"Sự khủng khiếp của chiến tranh"

Tác giả của bức ảnh là ông Huỳnh Công Út (Nick Út), phóng viên ảnh người Việt Nam làm việc cho hãng tin Mỹ AP. Ngày 8/6/1972, khi ở Tây Ninh, ông đã nhìn thấy một bé gái trần truồng vừa la hét vừa chạy về phía ông. Cô bị trúng bom napalm (bom được nhồi chất cháy napalm có nhiệt độ cháy 800-1.000 độ C, nhanh chóng giết chết hoặc gây tàn phế ghê gớm cho nạn nhân). Cô bé đã được ông và những người đồng nghiệp đưa đến bệnh viện và được xác định bị bỏng độ ba với 30% diện tích cơ thể, tưởng chừng không qua khỏi.

Bức ảnh của Nick Út nhanh chóng trở thành một biểu tượng cho sự tàn khốc của chiến tranh Việt Nam. Tuy nhiên khi nhìn thấy bức ảnh này, Tổng thống Mỹ Richard Nixon nghi rằng ông Nick Út đã chỉnh sửa để phóng đại sự việc. 

Nói về việc này, ông Nick Út chia sẻ: “Đối với tôi, và rõ ràng là đối với nhiều người khác nữa, tấm ảnh không thể nào thực hơn. Tấm ảnh cũng xác thực như chính cuộc chiến Việt Nam vậy. Sự khủng khiếp của Chiến tranh Việt Nam được tôi ghi lại không cần phải chỉnh sửa”. Năm 1973, Nick Út được trao giải Pulitzer cho bức ảnh. Cùng năm đó, Mỹ chấm dứt can dự chiến tranh Việt Nam.

"Nhà sư tự thiêu"

Bức ảnh do phóng viên ảnh Malcolm Browne của hãng tin AP chụp lại cảnh Hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu trên đường phố Sài Gòn. Browne nhận được tin về sự kiện phản đối chính quyền của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm đàn áp tôn giáo. Sáng 11/6/1983, ông đã chứng kiến khoảnh khắc hai nhà sư dùng can xăng 20 lít đổ lên một vị hòa thượng lớn tuổi đang ngồi tại ngã tư Lê Văn Duyệt - Phan Đình Phùng (nay là đường Cách mạng tháng 8- Nguyễn Đình Chiểu, quận 3, TPHCM),

Bức ảnh “Nhà sư tự thiêu” làm dấy lên nghi vấn về sự liên quan giữa Mỹ với chính quyền Ngô Đình Diệm. Điều này cũng sớm dẫn đến quyết định của chính phủ Mỹ là không can thiệp vào cuộc đảo chính tháng 11/1963. Bức ảnh của Browne được trao giải Pulizer và giải ảnh báo chí thế giới của năm.

Khi nhìn thấy bức ảnh này Tổng thống Mỹ John Kennedy thốt lên: “Không có bức ảnh báo chí nào trong lịch sử lại tạo ra nhiều cảm xúc khắp thế giới như bức này”.

"Hành hình ở Sài Gòn"

Bức ảnh này do phóng viên Eddie Adams của hãng tin AP chụp lại. Ngày 1/2/1968, hai ngày sau cuộc tổng tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân bùng phát, phóng viên Eddie Adams đang đi trên đường thì bắt gặp Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Loan, Tổng giám đốc Tổng Nha Cảnh sát Quốc gia Việt Nam Cộng hòa. Lúc nà Thiếu tướng Loan đang đứng cạnh tù binh quân Giải phóng Nguyễn Văn Lém. Ông thấy tướng Loan giơ khẩu súng lục ổ quay ngang đầu tù binh rồi bóp cò.

Khoảnh khắc tù binh Lém bị bắn chết là một biểu tượng của sự tàn bạo. Bức ảnh sau khi được xuất bản rộng rãi đã giúp gia tăng nhận thức của người Mỹ về sự vô nghĩa, phi nghĩa của cuộc chiến.

