Những ngôi sao thực lực tầm cỡ thế giới

Kang Soo Yeon, nữ diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan Phim quốc tế Venice lần thứ 44 trở thành người nổi tiếng đầu tiên được truyền thông Hàn Quốc mệnh danh là “ngôi sao thế giới”. Ngay cả sau này khi ngừng đóng phim, bà vẫn nỗ lực giữ gìn hình ảnh và truyền đạt kinh nghiệm của mình cho các thế hệ sau. Nữ diễn viên Moon So Ri thông qua các bộ phim được giới phê bình đánh giá cao như Oldboy (2003) và Secret Sunshine cũng nhận được các giải thưởng lớn tại Liên hoan phim Venice 2002 hay Nữ diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim Quốc tế Seatle. Đạt được thành tựu, được công nhận là diễn viên tài sắc, Moon So Ri tự tin hoạt động sôi nổi trong lĩnh vực điện ảnh ở cả mảng biểu diễn và đào tạo. Ngoài diễn xuất, học đạo diễn, nữ giám khảo Liên hoan phim quốc tế Venice 2016 còn là giáo sư  dạy khoa diễn xuất của Trường đại học Konkuk thường xuyên tham dự các sự kiện điện ảnh thế giới ở vai trò cố vấn, hướng dẫn.  

Kang Soo Yeon

Nhiều diễn viên thực lực có thể đã đưa Hàn Quốc lên bản đồ điện ảnh thế giới bằng giải thưởng nhưng phải sau đó, nhiều nghệ sỹ đa năng hoạt động sôi nổi ở cả lĩnh vực phim ảnh, âm nhạc ở các vai trò sáng tác biểu diễn, mang đến những bộ phim có giá trị thương mại toàn cầu mới thực sự trở thành những nghệ sỹ quốc tế được điểm mặt nhớ tên.  

Trong số các tên tuổi đình đám, Lee Byung Hun, tài tử sinh năm 1970 là gương mặt quen thuộc đối với khán giả quốc tế, tiên phong mở đường tới nền điện ảnh Hollywood với loạt vai diễn hành động sở trường. Năm 2009, Lee Byung Hun lần đầu tiên chào sân tại thị trường khó tính này qua tác phẩm ninja Lam Ảnh trong Biệt đội G.I. Joe: Cuộc chiến Mãng xà. Không lâu sau, Lee Byung Hun tiếp tục tham gia phần tiếp theo có tên Biệt đội G.I. Joe: Báo thù và tiếp tục với loạt bom tấn khác như: RED 2 (2013), Terminator Genisys (2015), Misconduct (2016) và The Magnificent Seven (2016). Lăn xả với vai hành động và gương mặt lạnh lùng kiêu hãnh, tài tử họ Lee cũng lôi cuốn khán giả bằng đôi mắt diễn xuất nội lực. Đó là khả năng vượt qua mọi rào cản ngôn ngữ.  

Diễn viên Lee Byung Hun

 Không kém đình đám với ngoại hình đô con, Ma Dong Seok, huấn luyện viên MMA chuyên nghiệp còn có khả năng nói tiếng Anh trôi chảy. Anh từng gây ấn tượng mạnh hai tựa phim nổi tiếng toàn cầu của điện ảnh Hàn là Train to Busan và Along With the Gods. Hình thể nổi bật, cơ bắp, phong cách hành động có phần mạnh bạo, cục sức, nhưng Ma Dong Seok luôn gây được thiện cảm trên màn ảnh rộng nhờ các vai diễn tốt tính, sống tình nghĩa trọn ven. Anh có cơ hội góp mặt trong phim Marvel - The Eternals ra rạp năm 2021, có sự tham gia của nhiều siêu sao đình đám như Angelina Jolie và Salma Hayek. Tuy phim chưa tạo được hiệu ứng như mong muốn nhưng diễn xuất ổn của anh tiếp tục gây thiện cảm và hứa hẹn nhiều cơ hội làm việc mới.

