Phố đi bộ có mặt khắp các châu lục, từ những đại đô thị đông đúc đến những thành phố nhỏ xa xôi. Nơi đây là điểm đến không thể bỏ qua của du khách, điểm hẹn văn hóa quen thuộc của cư dân địa phương, và là nơi mà người ta có thể đến để “gặp tất cả mọi người trên thế giới chỉ trong một ngày”.

Những con phố đi bộ đầu tiên trên thế giới xuất hiện đầu thế kỷ 20 ở Bắc Âu. Cho đến nay, phố đi bộ được ghi nhận xuất hiện sớm nhất trên thế giới là Stroget, ở Copenhagen, Đan Mạch. Con đường này được xây dựng từ năm 1728. Đến năm 1962 được quy hoạch thành nơi chỉ dành cho khách bộ hành tham quan, mua sắm, dạo chơi. Chẳng bao lâu nơi đây đã trở thành một điểm hẹn văn hóa đặc trưng của Copenhagen, thu hút rất nhiều khách đến thăm quan. Phố gồm những ngôi nhà cổ kính nối liền nhau, những quán ăn đậm đà hương vị địa phương, những quán cà phê xinh xắn và những cửa hiệu mua sắm tươi vui đầy sức sống.

Phố đi bộ dài nhất Châu Âu là đại lộ Rue Sainte- Catherine ở Bordeaux, Pháp. Nó dài 1,2 km được quy hoạch thành phố đi bộ vào năm 1976 và hoàn thiện dần vào năm 1984. Vẻ đẹp sầm uất, nhộn nhịp và nên thơ khiến khu phố này nổi danh khắp châu Âu và thế giới. Khu phố đi bộ danh tiếng và nhộn nhịp nữa ở Tây Ban Nha là La Ramblas. Được hình thành từ thế kỷ 18, khi các bức tường thời trung cổ dần dần đổ sập theo thời gian, thay thế bằng những hàng cây và dãy nhà thương mại (shophouse). Ngoài cà phê, quán ăn, khu phố dài 1km còn được tô điểm bởi các cửa hàng hoa cùng những nghệ sĩ đường phố.

Tác giả tại quầy cung cấp thông tin cho du khách trên phố đi bộ Aarhus (Đan Mạch)

Ai Cập, Mỹ, Canada, Hong Kong, Singapore… đều có những khu phố đi bộ lọt top được ưa thích nhất thế giới. Những yếu tố nào khiến một con đường rơi vào tầm nhìn của thành phố để có thể trở thành một “phố đi bộ”, đồng nghĩa với một điểm gặp gỡ văn hóa của thành phố? Nếu chỉ chặn hai đầu một con đường, ngăn cấm xe cộ qua lại, là ta có ngay một phố đi bộ?!

Nhiều tạp chí, trang web về du lịch khám phá, các blogger du lịch chuyên nghiệp đã không ít lần đăng tải, phân tích các yếu tố khiến một con đường xuyên qua khu dân cư trở thành một phố đi bộ...

Có may mắn đi qua và thưởng ngoạn nhiều khu phố đi bộ ở nhiều nước, tôi cho rằng, những con đường hoặc phố phường sẽ có thể trở thành phố đi bộ nếu có những yếu tố cơ bản sau: Nằm ở trung tâm thành phố có dấu ấn kiến trúc riêng biệt đặc trưng; Có cây xanh hoặc nhà cao tầng hai bên che bóng mát hoặc nối liền với các công viên; Có thể triển khai những nhà hàng hoặc gian hàng ăn uống mang dấu ấn địa phương; Có những địa điểm mua sắm hấp dẫn và sinh động; Đủ rộng và dài để tạo nên một không gian sống động, có thể tận dụng để tổ chức những hoạt động văn hóa ngoài trời vào những dịp đặc biệt; Giao thông đến và đi thuận lợi; Đảm bảo an toàn và an ninh cho người đi bộ.

Phố đi bộ hoàn toàn khác một con đường mua sắm hay ăn uống thông thường. Nó phải mang đặc tính văn hóa, cộng đồng, là một trong những điểm đến mang tính biểu tượng của thành phố. Đồng thời, một yếu tố vô cùng quan trọng nữa là để quy hoạch những con đường và biến thành những khu phố đi bộ: Chính quyền thành phố cần sự đồng thuận và giúp sức của người dân sinh sống trên những con phố đó. Cần suy nghĩ những giải pháp an sinh xã hội trong trường hợp phát sinh tiếng ồn, mất trật tự an ninh, hay gây cản trở cho đời sống hằng ngày của cư dân. Cần cân nhắc bài toán giữa nguồn lợi về kinh tế do phố đi bộ mang lại, dung hòa với việc duy trì sự ổn định của đời sống người dân, đồng thời giữ gìn sự hài hòa của văn hóa địa phương.

Phố đi bộ Aarhus (Đan Mạch) là thiên đường của những sản phẩm dành cho mùa Đông, đặc biệt là áo ấm- Ảnh: Huỳnh Thu Dung

Khi một con phố đi bộ đã được hình thành, cần có sự giữ gìn, bảo tồn vẻ đẹp vốn có đồng thời tiếp tục biến đổi, tạo những bất ngờ thú vị hợp lý để du khách luôn cảm thấy thích thú. Đó có thể là những chi tiết nhỏ như cũng bà bán hạt dẻ nướng trên đường phố Paris vào kỳ thu-đông đến hè lại chuyển sang bán kem…

Tuy nhiên không vì những quyền lợi về kinh tế mà mở thêm hàng quán tùy tiện, tổ chức những hoạt động không phù hợp, khiến cho phố đi bộ trở nên bát nháo, lộn xộn, mất an ninh. Điều này cần cái nhìn chiến lược, am hiểu về quy hoạch và văn hóa của thành phố, nơi phố đi bộ được xây dựng nên.