôi theo đuổi nghiên cứu. Đó không chỉ là sự ghi nhận từ một hội đồng khoa học uy tín mà còn là nguồn động viên mạnh mẽ để tôi tiếp tục kiên trì, sáng tạo và đóng góp nhiều hơn cho khoa học.

Bên cạnh giá trị cá nhân, tôi hy vọng giải thưởng sẽ góp phần đưa hình ảnh của các nhà khoa học Việt Nam đến gần hơn với cộng đồng quốc tế. Khoa học Việt Nam có rất nhiều gương mặt tài năng và tôi mong rằng những thành quả nhỏ bé của mình có thể góp phần truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, đặc biệt là các nữ sinh muốn theo đuổi con đường nghiên cứu.

Cảm ơn Tiến sĩ!