Nhân dịp kỷ niệm 112 năm Ngày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước (ngày 5/6/1911), nhạc sĩ Kiên Ninh cho ra mắt MV Người đi tìm hình của nước với ca khúc do anh phổ nhạc từ bài thơ cùng tên của nhà thơ Chế Lan Viên. Thể hiện ca khúc là NSND Quốc Hưng và ca sĩ Đào Tố Loan, trong khi đạo diễn Anh Quân chịu trách nhiệm phần MV.

Người đi tìm hình của nước là một bài thơ đã quen thuộc với nhiều thế hệ, nhưng chưa từng có sự lan tỏa rộng rãi bằng âm nhạc như nhiều tác phẩm khác. Bài thơ rất hay ở nhiều góc độ, song lại rất khó để có thể phổ nhạc nếu như nhạc sĩ không đủ khéo léo ứng biến, sắp đặt và sáng tạo thêm những ý tứ để nối liền mạch cảm xúc cũng như câu chuyện ẩn chứa bên trong.

Nhạc sĩ Kiên Ninh chia sẻ, cũng như bao người viết nhạc về đề tài tình yêu quê hương đất nước, anh luôn mong muốn sáng tác được những tác phẩm có dấu ấn về Bác. Tuy nhiên, phải mất đến 3 năm ấp ủ, anh mới có thể viết nên ca khúc Người đi tìm hình của nước. “Bài thơ của Chế Lan Viên rất đặc sắc về hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh với câu chuyện về hành trình đi tìm đường cứu nước của Người, ngay tựa đề đã gợi lên nhiều ý nghĩa to lớn về cảm xúc và câu từ rất đắt giá. Nó mang đến cho tôi những rung cảm sâu sắc, từ đó có thêm những sáng tạo trong việc khắc họa chân dung của Bác”, nhạc sĩ Kiên Ninh nói.

Nhạc sĩ Kiên Ninh

Trong quá trình viết ca khúc, những câu từ hay, những hình ảnh “đắt” về mặt cảm xúc của bài thơ đã được Kiên Ninh chắt chiu tối đa, xuất hiện xuyên suốt trong từng đoạn nội dung của bài hát. Bên cạnh đó, nhạc sĩ cũng đưa vào những ý tứ mang tính phát triển thêm về hình tượng của Người với thông điệp ca ngợi, tri ân công ơn của Bác đối với dân tộc và Tổ quốc Việt Nam. Đặc biệt, anh rất kỹ lưỡng trong việc truyền tải ý nghĩa về tính tư tưởng của tác phẩm - điều mà nếu không có những hiểu biết nhất định về lịch sử, về lý luận tư tưởng triết lý thì người viết sẽ ngại mà không muốn “đụng” vào - để có thể viết nên một ca khúc về Bác dễ nghe, dễ thẩm thấu, nhất là với những người trẻ.

NSND Quốc Hưng và ca sĩ Đào Tố Loan

Ở một bài hát nói đến hành trình đi tìm đường cứu nước của Bác, sẽ có rất nhiều điều muốn truyền tải. Vì vậy, Kiên Ninh đã lựa chọn hình thức cấu trúc tác phẩm gồm 3 đoạn đơn, mỗi đoạn là một tính chất nội dung tương phản khác, trong đó có vận dụng thủ pháp chuyển điệu khi tiến hành chuyển đoạn.

Đoạn đầu thể hiện tình yêu sâu nặng đối với quê hương của Bác và nói lên bối cảnh vì sao Người phải ra đi tìm đường cứu nước. Đây là bối cảnh đau thương nước mất nhà tan, dưới ách nô lệ kìm kẹp của thực dân đầu thế kỷ 20. Chính vì vậy, âm nhạc được Kiên Ninh chủ đích viết trên thang âm ngũ cung nhằm tái hiện lại Việt Nam trong giai đoạn này.

MV được ghi hình giữa những ngày nắng gay gắt ở Hà Nội

Đoạn hai được chuyển điệu sang giọng trưởng với tính chất tươi sáng. Đây là đoạn nói về thời điểm Bác đã tìm thấy con đường đi cho cả dân tộc và cảm xúc của Người vỡ òa trong hạnh phúc. Chính giây phút reo mừng ấy, giọt lệ Người đã rơi trên chữ Lê Nin, bởi Người đã nhìn thấy hình đất nước phôi thai, một Việt Nam sẽ sớm “hồi sinh” và “hình đất nước” một ngày sẽ “nở hoa”.

Đoạn ba được chuyển sang tiết nhịp mới (6/8) tính chất rộn ràng sáng láng, phơi phới niềm vui được tang cường. Đoạn này chính là hình tượng những bước chân đầu tiên của Người về nước. Những bước chân ấy đã “gieo ánh dương hồng lên non nước Việt Nam. Đó là ánh sáng của Đảng soi đường dẫn dắt cách mạng Việt Nam đi tới thành công. Và phần cuối ca khúc như là thông điệp tri ân mà cả dân tộc muốn gửi tới Hồ Chủ Tịch kính yêu: Người đã tìm thấy “con đường cho cả dân tộc đi theo”, Người đã tìm thấy “hình của nước”, “Hình đất nước bay lên ngày chiến thắng” và tên Người sẽ luôn sáng mãi cùng non sông Việt Nam.