Một tài tử khác, người từng nổi tiếng toàn châu Á với vai diễn tổng tài quyến rũ của phim truyền hình, lại sở hữu vai diễn khách mời “chàng trai mang hòn đá” gây ra bao kịch tính của Ký sinh trùng, Park Seo Joon cũng khiến khán giả quốc tế háo hức chờ đợi sự gia nhập đế chế Marvel của anh. Sự góp mặt của anh trong Captain Marvel 2 hứa hẹn sẽ thành công vang dội không kém các đàn anh. 

Ma Dong Seok

Sự thành công về danh tiếng của các ngôi sao Hàn Quốc đến từ tài năng khổ luyện và nỗ lực mỗi ngày để giữ gìn hình ảnh. Đối diện với những công chúng khó tính, săm soi chi tiết và tẩy chay cực đoan khi nghệ sỹ mắc sai lầm, các ngôi sao xứ Hàn chỉ có con đường duy nhất là phấn đấu để được ghi nhận và cố gắng nhiều nhiều hơn nữa để được tha thứ. Nếu không, sẽ là một quyết định rút khỏi làng giải trí cũng quyết liệt không kém, thậm chí là bi kịch. 

Tuy nhiên, vẫn có ngoại lệ trong làng phim ảnh nếu như khẳng định tài năng hiếm có được đánh giá ở tầm cao, như thế lỗi lầm của ngôi sao sẽ phần nào được quên đi. Trong nhiều loại hình hoạt động nghệ thuật, dường như, công chúng nhẹ tay hơn với các nghệ sỹ điện ảnh. Tất cả điều đó làm cho nghệ sỹ có đủ dũng cảm và kiên trì theo đuổi giấc mơ kể chuyện điên rồ, thậm chí đi ngược lại lối sống truyền thống. Đạo diễn Hong Sang Soo, người nhận giải Gấu bạc cho The Woman Who Ran (2020) là cá nhân tài năng từng trở thành tâm điểm tranh cãi vì công khai ngoại tình với nữ diễn viên Kim Min Hee. Cả hai bị ghẻ lạnh tại thị trường trong nước, nơi thường xuyên tẩy chay nghệ sỹ vướng scandal. Bất lợi đó không ngăn cản, thậm chí còn là động lực để họ vươn ra quốc tế với các bộ phim nghệ thuật kinh phí thấp.  

Và trên địa hạt phát triển quốc tế, vai trò của phụ nữ cũng rõ rệt hơn. Các ngôi sao nữ Hàn Quốc đã đạt nhiều giải thưởng cao với các vai diễn chịu nhiều dày vò đau khổ đồng thời cũng có cơ hội nghề nghiệp tương đối ngang bằng trong quá trình hợp tác quốc tế. Nhiều người trong số họ sau trở thành nhà sản xuất hoặc cố vấn đoàn phim, khẳng định hơn nữa vị thế của điện ảnh Hàn trên thị trường quốc tế. Quý bà Youn Yuh Jung là nữ diễn viên gạo cội của Hàn Quốc với nhiều bộ phim nổi tiếng như Cô hầu gái, Quý bà Bacchus, Chó săn tiền với 50 kinh nghiệm diễn xuất. Bà đi vào lịch sử khi là nữ diễn viên Hàn Quốc đầu tiên nhận tượng vàng Oscar cho vai diễn trong Minari-Khát vọng đổi đời, đồng thời khiến công chúng xôn xao với thái độ quyết liệt trước những hành động cà khịa kém duyên của báo giới.

Nữ diễn viên gạo cội Youn Yuh Jung - nữ diễn viên Hàn Quốc đầu tiên nhận tượng vàng Oscar cho vai diễn trong Minari-Khát vọng đổi đời

