Học giả, nhà ngôn ngữ học Phan Ngọc qua đời tối 26/8 tại Hà Nội, hưởng thọ 96 tuổi.

Tác giả Phan Ngọc sinh năm 1925, quê gốc ở Yên Thành, Nghệ An nhưng sinh ra ở Tĩnh Gia, Thanh Hóa. Ông tham gia kháng chiến chống Pháp, vào bộ đội, thuộc Đại đoàn 304.

Học giả Phan Ngọc - Ảnh: PHẠM LONG

Ông là dịch giả, nhà nghiên cứu văn hóa, nhà ngôn ngữ học được đào tạo thời Pháp thuộc. Ông nguyên là chuyên viên cao cấp tại Viện Đông Nam Á, nguyên Chủ nhiệm bộ môn Ngôn ngữ học, khoa Ngữ văn, Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn). 

Năm 30 tuổi, Phan Ngọc rời khỏi Ban Liên hiệp đình chiến của Bộ Tổng Tư lệnh, từ Sài Gòn ra Hà Nội (1954). Sau đó được giới thiệu về công tác tại Trường đại học Sư phạm Văn khoa (nay là Đại học Sư phạm Hà Nội) và Đại học Tổng hợp Hà Nội mới thành lập.

Ông được cử làm trợ giảng cho hiệu trưởng Đặng Thai Mai, sau đó đứng lớp giảng 6 bộ môn thay các vị giáo sư bậc thầy.

Từ năm 1980, ông về công tác tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam), được Nhà nước phong học hàm phó giáo sư (1992), rồi nghỉ hưu cuối năm 1999.

Cụm công trình về văn hóa Việt Nam của ông gồm Văn hóa Việt Nam, cách tiếp cận mới (1994), Tìm hiểu phong cách Nguyễn Du trong Truyện Kiều (1985). Ngoài ra, ông có một số công trình liên quan đến chính tả, mối quan hệ giữa văn học và ngôn ngữ học. Ngoài ra còn một số công trình như Bản sắc Văn hóa Việt Nam, Văn hóa Việt Nam tiếp xúc với Pháp, Thức nhận về Văn hóa Việt Nam, Giải thích văn học bằng ngôn ngữ học, Thi Thánh Đỗ Phủ và một nghìn bài thơ…

Với dịch thuật, ông có các tác phẩm Chiến tranh và hòa bình, chung nhóm dịch của Cao Xuân Hạo, Sử ký Tư Mã Thiên, Hàn Phi Tử. Ngoài ra ông biên soạn bộ Thần thoại Hy Lạp, Từ điển Anh - Việt (1994).