Sự hòa quyện ăn ý của giọng nam trầm Quốc Hưng và giọng nữ cao Đào Tố Loan

Khi viết xong bài hát, Kiên Ninh nhận thấy phần thể hiện sẽ rất phù hợp với phiên bản song ca nam nữ solo từng đoạn có kết hợp với vocal và bè của hợp xướng. Bởi vậy, anh quyết định mời NSND Quốc Hưng và ca sĩ Đào Tố Loan tham gia dự án âm nhạc Người đi tìm hình của nước. “Đây là 2 giọng hát hàng đầu trong dòng nhạc thính phòng cách mạng và có sức lan tỏa mạnh tới công chúng. Tôi tin rằng 2 nghệ sĩ sẽ truyền tải được nhiều năng lượng và nhiều cảm xúc tới mọi người”, nhạc sĩ Kiên Ninh bày tỏ. Anh cho rằng, với phiên bản song ca, từng giọng solo vẫn thể hiện được tính cách cũng như thế mạnh của mình và làm cho người nghe cảm thấy thú vị khi chuyển đổi màu sắc, khoảng âm thanh dải tần của từng giọng. Ở phần hòa âm bè cho giọng hát, anh cũng tính toán tính toán để sao cho công năng của 2 giọng hát này dễ dàng hòa quyện và cộng hưởng với nhau.

NSND Quoc Hung

Chia sẻ về việc tham gia dự án Người đi tìm hình của nước, NSND Quốc Hưng cho biết, đã có rất nhiều ca khúc của các nhạc sĩ gạo cội viết về Bác thành công, mang đến cảm xúc mãnh liệt cho người hát cũng như khán giả. Thế hệ nhạc sĩ trẻ cũng sáng tác không ít đề tài này, nhưng lại chưa có tác phẩm thực sự đọng lại. Bởi vậy, khi Kiên Ninh cho biết về việc phổ thơ Chế Lan Viên, anh rất hào hứng. “Nếu tôi nhớ không nhầm, trước đây chưa ai phổ nhạc bài thơ Người đi tìm hình của nước. Tôi thực sự rất hứng thú khi cầm bản nhạc của Kiên Ninh. Đầu tiên Kiên Ninh có ý tưởng để tôi thu âm một mình, nhưng sau khi bàn bạc, chúng tôi thấy sẽ hiệu quả hơn nếu song ca với sự hỗ trợ của dàn hợp xướng, và quyết định mời Đào Tố Loan song ca cùng tôi”- NSND Quốc Hưng nói.

NSND Quốc Hưng sở hữu giọng nam trầm, còn nghệ sĩ Đào Tố Loan lại là giọng nữ cao. Việc kết hợp 2 giọng khác biệt trong một bài hát như Người đi tìm hình của nước đã mang đến hiệu quả bất ngờ. Chia sẻ về điều này, giọng ca opera Đào Tố Loan chia sẻ “Trong âm nhạc muôn màu sắc, tôi nghĩ sự kết hợp giữa những điều khác biệt sẽ trở nên đặc biệt hơn chúng ta có thể tưởng tượng. Trong một dàn nhạc giao hưởng có violin thánh thót, có cello trầm ấm, có đầy đủ các loại nhạc cụ khác nhau để tạo nên những bản nhạc hòa quyện, những giai điệu đẹp bất hủ, để đời. Trong ca hát cũng vậy, đôi khi 2 giọng nữ cao và nam cao hát với nhau chưa chắc sẽ tạo ra âm thanh hoàn hảo cho tác phẩm Người đi tìm hình của nước. Cuộc đời Bác và con đường đi tìm tự do cho đất nước của Người có quá nhiều cung bậc cảm xúc - vui có, buồn có, hạnh phúc có, rồi có cả những bất lực… Tôi nghĩ việc kết hợp một giọng nữ cao và một giọng nam trầm sẽ giúp thể hiện sinh động những trạng thái hoàn cảnh về Bác; lúc thì lắng đọng, cảm xúc lúc lại hân hoan hạnh phúc”.

Ca sĩ Đào Tố Loan

Giọng ca trẻ hàng đầu của opera Việt hiện nay cũng cho biết thêm, được hát với NSND Quốc Hưng trong một tác phẩm âm nhạc hay về Bác là một điều vinh hạnh của cô. “Tôi đã hát rất nhiều ca khúc về Bác, nhưng đây là lần đặc biệt, tôi có cảm giác muốn bật khóc khi thu thanh bài hát về Người. Có lẽ ca từ của bài hát thật sự đã chạm tới trái tim của nghệ sĩ như tôi, thật sự thấm và đọng cảm xúc khó tả. Tôi thực sự biết ơn nhạc sĩ Kiên Ninh đã cho tôi cơ hội được hát một ca khúc ý nghĩa về Bác, được kết hợp cùng NSND Quốc Hưng”- Đào Tố Loan xúc động.