Điện ảnh xứ Hàn còn có một đại diện xuất sắc khác trên địa hạt quốc tế là Bae Doona, nữ diễn viên xuất thân siêu mẫu có vẻ đẹp khác lạ, trình độ tiếng Anh và thực lực diễn xuất được nhiều đạo diễn trong và ngoài nước công nhận. Cô có một gia tài vai diễn đáng nể từ Barking Dogs Never Bite (Chó Sủa Là Chó Không Cắn) - phim đầu tay của Bong Joon Ho đến Sympathy for Mr. Vengeance (Quý Ông Báo Thù), The Host (Quái Vật Sông Hàn), Master of Study (Cao Thủ Học Đường), Cloud Atlas (Vân Đồ), Sense8(Siêu Giác Quan), Secret Forest (Khu Rừng Bí Mật), Kingdom (Vương Triều Xác Sống)  và gần đây nhất là nữ điều tra viên trong Broker – Người môi giới. Cô từng lên ngôi Ảnh hậu ở Rồng Xanh, Baeksang, Chunsa Film Art Awards..., không ngại xả thân vì những cảnh quay nhạy cảm, hở da thịt, phô diễn bạo lực, hành động, đánh thẳng vào tâm trí người xem toàn cầu.  

Bae Doona

Kịch bản khai thác sâu những đề tài gai góc 

Nhưng yếu tố quan trọng hơn cả để làm nên thành công của điện ảnh Hàn có thể gói gọn trong hai chữ: Kịch bản.

Các nhà làm điện ảnh luôn quyết liệt và dữ dội để chinh phục bằng được những đề tài khó. Đạo diễn Bong Joon-ho nhận xét rằng đặc điểm nổi bật của phim Hàn Quốc chính là "sự cực đoan" trong hình ảnh bạo lực - phản ánh những tổn thương về chính trị và xã hội của đất nước. Người làm phim Hàn Quốc không hề theo đuổi những ảo mộng mơ màng mà hư cấu với tất cả nhiệt huyết và trách nhiệm của người chứng kiến – người kể chuyện trên những sự thật lay động tâm can.  

Trưởng thành trong thời kỳ đàn áp và kiểm duyệt nghệ thuật do chế độ độc áp đặt, quá trình trưởng thành của những nhà làm phim như Bong Joon-ho và Park Chan-wook (nổi tiếng toàn cầu với Oldboy, The Handmaiden - Người hầu gái…) trùng khớp với sự phát triển của điện ảnh thành hình thức biểu đạt mạnh nhất cho ý thức thời cuộc. Đầy rẫy bạo lực và phản kháng, tuy nhiên, nhìn sâu hơn có thể thấy giết người và thảm sát không phải là mục đích của những tác phẩm hư cấu này, mà là phương tiện, qua đó các đạo diễn làm nổi bật thực tế bất công và bất bình đẳng của xã hội nơi họ đối diện. Nói rộng ra, bản thân sự cực đoan của phim ảnh Hàn hay phong cách kể chuyện chủ đạo của nhà làm phim Hàn là một tuyên bố chống lại thế lực nắm quyền, những người đã tìm cách che đậy những bi kịch và sự bóc lột. 

Một cảnh trong phim "Người hầu gái"

Thành quả của quá trình này là những tác phẩm mạnh mẽ bạo liệt của các nhà làm phim như Bong và Park. Phim ảnh và bình luận phim đã xác định phong cách đặc trưng nhà làm phim Hàn Quốc: nỗ lực xây dựng và truyền bá nền điện ảnh đại chúng với những sáng tạo về thể loại và bình luận xã hội sắc sảo. Tuy nhiên, phần lớn các đạo diễn này rất giống những gì dịch giả, nhà phê bình phim Hàn Quốc, giảng viên của trường phim Busan Darcy Paquet đã mô tả là "những đứa trẻ không có cha": bước vào một ngành công nghiệp trì trệ bởi chính trị thời hậu chiến với sự thơ ngây, nổi loạn, sẵn sàng bùng nổ nhưng lắm khi cũng hoang mang lạc lối.  

Chất xúc tác cho sự bùng nổ này là phong trào dân chủ hóa quốc gia vào những năm 1980, khi luật kiểm duyệt được bãi bỏ và việc tài trợ phim chuyển mục tiêu sang các nhà sản xuất phim độc lập. Những bộ phim Hàn Quốc từ thập niên 1980 đã đi cùng với những sự kiện lớn của Hàn Quốc. Cụm từ “dựa trên một câu chuyện có thật không phải là câu chú thích sáo rỗng mà thực sự là lời tuyên bố đồng hành cùng thực tế khắc nghiệt của đông đảo nhà làm phim. 

