Bộ Công Thương đang lấy ý kiến Dự thảo Thông tư quy định về phân loại và quản lý một số loại hình hạ tầng thương mại. Theo đó yêu cầu các siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi phải tự phân loại theo tiêu chí trong Thông tư và sẽ bị xử phạt nếu phân loại không chính xác. 

Cơ sở kinh doanh thương mại được gọi là siêu thị và phân hạng siêu thị nếu có địa điểm kinh doanh phù hợp với quy hoạch và có quy mô, cách thức tổ chức kinh doanh đáp ứng các tiêu chí cơ bản của một trong ba hạng siêu thị hoặc tiêu chí siêu thị mini.

Bộ Công Thương đề xuất siêu thị hạng I thuộc hạng siêu thị kinh doanh tổng hợp phải có diện tích kinh doanh từ 3.500 m2 trở lên; kinh doanh nhiều ngành hàng, mặt hàng, danh mục hàng hóa kinh doanh từ 20.000 tên hàng trở lên... Còn siêu thị chuyên doanh có diện tích kinh doanh từ 1.000m2 trở lên; chỉ kinh doanh một ngành hàng chuyên biệt, danh mục hàng hóa kinh doanh từ 2.000 tên hàng trở lên...

Siêu thị mini phải có diện tích kinh doanh từ 80 m2 trở lên; Danh mục hàng hóa từ 500 tên hàng trở lên...

Trung tâm thương mại hạng I phải có diện tích kinh doanh từ 50.000 m2 trở lên, hạng II phải từ 30.000m2 trở lên, hạng III từ 10.000m2 trở lên...

Quy định về tiêu chí cửa hàng tiện lợi, Bộ Công Thương đề xuất phải có diện tích từ 30- dưới 200m2, đối tượng phục vụ chủ yếu là khách mua hàng trong phạm vi bán kính dưới 500m...

Thương nhân kinh doanh các loại hình hạ tầng thương mại tự tiến hành, phân loại, phân hạng loại hình hạ tầng thương mại kinh doanh dựa trên các tiêu chí quy định tại Thông tư này.

Các cơ sở kinh doanh thương mại không đáp ứng đủ các tiêu chí quy định tại Thông tư này không được đặt tên là siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng outlet, trung tâm outlet đặt tên, ghi biển hiệu bằng tiếng Việt hoặc tiếng nước ngoài (như Supermarket, Hypermarket, Big Mart, Big Store, Shopping Center, Trade Center, Plaza,... ).

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, thông thường, đối với các loại sản phẩm, dịch vụ khác, việc phân loại, gọi tên các hình thức kinh doanh do DN tự xác định nhằm quảng bá và giúp người tiêu dùng nhận biết.

Nhà nước chỉ nên can thiệp khi người bán lợi dụng sự nhập nhèm gọi tên để gây nhầm lẫn cho người mua. Nếu không đáp ứng các quy định tại Thông tư này, cơ sở kinh doanh sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật.

Đối với các loại hạ tầng thương mại, trên thị trường hiện không thấy biểu hiện nào tương tự như vậy. Việc một cửa hàng tạp hoá nhỏ treo biển “siêu thị” cũng không vì thế mà giúp bán thêm được hàng hoặc bán giá cao hơn. Người tiêu dùng hoàn toàn không hề bị lừa hay hiểu nhầm trong trường hợp này. Do đó, việc Nhà nước yêu cầu phải gọi tên cho đúng theo VCCI là không cần thiết.

Trường hợp việc phân loại chỉ nhằm mục đích thống kê của Nhà nước thì không cần thiết phải có quy định xử phạt khi doanh nghiệp gọi tên không đúng. Hơn nữa, nếu vì lý do đó thì không cần thiết ban hành văn bản dưới dạng Thông tư, chỉ cần hình thức Công văn hướng dẫn là đủ.

"Với những lý do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo giải trình rõ hơn về tính cần thiết của việc ban hành văn bản này và chưa cần ban hành văn bản này khi chưa rõ sự cấp thiết", VCCI đề nghị.

Ngoài ra, theo VCCI, Dự thảo có nhiều quy định bất hợp lý can thiệp vào quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp. Cụ thể, dự thảo yêu cầu tất cả các siêu thị, siêu thị mini, trung tâm thương mại, cửa hàng outlet, trung tâm outlet đều phải có nơi trông giữ xe, chỗ để xe hoặc bãi đỗ xe cho khách hàng. Điều này sẽ làm tăng chi phí kinh doanh và giảm sự linh hoạt của các mô hình kinh doanh. Các cửa hàng có chỗ đỗ xe sẽ tăng sự thuận tiện cho khách hàng, họ có thêm doanh thu và ngược lại, cửa hàng nào không có chỗ đỗ xe sẽ bị mất khách.

Do đó, thị trường sẽ tự điều tiết việc này mà không cần có sự can thiệp của Nhà nước. 

Ngoài ra, Dự thảo yêu cầu siêu thị hạng I và II phải có dịch vụ ăn uống, giải trí; trung tâm thương mại phải có khu vực dành cho hoạt động vui chơi giải trí, cho thuê văn phòng, khu vực dành cho hoạt động tài chính, ngân hàng.

"Các quy định này cũng can thiệp quá mức vào quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp", VCCI nhấn mạnh.

Việc bố trí không gian kinh doanh phụ thuộc vào nhu cầu của khách hàng và khả năng cung cấp của doanh nghiệp. DN và người tiêu dùng sẽ tự điều chỉnh theo diễn biến của thị trường mà không cần Nhà nước can thiệp.

Góp ý với Bộ Công Thương hôm nay, VCCI đề nghị cơ quan này bỏ đề xuất cửa hàng tiện lợi chủ yếu bán cho khách trong phạm vi 500 m vì không khả thi. Nếu quy định như vậy, chủ cửa hàng không thể biết khách hàng đang sinh sống tại đâu. Chưa kể, nếu cửa hàng nào phục vụ khách mua ngoài 500 m có thể vi phạm pháp luật và bị xử phạt.

Tổ chức này cũng đề nghị Bộ Công Thương bỏ quy định Sở Công Thương tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ về quản trị kinh doanh cho các loại hình hạ tầng thương mại, được nêu trong dự thảo Thông tư. Lý do là vì Sở Công Thương là cơ quan quản lý hành chính, không phải đơn vị sự nghiệp. Nếu sở cũng tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sẽ dẫn tới xung đột lợi ích.