Ghi hình MV giữa những ngày cao điểm nắng nóng

Khi thực hiện MV Người đi tìm hình của nước, đạo diễn Anh Quân đã chọn cách kể chuyện đan xen giữa những hình ảnh tư liệu lịch sử về Bác và hình ảnh quay hiện đại. Mục đích của anh để khán giả hiểu hơn thông qua những hình ảnh chân thực về lịch sử, về hành trình tìm đường cứu nước của Bác, đồng thời cảm nhận được đất nước Việt Nam hiện tại tươi đẹp như thế nào. Nhạc sĩ Kiên Ninh cho biết, anh rất ưng ý với phần dàn dựng của đạo diễn Anh Quân: “Anh Quân là đạo diễn có kinh nghiệm và dư duy chặt chẽ về ý đồ kịch bản. Các nghệ sĩ quay shoot hình nào là có ý đồ rõ ràng nên mọi người không phải quay đi quay lại nhiều lần. Khi dựng hình thì ý đồ dẫn dắt mạch cảm xúc của nội dung dựa trên những hình ảnh tư liệu về Bác cũng rất chặt chẽ”.

Ảnh đạo diễn Mv Anh Quân

Trong MV có nhiều hình ảnh được thực hiện tại các địa điểm quan trọng như Lăng Bác, Phủ Chủ tịch… Để ghi hình được tại các điểm an ninh nghiêm ngặt này không phải dễ dàng. “Nhưng may mắn là khi trình bày mục đích thực hiện một MV với sứ mệnh kể lại câu chuyện hành trình đi tìm đường cứu nước của Bác, ê kíp đã nhận được sự hỗ trợ, tạo điều kiện từ ban quản lý Lăng Bác và Phủ Chủ tịch”, đạo diễn Anh Quân tiết lộ.

MV ghi hình vào tháng 5, vào những ngày Hà Nội nắng nóng cao điểm, khiếp ê kíp gặp không ít trở ngại. Có bạn trẻ trong dàn hợp ca bị say nắng, phải sơ cứu trợ giúp. Ca sĩ Đào Tố Loan thì sau buổi ghi hình về là bị ốm mất giọng 1 tuần do sốc nhiệt. “Đó là những kỷ niệm rất đáng nhớ. Dù có vất vả, nhưng cả ê kíp đều rất vui và thấy tự hào vì đã cùng nhau làm nên một tác phẩm có nhiều ý nghĩa để kính dâng lên Bác!”, nhạc sĩ Kiên Ninh bày tỏ.

MV có nhiều hình ảnh được thực hiện tại các địa điểm quan trọng như Lăng Bác, Phủ Chủ tịch…

Nhạc sĩ Kiên Ninh sinh năm 1979, khi đất nước đã thống nhất, nhưng thì gian gần đây anh cho ra mắt nhiều ca khúc cách mạng. Nhạc sĩ tâm sự, anh cũng khó có thể lý giải rõ ràng là do đâu mà mình lại có nhiều tâm huyết cho dòng âm nhạc này đến vậy. “Nhưng dường như trong tôi luôn có mạch cảm xúc luôn cuộn chảy về đề tài tình yêu đối với quê hương đất nước cũng như luôn thấy đầy ắp lòng tự hào và tự tôn dân tộc. Với chủ đề này, có rất nhiều điều để tôi cũng như bao nhiều người viết nhạc có thể khai thác và truyền tải”. Anh cũng bật mí thêm, trong thời gian tới anh sẽ cho ra mắt tuyển tập ca khúc mang chủ đề xuyên suốt về đề tài đất nước với tên gọi Có một Việt Nam như thế.

Nhận xét về MV, nhà lý luận phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long khẳng định: "Ca khúc Người đi tìm hình của nước là một tác phẩm mang tính nghệ thuật. Việc lấy cảm hứng sáng tác từ một bài thơ hay của một nhà thơ nổi tiếng sẽ tạo chất xúc tác khiến người nghe muốn tiếp cận tác phẩm nhưng để chinh phục khán giả phải từ chính chất lượng nghệ thuật. Cá nhân tôi cảm thấy khá bất ngờ và đánh giá cao việc nhạc sĩ Kiên Ninh sáng tác ca khúc này. Một ca khúc vừa mang tính trữ tình, vừa chứa đựng sự hào sảng, vừa thể hiện tình cảm cá nhân, lại vừa toát lên được tinh thần tập thể. Nó như là tình cảm của mỗi một con người và của rất nhiều con người, của cả dân tộc đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Về mặt biểu diễn, tác phẩm này cũng khá phong phú vì nó phù hợp với nhiều hình thức biểu diễn khác nhau như: đơn ca, song ca, hợp ca có lĩnh xướng".

Người đi tìm hình của nước sẽ là một ca khúc có chất lượng nghệ thuật thuộc chủ đề ngợi ca lãnh tụ. Chủ đề này đã từng được không ít nhạc sĩ khai thác nhưng luôn là một thách thức đối với các tác giả và rất khó thành công. Vì vậy với Người đi tìm hình của nước, ngoài việc đời sống âm nhạc có thêm tác phẩm mới còn góp thêm vào mảng đề tài được nhiều người quan tâm nhưng luôn cần có thêm tác phẩm có chất lượng.