A Taxi Driver (Tài xế taxi) ra mắt năm 2017, có doanh thu 89 triệu USD, được coi là bộ phim mở đầu giai đoạn điện ảnh nội địa Hàn doanh thu cao, lấy bối cảnh Hàn Quốc vào giai đoạn biến động vào năm 1980. Phim xoay quanh câu chuyện của tài xế taxi Man-seob (Song Kang-ho) ở Seoul vô tình dấn thân vào một hành trình nguy hiểm sau khi nhận chở một người ngoại quốc đến Gwangju, nơi xảy ra cuộc bạo động. Phim tại hiện lại hồi ức đau thương của nhiều người dân Nam Hàn.  Rồi sau đó là Sinh nhật là phim điện ảnh của đạo diễn Lee Jong Eon, có sự góp mặt của Sol Kyung Gu và Jeon Do Yeon. Đây là bộ phim đầu tiên của Hàn Quốc khắc họa về nỗi mất mát sau thảm kịch chìm phà Sewol khiến 300 người thiệt mạng. Phần lớn nạn nhân là những học sinh trung học, ở Hàn Quốc vào năm 2014. Bộ phim Đường về nhà của đạo diễn Bang Eun Jin, với sự tham gia của Jeon Do Yeon và Go Soo. Phim dựa trên câu chuyện có thật về một bà nội trợ Hàn Quốc bị giam ở Martinique 2 năm sau khi bị buộc tội buôn lậu ma túy tại một sân bay Paris. Đó là Song Jung Yeon (Jeon Do Yeon), một người vợ, người mẹ chu đáo. Sau nhiều năm lên kế hoạch, cô và chồng Jong Bae (Go Soo) mở một cửa hàng sửa chữa xe. Thế nhưng chồng cô đã vay một khoản vay lớn, dẫn tới vỡ nợ. Đối mặt với sự tuyệt vọng về tài chính, cặp đôi rơi vào một cuộc chiến gay gắt về tiền bạc.  

Gần đây, Parastie hay Burning, người xem cũng dễ dàng nhận ra kiểu câu chuyện điển hình của phân hoá giàu nghèo hay tuổi trẻ lạc lối, gây ra những hệ luỵ khó lường trong xã hội Hàn đương đại. Người làm phim dấn thân và khán giả cũng không ngại ngần ủng hộ.  

Yếu tố nghệ thuật phải đi cùng yếu tố thương mại

Mỗi tác phẩm điện ảnh của Hàn Quốc, quá trình sáng tạo không dừng lại ở việc tiền kỳ, sản xuất, hậu kỳ, mà còn tiếp tục ở công tác truyền thông, phát hành. Kinh phí dành cho tiếp thị quảng cáo và phim ảnh ngày càng tăng lên nhưng hơn ai hết, các nhà sản xuất và đầu tư điện ảnh hàng đầu xứ kim chi hiểu rằng, phim ảnh là sản phẩm đặc biệt, cần vốn đầu tư lớn, huy động nhân lực hàng khủng vì thế khán giả và doanh thu là điều mà đoàn phim luôn hướng tới. Chiến dịch quảng bá cho các phim điện ảnh của Hàn Quốc thực chất bắt đầu ngay ở giai đoạn tiền kỳ khi tập hợp ê-kíp, công bố diễn viên, cập nhật quá trình luyện tập của mình để nắm bắt nhân vật. Đoàn phim truyền hình hay phim điện ảnh của Hàn Quốc đều chủ động công bố sớm tạo hình nhân vật, tư liệu thử vai, thử đồ hay các buổi reading – đọc, tập dượt của dàn diễn viên … để khán giả có thể đồng hành cùng mọi khâu, tiếp sức cho đội ngũ trong hành trình sáng tạo. Khán giả chính là động lực lớn nhất, và cũng không chỉ có khán giả trong nước, hướng tới thị trường toàn cầu là điều nền phát hành hướng tới.  