Cuộc tổng tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân kéo dài sang tháng 3/1968. Dù các lực lượng Mỹ phản công, đẩy lùi quân Giải phóng, nhưng tin tức báo chí về tình trạng vô chính phủ ở miền Nam Việt Nam khiến người Mỹ tin rằng, không thể thắng được cuộc chiến, đồng tời đưa ảnh báo chí về chiến tranh lên một cấp độ mới. Ông giành được giải Pulitzer cho bức ảnh này.

"Đứa trẻ chết đói và kền kền"

Tác giả của bức ảnh là Kevin Carter - thành viên của Câu lạc bộ Bang-Bang - bộ tứ nhiếp ảnh gia dũng cảm đã dùng ống kính ghi lại một phần lịch sử Nam Phi thời kỳ apartheid (phân biệt chủng tộc).

Năm 1993, Carter bay tới Sudan để chụp ảnh nạn đói. Khi đang đi về phía bụi cây để tìm bóng mát, nghỉ ngơi, ông nghe thấy tiếng thút thít. Ông tình cờ gặp một đứa trẻ chỉ còn da bọc xương đang cố gắng đi đến nơi phát chẩn. Khi ông chụp ảnh đứa bé, một con kền kền béo múp đậu xuống gần đó.

Vì từng được khuyên không chạm vào các nạn nhân chết đói đề phòng nhiễm bệnh nên ông ngồi chờ nó bay đi nhưng nó chỉ chờ con mồi tắt thở để rỉa xác. Sau đó, Carter đuổi con chim đi và dõi theo đứa trẻ tiếp tục đi tới nơi phát chẩn. Sự việc này đã khiến ông bật khóc. 

Bức ảnh ông chụp nhanh chóng trở thành một ca nghiên cứu điển hình trong cuộc tranh luận khi nào nhiếp ảnh gia nên can thiệp. Đứa trẻ này đã sống sót vào thời điểm đó nhưng đã qua đời sau 14 năm vì sốt rẻ. Carter được trao giải Pulitzer cho bức ảnh “Đứa trẻ chết đói và kền kền”, nhưng nỗi ám ảnh vẫn luôn đeo bám ong. Tháng 7/1994, ông tự sát, để lại dòng chữ: “Tôi bị ám ảnh bởi những ký ức sống động về các vụ giết người, những xác chết, sự giận dữ và nỗi đau”.

Alan Kurdi

Bức ảnh do nữ phóng viên ảnh Nilufer Demir của hãng tin Dogan chụp lại. Trong ảnh là một cậu bé trong tình trạng mặt úp nghiêng xuống cát, mông nhô lên như thể cậu bé vừa mới ngủ. Cậu bé đã cùng bố mẹ và anh trai lên chiếc thuyền bơm hơi, khởi hành từ bờ biển Thổ Nhĩ Kỳ để tới đảo Kos của Hy Lạp cách đó chưa đầy 4km. Tuy nhiên chiếc thuyền bị lật do sóng đánh, bà mẹ và hai đứa con đã chết đuối.

Sau đó vài giờ, nữ phóng viên phát hiện ra thi thể của đứa bé  trên bờ biển gần thành phố cảng Bodrum của Thổ Nhĩ Kỳ. “Chẳng thể làm gì cho em bé nữa. Chẳng thể khiến em sống lại”, Demir nói. Vì thế, Demir giơ máy ảnh lên. “Tôi nghĩ đây là cách duy nhất mà tôi có thể diễn đạt tiếng kêu của cơ thể im lặng của em ấy”.

Trong vài giờ, bức ảnh của Demir được chia sẻ khắp các mạng xã hội, nhiều hãng tin buộc phải đăng ảnh. Chính phủ nhiều nước châu Âu đột nhiên buộc phải mở cửa biên giới trước đó đóng chặt trước mặt người di cư.