Bộ Y tế đang trình cấp có thẩm quyền thông qua chủ trương bãi bỏ các quy định về xử lý vi phạm chính sách dân số không còn phù hợp, trước mắt bãi bỏ xử lý vi phạm với quy định về số con.

Trao đổi với phóng viên, ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế đã cho biết Bộ đang rà soát các chính sách dân số, đồng thời xây dựng báo cáo về thực trạng và xu hướng mức sinh tại Việt Nam và đề xuất các chính sách trong dự thảo Luật Dân số.

Trong đó, có chính sách về duy trì mức sinh thay thế nhằm duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên phạm vi cả nước, đặc biệt trong bối cảnh mức sinh ở nước ta đang có xu hướng giảm liên tục qua các năm gần đây.

Ảnh minh họa

Cụ thể, các nhóm chính sách cơ bản được xây dựng trong dự thảo Luật Dân số bao gồm: duy trì mức sinh thay thế; giảm mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; thích ứng với già hóa dân số, dân số già; phân bố dân số hợp lý; nâng cao sức khỏe dân số; lồng ghép các yếu tố dân số trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.

Liên quan đến đề xuất không kỉ luật cán bộ, đảng viên khi sinh con thứ 3, ông Lê Thanh Dũng cho rằng, đề xuất đang được đưa ra bỏ quy định giới hạn mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh từ 1-2 con, trao quyền tự quyết số con, thời gian sinh và khoảng cách giữa các lần sinh cho các cặp vợ chồng.

"Lâu nay, quy định kỷ luật sinh con thứ 3 không áp dụng với người dân. Đối với đảng viên sinh con thứ 3, Bộ Y tế đang đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành văn bản bãi bỏ hoặc ngưng hiệu lực đối với quy định về số con của Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12 sửa đổi Điều 10 Pháp lệnh số 06/2023/PL-UBTVQH1, sửa Hướng dẫn số 05-HD/UBKTTW ngày 22/11/2022 hướng dẫn thực hiện một số điều trong Quy định số 69-QĐ/TW theo hướng không xử lý kỷ luật đối với trường hợp sinh từ 3 con trở lên", ông Dũng cho biết.

Quy định giới hạn số con đã được áp dụng nhiều năm, với mỗi giai đoạn có các chính sách khác nhau, bao gồm cả việc xử phạt khi sinh con thứ 3. Hiện Việt Nam đang đối mặt với xu hướng giảm sinh dù mức sinh chưa đến mức báo động, nhưng nếu không có giải pháp sớm, vấn đề này sẽ trở nên nghiêm trọng.

Cục Dân số đang tiếp nhận ý kiến từ các chuyên gia và nhà nghiên cứu để báo cáo Bộ Y tế, trước khi trình Chính phủ các giải pháp hỗ trợ tốt nhất cho các cặp vợ chồng muốn sinh thêm con, nhằm đảm bảo chất lượng dân số và giống nòi.

Theo Bộ Y tế, có một số nguyên nhân dẫn đến mức sinh có xu hướng xuống thấp đó là do điều kiện sống được cải thiện, học vấn ngày càng được nâng cao, nhu cầu phát triển sự nghiệp bản thân, nhất là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, tìm kiếm việc làm tốt hơn để có thu nhập cao hơn và chất lượng cuộc sống tốt hơn, đồng thời được tận hưởng cuộc sống và thành quả của sự phát triển nhiều hơn đã tác động làm chậm, muộn việc kết hôn, nhu cầu sinh con, thời điểm sinh con, sinh đủ 2 con của các bạn trẻ, của các cặp vợ chồng.

Ngoài ra, sức ép kinh tế đối với một gia đình trẻ như chi phí sinh hoạt, chi phí thuê hoặc mua nhà, chi phí nuôi dưỡng và giáo dục con cái từ khi sinh ra đến khi trưởng thành ngày càng cao, cũng khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ phải cân nhắc, chọn sinh con muộn, sinh ít con hoặc không sinh con…

Khi mức sinh giảm thấp sẽ gây ra nhiều hệ lụy, bao gồm: thiếu hụt lực lượng lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh tốc độ già hóa dân số, gia tăng các dòng di cư (do mức sinh thấp, lực lượng lao động thiếu hụt tác động đến các chính sách di cư làm tăng các dòng di cư, thu hút lao động nhập cư)...