Thời gian trước bộ phim ăn khách nhất mọi thời đại của Hàn là The Admiral: Roaring Currents (2014) thu về 131,6 triệu USD ở Hàn Quốc nhưng chỉ có 1,383 triệu USD trên toàn thế giới. Extreme Job (2019) có doanh thu phòng vé trên toàn thế giới là 120 triệu USD, trong đó 112 triệu USD đến từ phòng vé địa phương. Ngay cả Train to Busan (2016) - bộ phim nổi tiếng toàn cầu, giúp Ma Dong Seok có được hợp đồng với Vũ trụ Điện ảnh Marvel - cũng có hơn một nửa doanh thu từ khán giả trong nước. Tuy nhiên, tình thế giờ đã khác. 

Parasite của đạo diễn Bong Joon Ho ra mắt vào năm 2019 gần như là bộ phim “cây nhà lá vườn” đầu tiên được giới phê bình đón nhận và thành công trên toàn thế giới. Bộ phim được đánh giá cao với các giải thưởng như Hình ảnh đẹp nhất, Đạo diễn xuất sắc, Kịch bản gốc xuất sắc và Phim truyện quốc tế hay nhất tại Lễ trao giải Oscar lần thứ 92. Nhưng điều khiến Parasite nổi bật so với các bộ phim Hàn Quốc được giới phê bình đánh giá cao khác là ngoài giành giải Cành cọ Vàng hoặc Quả cầu Vàng, phim đoạt doanh thu phòng vé quốc tế rất khả quan. Đây là bộ phim thành công thứ 31 trên thế giới trong năm 2019 và thu về tổng cộng 269 triệu USD. Parasite trở thành bộ phim Hàn Quốc sinh lợi cao nhất mọi thời đại. Quan trọng hơn, bộ phim chỉ thu về 71,4 triệu USD tiền bán vé địa phương. Trong khi đó, các dự án khác chủ yếu dựa vào doanh thu phòng vé địa phương. Parasite có doanh thu từ nước ngoài lớn hơn nội địa. Phim vẫn tiếp tục bán đắt trên các nền tảng trực tuyến.  

Các nhà làm phim cũng hướng tới chinh phục khán giả quốc tế bằng những phim điện ảnh đầu tư lớn, nhiều ngôi sao quen mặt, câu chuyện có tính phổ quát cao. Hơn nữa, hầu hết các ngôi sao lớn, đều chấp nhận rủi ro để trở thành nhà sản xuất phim, chung tay cùng với nhà đầu tư.Nỗ lực đó đã được ghi dấu bằng kết quả xứng đáng. Phim The Roundup (còn gọi là The Outlaws 2) vượt doanh số 12 triệu vé, trở thành phim thứ 20 trong lịch sử điện ảnh Hàn Quốc đạt cột mốc này và là phim đầu tiên vượt cột mốc này của điện ảnh Hàn trong thời dịch. Phim kể câu chuyện của thám tử Ma Seok Do, dongôi sao quốc tế Ma Dong Seok đóng, cũng là nhà sản xuất phim, khi đến Việt Nam để bắt nghi phạm đã điều tra ra được hàng loạt vụ giết người gây chấn động. Một bộ phim hành trình nhiều triển vọng đạt doanh thu cao toàn cầu.  

Lotte hay CJ là những tài phiệt kinh tế, những ông lớn trong ngành sản xuất vẫn tiếp tục bảo hộ sản xuất điện ảnh. CJ đứng sau các bộ phim lớn, đi thi thố như Ký sinh trùng, Người môi giới, Decision to Leave. Sự lớn mạnh đa ngành của họ cùng với sự phân công, chỉ định và hỗ trợ của chính sách kinh tế đã khiến nền công nghiệp phim ảnh, cần vốn lớn và thời gian đầu tư lâu dài có bệ phóng vững chắc. Mặt khác, các đô thị ở Hàn Quốc luôn có quỹ phát triển điện ảnh, hỗ trợ kinh phí cho các tác giả, nhiều khu du lịch làng chài ven biển cũng mong muốn hợp tác với các nhà làm phim. Ảnh hưởng của dịch bệnh vẫn còn đó nhưng Hàn Quốc đang huy động tổng lực để tiếp tục phát triển điện ảnh. Đó là một câu chuyện dài, một câu chuyện của nỗ lực không bao giờ dừng lại của những người kể chuyện xứ Hàn .